(و لو تری اذ یتوفی الذین کفروا الملئکه یضربون وجوههم و ادبارهم وذوقوا عذاب الحریق ):(و ای کاش می دیدی هنگامی را که فرشتگان گروه کافران را در می یابند،رویها و پشتهایشان را می زنند و می گویند:بچشید عذاب سوزان را)،(توفی )یعنی گرفتن تمامی حق و بیشتر در مورد قبض روح استعمال می شود، در این آیه قبض روح را به ملائکه نسبت داده است ، و چنانچه در سابق گفتیم در موارد دیگر قبض روح به خود خداوند یا به ملک الموت هم نسبت داده شده و اینها با یکدیگر منافاتی ندارند و در طول هم قرار دارند ،به هر حال می فرماید: ملائکه از روبرو و از پشت سر کفار را می زنند، یعنی از همه جهات برآنها تسلط دارند و آنها را خوار و ذلیل می نمایند و می گویند: عذاب آتش سوزان را بچشید، چون آتش سزاوار شماست . [ نظرات / امتیازها ]

در منهج مروى است که چون کفار قلت لشکر اسلام دیدند، روى به قتال نهادند و چون میان معرکه افتادند، ملائکه تازیانه بر پشت و روى ایشان زده، آنها را هلاک نموده به جهنم فرستادند حق تعالى پیغمبر صلى اللّه علیه و آله و سلّم را از این اخبار فرماید: وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ یَتَوَفَّى اَلَّذِینَ کَفَرُوا :و اگر مى دیدى اى پیغمبر، چون قبض روح مى گردند آن کسانى را که کافر شدند، اَلْمَلاٰئِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبٰارَهُمْ :ملائکه اعوان ملک الموت مى زدند روى ها و پشتهاى کفار را عمودهاى آتشین مراد تعمیم ضرب است، یعنى رو و پشت و سایر اعضاى ایشان را یا به صورت هریک که متوجه ایشان مى شد و به پشت آنان که هزیمت مى نمودند

از سعید بن جبیر و ابن عباس نقل است که: چون مشرکان رو به مسلمانان مى آوردند، ملائکه با تیغ به روى آنها مى زدند و چون پشت به هزیمت کردند، به آنها رسیده، با مقامع و تازیانه زدندى وَ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ :و مى گفتند به آنان که بچشید عذاب سوزناک را که مقدمۀ عذاب جهنم است در منهج مروى است که در دست هریک از ملائکه مقمع آهنین بودى که بر هر مشرک مى زدى آتش از آن افروخته مى شد و او را مى سوزانید شخصى خدمت پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم عرضه داشت: یا رسول اللّه، من پشت أبو جهل را دیدم مثل شراک شده بود حضرت فرمود: این ضربت ملائکه است ایضا مجاهد نقل نموده که مردى پیغمبر صلّى اللّه علیه و آله و سلّم را گفت من حمله کردم بر یکى از مشرکان و هنوز شمشیر من به او نرسیده بود که سر او پران شد فرمود: سبقت نمود تو را ملائکه [ نظرات / امتیازها ]

«إِذْ یَتَوَفَّى» 51 مجمع: ابن عامر با دو تاء «تتوفّى» خوانده است و دیگران با یاى اوّل و تاء دوّم خوانده اند کشف الأسرار نوشته است: مرگ بر چهار قسم است: (مرگ اهانت و لعنت، و مرگ حسرت و مصیبت، و مرگ تحفه و کرامت، و مرگ خلعت و مشاهدت) مرگ لعنت مرگ کافران است، و مرگ حسرت مرگ عاصیان است و مرگ کرامت مرگ مؤمنان است، مرگ مشاهدت مرگ پیغمبران است مرگ لعنت را گفت «وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ یَتَوَفَّى اَلَّذِینَ کَفَرُوا» «یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ » 51 طبرى: ابن عبّاس و مجاهد و دیگر مفسّران اوّل گفته اند: مقصود روز بدر است که ملائکه بر عقب کافران مى زدند، و مردى از پیغمبرپرسید که چه علامتى در پشت ابو جهل بوده است که مانند بند کفش بچشم من آمد؟ فرمود: آن اثر ضربت ملائکه است [ نظرات / امتیازها ]

وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ یَتَوَفَّى اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلْمَلاٰئِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبٰارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ اگرچه آیه اطلاق دارد و تمام کفار را شامل مى گردد که تمام کافرین در حال مردن چنینند که ملائکه با گرزى آتشین به رو و پشت آنها مى زنند و مى گویند بچشید عذاب سوزان را لکن چون در این مورد است مى شود که مصداق کامل چنین عذابى همین منافقینند که در روز بدر با مشرکین همدست گردیدند قوله تعالى (إِنَّ اَلْمُنٰافِقِینَ فِی اَلدَّرْکِ اَلْأَسْفَلِ مِنَ اَلنّٰارِ) [ نظرات / امتیازها ]

آیه بعد صحنه مرگ کفار و پایان زندگى شومشان را مجسم مى کند، نخست روى سخن را به پیامبر کرده مى گوید: اگر وضع عبرت انگیز کفار را به هنگامى که فرشتگان مرگ به صورت و پشت آنها مى زدند و به آنها مى گفتند عذاب سوزنده را بچشید،مشاهده مى کردى،از سرنوشت رقت بار آنان آگاه مى شدى ( وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ یَتَوَفَّى اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلْمَلاٰئِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبٰارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ ) گرچه ترى فعل مضارع است ولى با وجود لو معنى ماضى مى بخشد، بنا بر این آیه فوق اشاره بوضع گذشته کافران و مرگ دردناک آنان است،بهمین جهت جمعى از مفسران اشاره به مرگ آنها در میدان بدر بدست فرشتگان میدانند و بعضى از روایات تایید نشده نیز در این زمینه نقل کرده اند،ولى همانگونه که سابقا اشاره کردیم قرائنى در دست است که فرشتگان در میدان بدر مستقیما در جنگ دخالت نکردند،بنا بر این آیه فوق اشاره به فرشتگان مرگ،و لحظه قبض روح و مجازات دردناکى است که در این لحظه بر دشمنان حق و گنهکاران بى ایمان وارد مى سازند عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ اشاره به مجازات روز قیامت است، زیرا در آیات دیگر قرآن مانند آیه 9 و 22 سوره حج،و 10 بروج نیز به همین معنى آمده است [ نظرات / امتیازها ]

وَ لَوْ تَرىٰ إِذْ یَتَوَفَّى اَلَّذِینَ کَفَرُوا اَلْمَلاٰئِکَةُ یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبٰارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذٰابَ اَلْحَرِیقِ «وَ لَوْ تَرىٰ » خطابى است براى هرکس که مى بیند؛ زیرا هدف از این خطاب، اندرز و عبرت گرفتن است مراد از «اَلَّذِینَ کَفَرُوا»، براساس ظاهر لفظ ، همه کافران است برخى گفته اند: مراد از آنان، تنها کافران قریش مى باشد که با پیامبر در بدر جنگیدند و دلیل آن هم سیاق آیه است؛ زیرا سخن همچنان دربارۀ واقعه بدر است

مقصود از زدن به صورت و پشت، عذاب کافران در هنگام مرگ است و نیز احتمال دارد که مقصود از زدن، همان معناى حقیقى اش باشد، هرچند از طریق حس قابل رؤیت نباشد در هر صورت، شخص کافر در هنگام مرگ و پس از آن ذلیل و زبون مى شود؛ امّا شکل و چگونگى آن اهمیّتى براى ما ندارد [ نظرات / امتیازها ]