(فلما احسوا باسنا اذا هم منها یرکضون ): (و چون صلابت ما را احساس کردند از آن گریزان شدند) [ نظرات / امتیازها ]

1-عذابى که بر جوامع ستمگر نازل مى‏شود تدریجى است. «فلَمّا اَحَسّوا» (احساس در مورد دیدن آثار قهر است که به تدریج پیدا مى‏شود).
2- هیچ کس را در مقابل قهر خداوند، تاب مقاومت نیست. «یرکضون» (مغرورها نیز بهنگام خطر، صحنه را خالى کرده و مى‏گریزند.) [ نظرات / امتیازها ]

آنگاه شرح حال آنها را به هنگامى که دامنه عذاب در آبادى آنها گسترده مى شد، و وضع بیچارگى آنان را در مقابل مجازات الهى مشخص ‍ مى کند، مى گوید: ((هنگامى که آنها احساس کردند عذاب الهى مى خواهد دامنشان را بگیرد،
پا به فرار گذاردند)) (فلما احسوا باسنا اذا هم منها یرکضون ). <8>
درست همانند یک لشگر شکست خورده که شمشیرهاى برهنه دشمن را پشت سر خود مى بیند به هر سو پراکنده مى شوند.
اما به عنوان توبیخ و سرزنش به آنها گفته مى شود: ((فرار نکنید و بازگردید به سوى زندگانى پرناز و نعمتتان ! و به سوى کاخها و قصرها و مسکنهاى پرزر و زیورتان ، شاید سائلان بیایند و از شما تقاضا کنند)) (لا ترکضوا و ارجعوا الى ما اترفتم فیه و مساکنکم لعلکم تسئلون ).
این عبارت ممکن است اشاره به آن باشد که همواره در این زندگى پرناز و نعمتى که داشتند سائلان و تقاضاکنندگان بر در خانه هایشان رفت و آمد داشتند، با امید مى آمدند و محروم بازمى گشتند به آنها مى گوید: بازگردید و همان صحنه هاى نفرت انگیز را تکرار کنید، و این در حقیقت یکنوع استهزاء و سرزنش است .
بعضى از مفسران نیز احتمال داده اند که ((جمله لعلکم تسئلون )) اشاره اى به دستگاه پر زرق و برق و کبریائى آنها است که خود شخصا در گوشه اى مى نشستند و مرتبا فرمان مى دادند، و خدمتگذاران ، پى در پى نزد آنها مى آمدند و سؤ ال از امر و فرمانشان مى کردند.
اما اینکه گوینده این سخن کیست ؟ در آیه صریحا نیامده .
ممکن است ندائى وسیله فرشتگان خدا یا پیامبران و رسولانشان باشد
یا از درون ضمیر مخفى و وجدانشان .
در حقیقت این نداى الهى بوده است که به آنها گفته مى شد: ((فرار نکنید و بازگردید)) که از یکى از این سه طریق به آنها مى رسیده است .
جالب اینکه در اینجا از میان تمام نعمتهاى مادى بالخصوص روى ((مسکن )) انگشت گذارده شده ، شاید به خاطر اینکه نخستین وسیله آرامش انسان وجود یک مسکن مناسب است ، و یا اینکه انسان غالبا بیشترین درآمد زندگى خود را صرف مسکنش مى کند، و نیز بیشترین علاقه او به آن است .
[ نظرات / امتیازها ]

1- عذابى که بر جوامع ستمگر نازل مى‏شود تدریجى است. «فلَمّا اَحَسّوا» (احساس در مورد دیدن آثار قهر است که به تدریج پیدا مى‏شود).
2- هیچ کس را در مقابل قهر خداوند، تاب مقاومت نیست. «یرکضون» (مغرورها نیز بهنگام خطر، صحنه را خالى کرده و مى‏گریزند.)
[ نظرات / امتیازها ]

آنگاه شرح حال آنها را به هنگامى که دامنه عذاب در آبادى آنها گسترده مى‏شد، و وضع بیچارگى آنان را در مقابل مجازات الهى مشخص مى‏کند، مى‏گوید: «پس هنگامى که آنها احساس کردند عذاب الهى مى‏خواهد دامنشان را بگیرد، پا به فرار گذاردند» (فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ).

درست همانند یک لشکر شکست خورده که شمشیرهاى برهنه دشمن را پشت سر خود مى‏بینند و به هر سو پراکنده مى‏شوند.
[ نظرات / امتیازها ]

فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ «12»
فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنا: پس چون حس نمودند اهل آن شهرها عذاب ما را و اثرش را بدیدند و صدایش را شنیدند و علاماتش ظاهر گردید بر ایشان. إِذا هُمْ مِنْها یَرْکُضُونَ‌: در آن هنگام بدیدى ایشان را از شهر، یا از عذاب فرار مى‌کنند به سرعت فرار گریخته از دشمن.
فى البرهان- عن جابر سألت ابا جعفر علیه السّلام عن قول اللّه عزّ و جلّ: «فلما احسّوا بأسنا إذا هم منها یرکضون». قال: ذلک عند قیام القائم علیه السّلام‌ [ نظرات / امتیازها ]

فَلَمّا أَحَسُّوا بَأسَنا إِذا هُم‌ مِنها یَرکُضُون‌َ «12»
‌پس‌ چون‌ ‌که‌ ‌آن‌ أهل‌ قری‌ ‌که‌ هلاک‌ شدند احساس‌ می‌کردند آثار عذاب‌ ‌ما ‌را‌ بناگاه‌ ‌از‌ ‌آن‌ عذاب‌ ‌آنها‌ فرار می‌کردند و می‌گریختند و غافل‌ ‌از‌ اینکه‌ ‌از‌ عذاب‌ الهی‌ کسی‌ نمی‌تواند بگریزد. ‌اگر‌ ‌بر‌ فرض‌ گریز گاهی‌ ‌باشد‌ باید رو ‌به‌ ‌خدا‌ بیاورند و ایمان‌ آورند بلکه‌ نجات‌ پیدا کنند مثل‌ قوم‌ یونس‌ ‌که‌ می‌فرماید ‌در‌ سوره یونس‌ آیه 98: «فَلَو لا کانَت‌ قَریَةٌ آمَنَت‌ فَنَفَعَها إِیمانُها إِلّا قَوم‌َ یُونُس‌َ لَمّا آمَنُوا کَشَفنا عَنهُم‌ عَذاب‌َ الخِزی‌ِ فِی‌ الحَیاةِ الدُّنیا وَ مَتَّعناهُم‌ إِلی‌ حِین‌ٍ» ‌از‌ ‌اینکه‌ ‌آیه‌ استفاده‌ می‌شود ‌که‌ ‌اگر‌ ‌آنها‌ ‌هم‌ رفته‌ بودند و ایمان‌ آورده‌ بودند خداوند رفع‌ عذاب‌ ‌از‌ ‌آنها‌ می‌فرمود ‌که‌ می‌فرماید: چرا نرفتند ایمان‌ آورند ‌تا‌ ‌ما ‌از‌ ‌آنها‌ رفع‌ کنیم‌! مثل‌ قوم‌ یونس‌ و مطابق‌ همین‌ مفاد فرمایش‌ أمیر المؤمنین‌ ‌است‌ ‌که‌ خدمتش‌ عرضه‌ داشتند ‌که‌ افلاطون‌ حکیم‌ گفته‌: (الحوادث‌ سهام‌ و الأفلاک‌ قسی‌ّ و الانسان‌ هدف‌ و الرّامی‌ ‌هو‌ اللّه‌ فأین‌ المفرّ) حضرت‌ تمسّک‌ ‌به‌ ‌اینکه‌ آیه شریفه‌ فرمود و فرمود: (فَفِرُّوا إِلَی‌ اللّه‌ِ) ذاریات‌ آیه 50.
اشکال‌: ‌پس‌ چرا فرعون‌ موقعی‌ ‌که‌ ‌گفت‌ ‌از‌ ‌او‌ پذیرفته‌ نشد! ‌که‌ می‌فرماید:
«حَتّی‌ إِذا أَدرَکَه‌ُ الغَرَق‌ُ قال‌َ آمَنت‌ُ أَنَّه‌ُ لا إِله‌َ إِلَّا الَّذِی‌ آمَنَت‌ بِه‌ِ بَنُوا إِسرائِیل‌َ وَ أَنَا مِن‌َ المُسلِمِین‌َ» یونس‌ آیه 50.
جواب‌: ‌اینکه‌ ‌بعد‌ ‌از‌ نزول‌ عذاب‌ بوده‌ چنانچه‌ توبه‌ ‌هم‌ قبل‌ ‌از‌ معاینه مرگ‌ ‌است‌ ‌پس‌ ‌از‌ معاینه‌ نتیجه‌ ندارد: «وَ لَیسَت‌ِ التَّوبَةُ لِلَّذِین‌َ یَعمَلُون‌َ السَّیِّئات‌ِ حَتّی‌ إِذا حَضَرَ أَحَدَهُم‌ُ المَوت‌ُ قال‌َ إِنِّی‌ تُبت‌ُ الآن‌َ ... ‌الآیة‌» نساء آیه 22.
(فَلَمّا أَحَسُّوا بَأسَنا): احساس‌ بأس‌ مشاهده آثار عذاب‌ ‌است‌.
(إِذا هُم‌ مِنها یَرکُضُون‌َ): رکض‌ گریختن‌ ‌است‌. نه‌ ‌از‌ غرق‌ و نه‌ ‌از‌ باد و نه‌ ‌از‌ صیحه‌ و نه‌ ‌غیر‌ اینها راه‌ گریز نیست‌. [ نظرات / امتیازها ]

فَلَمّٰا أَحَسُّوا بَأْسَنٰا إِذٰا هُمْ مِنْهٰا یَرْکُضُونَ منظور از «بأس» عذاب است «منها» راجع است به قریه، غرض از رکض فرار است [ نظرات / امتیازها ]

و وقتى اهل آن قریه حسّ عذاب نمودند إِذٰا هُمْ مِنْهٰا یَرْکُضُونَ (اذا)مفاجات است وقتى آنان از آن عذاب ناگهانى گریختند [ نظرات / امتیازها ]

فَلَمّٰا أَحَسُّوا بَأْسَنٰا إِذٰا هُمْ مِنْهٰا یَرْکُضُونَ این جمله تصویرى است از حالت مشرکان در وقتى که عذاب آسمانى بر آنان فرود مى آید و آنها مى دوند و شتاب مى کنند تا از آن بگریزند؛ لکن بسیار دور است که موفق به گریختن شوند، چرا که از قلمرو سلطنت و حکومت خداوند به کجا مى توانند بگریزند؟ البته اگر آنان به سوى خدا مى گریختند، مى توانستند در نزد او در امن وامان باشند، امّا گریختن از خدا بسان گریختن انسان از سایه و اجل خودش مى باشد [که محال است] [ نظرات / امتیازها ]