Then Allah says,
﴿الَّذِى أَطْعَمَهُم مِّن جُوعٍ﴾
(Who has fed them against hunger,) meaning, He is the Lord of the House and He is the One Who feeds them against hunger.
﴿وَءَامَنَهُم مِّنْ خوْفٍ﴾
(And has made them safe from fear.) meaning, He favors them with safety and gentleness, so they should single Him out for worship alone, without any partner. They should not worship any idol, rival or statue besides Him. Therefore, whoever accepts this command, Allah will give him safety in both this life and the Hereafter. However, whoever disobeys Him, He will remove both of them from him. This is as Allah says,
﴿وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً قَرْیَةً کَانَتْ ءَامِنَةً مُّطْمَئِنَّةً یَأْتِیهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِّن کُلِّ مَکَانٍ فَکَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا کَانُواْ یَصْنَعُونَ - وَلَقَدْ جَآءَهُمْ رَسُولٌ مِّنْهُمْ فَکَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَـلِمُونَ ﴾
(And Allah puts forward the example of a township, that dwelt secure and well-content: its provision coming to it in abundance from every place, but it denied the favors of Allah. So, Allah made it taste extreme of hunger and fear, because of that which they used to do. And verily, there had come unto them a Messenger from among themselves, but they denied him, so the torment overtook them while they were wrongdoers.) (16:112-113) This is the end of the Tafsir of Surah Quraysh, and all praise and thanks are due to Allah.
[ نظرات / امتیازها ] 1 - خداوند، قریش را از گرسنگى رهانید و مواد غذایى آنان را تأمین کرد.
الذى أطعمهم من جوع
حرف «من» یا تعلیلى است و یا بدلى; یعنى، به دلیل گرسنگى یا به جاى آن. در هر دو صورت، بیانگر وجود زمینه گرسنگى در قریش است; به گونه اى که اگر خداوند آنان را اطعام نمى کرد، راهى دیگر نداشتند.
2 - قریش، به دلیل تأمین تغذیه شان از سوى خداوند، ملزم به پرستش او بودند.
فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع
3 - امنیت کعبه و کوچ زمستانى و تابستانى قریش، زمینه دست یابى آنان به مواد خوراکى بود.
إیلـفهم رحلة الشتاء و الصیف . فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع
4 - شکست اصحاب فیل، زمینه ساز گرفتار نشدن قریش، به فقر اقتصادى و گرسنگى فراگیر و جان فرسا
ألم تر کیف فعل ربّک بأصحـب الفیل ... لإیلـف قریش ... الذى أطعمهم من جوع
نکره بودن «جوع»، بر شدّت آن دلالت دارد.
5 - مصرف طعام، باید به منظور از بین بردن گرسنگى و به دست آوردن توان عبادت باشد.
فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع
«من جوع»، بیانگر آن است که هدف از طعام، زوال گرسنگى است; نه آن که خوردن، همواره مطلوب باشد. «فلیعبدوا» بیانگر هدف بودن عبادت براى طعامى است که از خداوند به انسان مى رسد.
6 - خداوند، آذوقه و مواد خوراکى را در اختیار غیر یکتاپرستان نیز قرار مى دهد.
فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع
امر به روى آوردن قریش به عبادت در «فلیعبدوا»، بیانگر آن است که آنان خدا را عبادت نمى کردند.
7 - تأمین غذاى مردم، قبل از الزام آنان به بندگى خداوند، کارى است الهى و از میان برنده بهانه مخالفان در ترک عبادت
فلیعبدوا ... الذى أطعمهم من جوع
8 - خداوند، قریش را در سفر و حضر، از امنیت کامل برخوردار ساخته و هراس آنان را از میان برد.
و ءامنهم من خوف
به قرینه آیات پیشین، مراد امنیت در مراحل کوچ و نیز رفع خطر فیل داران و نظایر آنها، در شهر مکه است.
9 - امنیت بخشیدن خداوند به قریش و از بین بردن ترس آنان، عبادت او را بر آنان الزامى ساخت.
فلیعبدوا ... الذى ... و ءامنهم من خوف
10 - امنیت قریش، مرهون وجود کعبه و امنیت آن بود.
ربّ هـذا البیت ... و ءامنهم من خوف
تعبیر «ربّ هـذا البیت» به جاى «اللّه» ـ پیش از توصیف خداوند به پدید آورنده امنیت ـ نشانگر نقش کعبه در امنیت قریش است که قبایل عرب، آنها را اهل حرم دانسته و به آنان تعرض نمى کردند. ارتباط این سوره با سوره قبل، بیانگر نقش هلاکت اصحاب فیل، در پیدایش امنیت براى کعبه و در نتیجه براى قریش است.
11 - شکست اصحاب فیل، ازمیان برنده زمینه تهاجم دیگران به مکه و برطرف سازنده ترس شدید قریش از دشمن
و ءامنهم من خوف
نکره بودن «خوف»، بر شدّت آن دلالت دارد.
12 - امنیت، فراهم آورنده زمینه مناسب براى عبادت خداوند است.
فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف
13 - خداوند، براى غیر موحدان نیز از نعمت امنیت دریغ نمىورزد.
فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف
14 - تلاش براى ایجاد امنیت، پیش از تبلیغ خداپرستى، کارى الهى و از بین برنده بهانه مشرکان در ترک عبادت است.
فلیعبدوا ... و ءامنهم من خوف
15 - رفع گرسنگى و ناامنى از ساکنان مکه، در راستاى اعتلا و شکوفایى کعبه و از جلوه هاى ربوبیت خداوند است.
ربّ هـذا البیت . الذى أطعمهم من جوع و ءامنهم من خوف
«الذى»، وصف «ربّ» و بیانگر جلوه هاى آن است.
16 - برخوردارى از غذا و امنیت، نعمتى است که سپاس آن، تنها عبادت خداوند است.
فلیعبدوا ربّ هـذا البیت . الذى أطعمهم من جوع و ءامنهم من خوف
اصحاب فیل
[ نظرات / امتیازها ]
ن گاه مى افزاید:
الَّذِی أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ
همان پروردگارى را بپرستند و به بارگاه او اخلاص ورزند، که با سبب سازى خود و فراهم آوردن زمینه ها و مقدمات سفرهاى تجارتى زمستانى و تابستانى، به آنان رزق و روزى بخشید و در گرسنگى غذایشان داد.
وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ
و از بیم دشمن، آنان را امنیت بخشید و آسوده خاطر ساخت.
آرى، خدا به گونه اى دل ها را آکنده از عظمت و شکوه حرم ساخت و از این رهگذر به ساکنان مکّه امنیت بخشید که در هر سفر و هر کجا مى گفتند: ما از ساکنان حرم و اهل مکّه هستیم، از تعرض و تهاجم در امان مى ماندند و کسى به خود اجازه نمى داد تا در قلمرو حرم و یا بیرون از آن بر آنان یورش برد.
به باور پاره اى در آخرین آیه منظور این است که: همان پروردگارى را خالصانه بپرستید که شما را پس از گرسنگى و فقر غذا داد و رفاه بخشید، و پس از بیم و ترس از دشمن، امنیت را به شما ارزانى داشت.
در فرهنگ عرب هنگامى که گفته مى شود: «کسوتک من بعد عرى» منظور این است که: تو را پس از برهنگى پوشانیدم.
به باور «ابن عباس» مردم آن سرزمین در روزگاران جاهلیت در گرسنگى و تنگنا بودند و این جناب «عبد مناف» شخصیت هوشمند و مبتکر و پرتلاش دنیاى عرب بود که به ابتکار خویش سفرهاى تجارتى به سوى «یمن» و شام را آغاز کرد، و به تدریج به آن مردم آموخت و پس از مدتى کار آنان بالا گرفت و «قریش» صاحب ثروت و قدرت و عزت و امکانات شد.
[ نظرات / امتیازها ] همان خداوندى که آنها را از گرسنگى نجات داد و اطعام کرد، و از نااءمنى رهائى بخشید و امنیت داد (الذى اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف ). <6>
از یکسو به آنها رونق تجارت عطا فرمود، و جلب منفعت نمود، و از سوى دیگر نااءمنى را از آنها دور کرد و دفع ضرر فرمود، و اینها همه با شکست لشگر ((ابرهه )) فراهم گشت ، و در حقیقت استجابت دعاى ابراهیم بنیانگذار کعبه بود، ولى آنها قدر این همه نعمت را ندانستند، و این خانه مقدس را به بتخانهاى تبدیل کردند، و عبادت بتان را بر پرستش خداى خانه مقدم داشتند، و سرانجام ثمره شوم این همه ناسپاسى را دیدند.
خداوندا! ما را توفیق عبادت و بندگى و سپاسگزارى نعمتها، و پاسدارى این بیت عظیم ، مرحمت فرما.
پروردگارا! این مرکز بزرگ اسلامى را روز به روز پر شکوه تر، و حلقه اتصال مسلمین جهان قرار ده .
بار الها! دست همه دشمنان خونخوار و آنها که از این مرکز بزرگ سوء استفاده مى کنند از آن قطع کن !
آمین یا رب العالمین
[ نظرات / امتیازها ]