کلمه «ملا» به طورى که گفته ‏اند به معناى جماعتى از مردم است که بر یک نظریه اتفاق کرده ‏اند و اگر چنین جمعیتى را ملا نامیدند براى این است که عظمت و ابهتشان چشم بیننده را پر مى ‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

جمعیتى از بنى اسرائیل به پیامبر خود گفتند: «پادشاهى براى ما معین کن تا در تحت فرمانش در راه خدا بجنگیم». از سیاق برمى ‏آید که پادشاهى که تا آن روز بر آنان تسلط داشت همان جالوت بود که در آنان به روشى رفتار کرده بود که همه شؤون حیاتى و استقلال و خانه و فرزند را از دست داده بودند و این گرفتارى بعد از نجاتشان از شر آل فرعون بود که شکنجه‏ شان مى ‏کردند و خداوند حضرت موسى (علیه السلام) را بر آنان مبعوث کرد و بر آنان ولایت و سرپرستى داد؛ بعد از حضرت موسى (علیه السلام) ولایت ایشان را به اوصیاى ایشان واگذاشت. بعد از این دوره‏ ها بود که گرفتار دیو جالوت شدند. وقتى ظلم جالوت به ایشان شدت یافت و فشار از طرف دستگاه جالوت بر ایشان زیاد شد، قواى باطنشان که رو به خمود گذاشته بود بیدار شد و تعصب تو سرى خورده و ضعیفشان زنده گشت؛ در اینجا بود که بزرگان قوم از پیامبرشان درخواست مى‏ کنند که پادشاهى برایشان برگزیند تا به وسیله او اختلافات داخلى خود را برطرف نموده و قوایشان را تمرکز دهند و در تحت فرمان آن پادشاه در راه خدا کارزار کنند. چون پیغمبرشان چنین اختیارى نداشت، لذا کارزار کردن و تعیین فرمانده را به خداى تعالى ارجاع مى ‏داد و در این آیه از در تعظیم، نام خدا را نبرد و تنها در پاسخشان از ایشان پرسید، آیا اگر چنین فرماندهى معین شود احتمال آن را مى دهید که نافرمانیش کنید؟ از این پاسخ پیدا است که آن جناب به وحى خدا، این نافرمانى را از ظاهر حال آن خبردار شد و به همین جهت خداى تعالى را منزه ‏تر از آن دانست که نامش را ببرد و تنها اشاره کرد که امر این درخواست مربوط به خدا و راجع به اوست، چون کتابتى که در این پاسخ آمده است به معناى واجب شدن است و تنها کار خداى تعالى است.

گفتیم مخالفت و پشت کردن به جنگ از ظاهر حال آنان محتمل بود ولى همین امر ظاهر را به صورت استفهام بیان کرد تا مردم این ظاهر حال را انکار نموده و در نتیجه تا حجت بر آنان تمام شود و همین پاسخ را داده و گفتند: «وَ ما لَنا أَلَّا نُقاتِلَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ- چه جهت دارد که ما در راه خدا قتال نکنیم؟).

در این پاسخ مساله بیرون شدن جبرى از خانه و شهر را علت جنگیدن و کنایه از آن کردند و چون بیرون شدن از وطن مالوف مستلزم دور شدن از زن و فرزند و سبب محرومیت از همه این نعمت ها مى ‏شود، لذا بیرون شدن را هم به وطن نسبت دادند و هم به فرزندان و گفتند: «با اینکه از وطن و فرزند خود بیرون شده ‏ایم». [ نظرات / امتیازها ]

روایت شده است که پیامبر نامبرده، شموئیل بود که به زبان عربى اسماعیل گفته مى ‏شود.

علامه طباطبایی: این معنا از طرق اهل سنت نیز روایت شده است و شموئیل در تورات و انجیل به لفظ صموئیل آمده است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

امام باقر (علیه السلام) فرمودند: بنى اسرائیل بعد از درگذشت حضرت موسى (علیه السلام) مرتکب گناهان شده و دین خدا را دگرگون نمودند و از فرمان پروردگارشان سرپیچى کردند. در میان آنان پیامبرى بود که به کارهاى نیک امرشان و از کارهاى زشت نهیشان مى ‏کرد ولى آنان اطاعتش نمى ‏کردند و روایت شده است که آن پیامبر ارمیا (على نبینا و آله و علیه السلام) بود. خداى تعالى به همین جرم، جالوت را که مردى قبطى (بومى مصر) بود بر آنان مسلط نمود و او بنى اسرائیل را ذلیل کرده و مردانشان را به قتل رسانید و از سرزمینشان و اموالشان بیرون کرد و زنانشان را برده گرفت. بنى اسرائیل نزد پیامبرشان شکایت برده و ناله و زارى کردند و گفتند: «از خداى تعالى درخواست کن فرماندهى براى ما برانگیزد تا در راه خدا کارزار کنیم».

در آن روزگار نبوت همواره در یک دودمان و سلطنت در دودمانى دیگر بود و خدا هرگز نبوت و سلطنت را در یک دودمان جمع نکرده بود و به همین جهت بود که آن تقاضا را کردند (وگرنه در خواست مى ‏کردند خود آن پیامبر فرماندهى را بپذیرد). پیامبرشان پرسید: «آیا اگر چنین فرماندهى برایتان معین شد و آن گاه جهاد بر شما واجب گشت قول مى ‏دهید که از جهاد شانه خالى نکنید؟ یا چنین عزمى در خود نمى ‏بینید؟» گفتند: «ما چه بهانه و عذرى داریم که در راه خدا قتال نکنیم با اینکه دشمن ما را از خانه بیرون رانده و از زن و فرزند دور ساخته است». لیکن خداى تعالى به آن پیامبر خبر داد که اینان پشت به جنگ خواهند کرد و همین طور که پیشگویى کرده بود شد؛ همین که جهاد بر آنان واجب شد به جز عده کمى از ایشان همه از جنگ اعراض و دورى نمودند و خدا به وضع ستمکاران دانا است. سرانجام پیامبرشان به ایشان گفت: «خداى تعالى طالوت را مبعوث کرد تا فرمانده و پادشاه شما باشد». بنى اسرائیل از بعثت طالوت خشمگین شده و گفتند: «او کجا و سلطنت کردنش بر ما کجا؟ خود ما که سزاوارتر به سلطنت هستیم. او نه ثروتى دارد و نه از دودمان (لاوى) است که باید نبوت در دودمان او باشد و نه از دودمان (یوسف) است که سلطنت همواره در آن دودمان بوده است بلکه او از دوره (ابنیامین) برادر پدر و مادرى یوسف است و دودمان او نه بیت نبوت بوده است و نه بیت سلطنت». پیامبرشان در پاسخ گفت: «خداى تعالى او را بر شما ترجیح داده و نیروى علمى و جسمى بخشیده است و خدا ملک خود را به هر کس بخواهد مى ‏دهد؛ او کسى است که هیچ چیزى جلوگیر بخشش او نمى ‏شود و کسى است که هر چه مى ‏کند از روى علم و آگاهى است». طالوت همانطورى که صموئیل فرموده است مردى قوى هیکل و داناترین مردم بنى اسرائیل بود، ولى چیزى که هست اینکه مردى فقیر بود و بنى اسرائیل از همین خصلتش خرده گرفتند و گفتند: «آخر او مال فراوانى ندارد» پیامبرشان گفت: «نشانه اینکه او از طرف خدا سلطان شما شده است این است که آن تابوت را که سکینتى از پروردگارتان و بقیه ‏اى از آنچه از آل موسى و آل هارون به جاى مانده در آن است، براى شما مى ‏آورد درحالیکه ملائکه آن تابوت را حمل مى ‏کنند».

این تابوت همان صندوقى است که خداى تعالى بر (مادر) حضرت موسى (علیه السلام) نازل کرد و مادر ایشان قنداق او را در آن نهاده و به دریا افکند. این صندوق همواره در بین بنى اسرائیل بود و از آن تبرک مى ‏جستند و چون مرگ حضرت موسى (علیه السلام) فرا رسید، الواح و زره خود را و آنچه از آیات نبوت داشت در آن نهاده و به وصى خود یوشع سپرد. این تابوت هم چنان در بین ایشان بود تا آنکه آن را خوار و بى ارزش شمردند به طورى که بچه ‏ها با آن بازى کردند. بنى اسرائیل که تا آن روز در کمال عزت و شرف زندگى مى ‏کردند به خاطر اینکه راه گناه را پیش گرفته و به تابوت بى حرمتى کردند، خداوند آن تابوت را از بین برداشت. این مساله ادامه داشت تا آن روزى که از ظلم جالوت جانشان به لب آمد و از پیامبر زمان خود درخواست کردند تا از خدا بخواهد فرماندهى بر ایشان برانگیزد و آنان در رکابش با کفار بجنگند. در آن روزگار خداوند دوباره تابوت را به ایشان برگردانید که قرآن درباره ‏اش فرمود: «إِنَّ آیَةَ مُلْکِهِ أَنْ یَأْتِیَکُمُ التَّابُوتُ فِیهِ سَکِینَةٌ مِنْ رَبِّکُمْ وَ بَقِیَّةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى‏ وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَةُ» سپس فرمود: «منظور از (بقیة) ذریه انبیا است».

علامه طباطبایی: اینکه در روایت آمده بود (روایت شده است که آن پیامبر ارمیا (على نبینا و آله و علیه السلام بوده)» خودش روایتى است که در وسط این روایت قرار گرفته است. اینکه امام (علیه السلام) فرمودند: «همچنانکه خداى تعالى فرمود ...» منظورش این بود که عده بسیارى از ایشان روى برگردانیده و جز اندکى از آنان تسلیم حکم قتال نشدند. در بعضى از اخبار آمده است که این عده اندک شصت هزار نفر بودند و این روایت را قمى در تفسیرش (ج 1، ص 82) از پدرش از حسین بن خالد از حضرت رضا (علیه السلام) و عیاشى در تفسیرش (ج 1، ص 132) از امام باقر (علیه السلام) نقل کرده ‏اند.

اینکه فرمود: «نبوت در دودمان لاوى و سلطنت در دودمان یوسف بود» بعضى گفته ‏اند: «سلطنت در دودمان یهودا بود». این سخن مورد اعتراض قرار گرفته است که قبل از طالوت و داود و سلیمان (که بعد از طالوت بودند) از دودمان یهودا کسى به سلطنت نرسیده است و همین اعتراض مؤید آن مطلبى است که در روایات ائمه اهل بیت (علیه السلام) آمده است که فرموده‏اند: «سلطنت در دودمان یوسف بود» چون کسى نمى ‏تواند سلطنت خود حضرت یوسف (علیه السلام) را انکار کند.

اینکه در آخر حدیث آمده است: «منظور از بقیه ذریه انبیا است» توهم و اشتباهى است از راوى که جمله ذریه انبیا را تفسیر کلمه بقیة گرفته است و حال آنکه این جمله در روایتى دیگر تفسیر جمله آل موسى و آل عمران واقع شده است. مؤید این گفته ما روایتى است که در تفسیر عیاشى از امام صادق (علیه السلام) آمده است که شخصى از آن جناب پرسید: «جمله (بَقِیَّةٌ مِمَّا تَرَکَ آلُ مُوسى‏ وَ آلُ هارُونَ تَحْمِلُهُ الْمَلائِکَةُ) چه معنایى دارد؟» حضرت فرمودند: «منظور از آل موسى و آل هارون، ذریه انبیا است».

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

بنى‏اسرائیل بعد از حضرت موسى علیه السلام، به خاطر قانون شکنى و رفاه طلبى، مجدّداً تحت سلطه و فشار طاغوت قرار گرفته، آزادى و سرزمین خود را از دست دادند. آنها براى نجات از آوارگى و خارج شدن از زیر یوغ طاغوت، تصمیم به مبارزه گرفتند و از پیامبر خویش اشموئیل خواستند براى آنها فرمانده و امیرى را انتخاب کند تا به رهبرى او با طاغوت مبارزه کنند، ولى با همه این ادعاها وقتى دستور صادر شد، همه آنها جز اندکى به میدان نبرد پشت کرده و از آن دستور سرپیچى نمودند.

[ نظرات / امتیازها ]