1)
شاه آبادی (داور) : در قرآن به اهل کتاب نیز کافران اهل کتاب گفته میشود و در فقه ما نیز در مباح گوناگون مانند طهارت و نجاست، اهل کتاب را در زمره کفا بحث میکنند. پس اهل کتاب زمان ما نیز با ادبیات قرآنی «کفار اهل کتاب» خوانده می شوند در برابر کافرا غیر اهل کتاب.
2)
شاه آبادی : در ذیل آیه 57 سوره مبارکه یونس (ع) در این باره بحث شده است. کلمه «فضل» به معناى زیادت است و اگر «عطیه» را فضل مینامند بدین جهت است که عطاء کننده غالبا چیزى را عطاء مىکند که مورد احتیاج خودش نیست. در خصوص تفاوت این دو، علامه طباطبایی چند احتمال را مطرح مینمایند:
1. منظور از «فضل خدا» رحمت رحمانیه او و عطائى باشد که بر عامه خلق خود دارد و منظور از کلمه «رحمت» خصوص افاضههاى باشد که بر مؤمنین از خلقش دارد.
2. البته این احتمال هم هست که منظور از فضل غیر از رحمت باشد ولى منظور منافع مادى دنیائى نباشد، بلکه منظور امورى باشد که در آیه قبلى (یونس، 57) ذکر شده بود، یعنى «موعظه» و «شفاء ما فى الصدور» و «هدى» و منظور از رحمت خصوص رحمت اخروى خاص به مؤمنین نباشد، بلکه مراد همان معنایى باشد که در آیه قبلى داشت و آن عبارت بود از عطیه خاصه الهى به مؤمنین یعنى سعادت دنیایى و آخرتى آنان.
و چه بسا که این وجه به آیه زیر نیز تأیید شود که فرموده: «و لو لا فضل اللّه علیکم و رحمته ما زکى منکم من احد ابدا و لکن اللّه یزکى من یشاء»، چون در این آیه تزکیه انسانها را به فضل و رحمت خدا نسبت داده و این به فهم آدمى بعید است که در آیه شریفه تزکیه را مستند به فضل به معناى عطیه عامه (منافع مادى دنیائى) کرده باشد.
در تفسیر نمونه نیز احتمالات دیگری مطرح شده است:
3. فضل الهى آغاز نعمت، و رحمت او دوام نعمت است. البته با توجه به این که فضل به معنى بخشیدن نعمت مى باشد، و با توجه به این که ذکر رحمت پس از آن، باید چیزى اضافه بر آن بوده باشد، تفسیر فوق قابل درک است. و این که: در روایت متعددى مى خوانیم: منظور از فضل الهى وجود پیامبر(صلى الله علیه وآله) و نعمت نبوت، و منظور از رحمت پروردگار، وجود على(علیه السلام)و نعمت ولایت است نیز، شاید اشاره به همین تفسیر باشد; زیرا پیامبر(صلى الله علیه وآله) سرآغاز اسلام بود، و على(علیه السلام) سبب بقاء و ادامه حیات آن شد (یکى علت محدثه و ایجادکننده، و دیگرى مبقیه و بقادهنده). بعضى دیگر احتمال داده اند: فضل اشاره به نعمت هاى بهشتى، و رحمت اشاره به آمرزش از گناه است.
4. تفسیر دیگرى که براى این دو ذکر شده این است که: فضل پروردگار اشاره به مسأله ایمان، و رحمت اشاره به قرآن مجید است. البته، غالب این معانى با هم تضادى ندارند، و ممکن است همه در مفهوم جامع فضل و رحمت جمع باشد.