(قل ارایتکم ان اتکم عذاب الله او اتتکم الساعه اغیر الله تدعون ان کنتم صادقین ):(بگو اگر راست می گویید به من بگویید اگر عذاب الهی و یا روزقیامت بر شما برسد، آیا غیر خدا کسی را برای فریاد رسی می خوانید؟)،این جمله تجدید احتجاج علیه مشرکین است ومی فرماید ،مرا خبر دهید که اگرعذاب ، یا ساعت قیامت از جانب خدا نازل شود و سر برسد در این صورت اگرراست می گویید به چه کسی پناه می برید و چه کسی را می خوانید که آن عذاب رااز شما دفع کند؟آیا جز خدا کسی از بتهای شما و الهه های شما هست که به دادشما برسد یا فقط او را می خوانید و تنها اوست که قادر بر کشف آن بلیه ازشماست و اگر بخواهد آن بلا را از شما دفع می کند،پس تنها اوست که قدرت مطلق دارد و می تواند نفعی را به شما واصل یا ضرری را از شما دفع نماید، پس هیچ معبودی جز او نیست و روی آوردن به سوی او در هنگام گرفتاری ازفطریات بشر است . [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏1، ص: 594
(آیه 40)- توحید فطرى! بار دیگر روى سخن را به مشرکان کرده و از راه دیگرى براى توحید و یگانه‏پرستى، در برابر آنها، استدلال مى‏کند، به این طریق که لحظات فوق العاده سخت و دردناک زندگى را به خاطر آنها مى‏آورد، و از وجدان آنها استمداد مى‏کند که در این گونه لحظات که همه چیز را به دست فراموشى مى‏سپارند آیا پناهگاهى جز «خدا» براى خودشان فکر مى‏کنند! «اى پیامبر! به آنها بگو: اگر عذاب دردناک خداوند به سراغ شما بیاید و یا قیامت با آن همه هول و هیجان و حوادث وحشتناک برپا شود، راست بگویید آیا غیر خدا را براى برطرف ساختن شداید خود مى‏خوانید»! (قُلْ أَ رَأَیْتَکُمْ إِنْ أَتاکُمْ عَذابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْکُمُ السَّاعَةُ أَ غَیْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ).
روح معنى این آیه نه تنها براى مشرکان، بلکه براى همه کس به هنگام بروز شداید و حوادث سخت، قابل درک است، ممکن است در حال عادى و در حوادث کوچک انسان به غیر خدا متوسل گردد، اما هنگامى که حادثه فوق العاده شدید باشد انسان همه چیز را فراموش مى‏کند ولى در همین حال در اعماق دل خود یک نوع امیدوارى به نجات که از منبع قدرت مرموز و نامشخصى سر چشمه مى‏گیرد احساس مى‏کند این همان توجه به خدا و حقیقت توحید است. [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(أرأیتکم ) أخبرونی و الضمیر الثانی لا محل له من الإعراب ، لأنک تقول : أرأیتک زیدا ما شأنه ، فلو جعلت للکاف محلا لکنت کأنک تقول : أرأیت نفسک زیدا ما شأنه ؟ و هو خلف من القول و متعلق الاستخبار محذوف ، تقدیره : إن أتاکم عذاب الله (أو أتتکم الساعة) من تدعون . ثم بکتهم بقوله (أغیر الله تدعون ) بمعنی أتخصون آلهتکم بالدعوة فیما هو عادتکم إذا أصابکم ضر ، أم تدعون الله دونها . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
انسان در حال رفاه و زندگى عادّى معمولاً غافل است، ولى هنگام برخورد با سختى‏ها پرده‏ى غفلت کنار رفته و فطرت خداجویى و یکتاپرستى انسان ظاهر مى‏شود. 1- یکى از شیوه‏هاى تبلیغ و تربیت، پرسش از مخاطب است. «قل أرایتکم...» 2- تجربه نشان مى‏دهد که در همه‏ى انسان‏ها (گرچه به ظاهر کفر ورزند،) فطرت خداجویى هست و به هنگام حوادث در انسان جلوه مى‏کند و پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله مأمور است مردم را به این فطرت خفته توجّه دهد. «قل أرایتکم...» 3- هنگام حوادث وسختى‏ها، پرده‏ها کنار رفته وانسان فقط به خدا توجّه مى‏کند و توجّه نکردن به معبودهاى دیگر، نشانه‏ى پوچى آنهاست. «أغیر اللَّه تدعون» [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 40)- توحید فطرى! بار دیگر روى سخن را به مشرکان کرده و از راه دیگرى براى توحید و یگانه‏پرستى، در برابر آنها، استدلال مى‏کند، به این طریق که لحظات فوق العاده سخت و دردناک زندگى را به خاطر آنها مى‏آورد، و از وجدان آنها استمداد مى‏کند که در این گونه لحظات که همه چیز را به دست فراموشى مى‏سپارند آیا پناهگاهى جز «خدا» براى خودشان فکر مى‏کنند! «اى پیامبر! به آنها بگو: اگر عذاب دردناک خداوند به سراغ شما بیاید و یا قیامت با آن همه هول و هیجان و حوادث وحشتناک برپا شود، راست بگویید آیا غیر خدا را براى برطرف ساختن شداید خود مى‏خوانید»! (قُلْ أَ رَأَیْتَکُمْ إِنْ أَتاکُمْ عَذابُ اللَّهِ أَوْ أَتَتْکُمُ السَّاعَةُ أَ غَیْرَ اللَّهِ تَدْعُونَ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ).

روح معنى این آیه نه تنها براى مشرکان، بلکه براى همه کس به هنگام بروز شداید و حوادث سخت، قابل درک است، ممکن است در حال عادى و در برگزیده تفسیر نمونه، ج‏1، ص: 594

حوادث کوچک انسان به غیر خدا متوسل گردد، اما هنگامى که حادثه فوق العاده شدید باشد انسان همه چیز را فراموش مى‏کند ولى در همین حال در اعماق دل خود یک نوع امیدوارى به نجات که از منبع قدرت مرموز و نامشخصى سر چشمه مى‏گیرد احساس مى‏کند این همان توجه به خدا و حقیقت توحید است.

[ نظرات / امتیازها ]

توحید فطرى

بار دیگرى روى سخن به مشرکان کرده و از راه دیگرى براى توحید و یگانه پرستى ، در برابر آنها، استدلال میکند، به این طریق که لحظات فوق
العاده سخت و دردناک زندگى را به خاطر آنها مى آورد، و از وجدان آنها استمداد مى کند که در اینگونه لحظات که همه چیز را به دست فراموشى مى سپارند پناهگاهى جز خدا براى خودشان فکر میکنند! اى پیامبر به آنها بگو اگر عذاب دردناک خداوند به سراغ شما بیاید و یا قیامت با آنهمه هول و هیجان و حوادث وحشتناک بر پا شود، راست بگوئید آیا غیر خدا را براى برطرف ساختن شدائد خود مى خوانید؟
(قل ا رایتکم ان اتیکم عذاب الله او اتتکم الساعة ا غیر الله تدعون ان کنتم صادقین ).
روح معنى این آیه نه تنها براى مشرکان ، براى همه کس به هنگام بروز شدائد و حوادث سخت ، قابل درک است ، ممکن است در حال عادى و در حوادث کوچک انسان به غیر خدا متوسل گردد، اما هنگامى که حادثه فوق العاده شدید باشد انسان همه چیز را فراموش میکند ولى در همین حال در اعماق دل خود یکنوع امیدوارى به نجات که از منبع قدرت مرموز و نامشخصى سر چشمه میگیرد احساس میکند این همان توجه به خدا و حقیقت توحید است .
حتى مشرکان و بت پرستان در چنین لحظاتى سخنى از بتها به میان نمى آورند
و همه را به دست فراموشى مى سپرند. [ نظرات / امتیازها ]

انسان در حال رفاه و زندگى عادّى معمولاً غافل است، ولى هنگام برخورد با سختى‏ها پرده‏ى غفلت کنار رفته و فطرت خداجویى و یکتاپرستى انسان ظاهر مى‏شود.



پیام ها

1- یکى از شیوه‏هاى تبلیغ و تربیت، پرسش از مخاطب است. «قل أرایتکم...»
2- تجربه نشان مى‏دهد که در همه‏ى انسان‏ها (گرچه به ظاهر کفر ورزند،) فطرت خداجویى هست و به هنگام حوادث در انسان جلوه مى‏کند و پیامبر اکرم‏صلى الله علیه وآله مأمور است مردم را به این فطرت خفته توجّه دهد. «قل أرایتکم...»
3- هنگام حوادث وسختى‏ها، پرده‏ها کنار رفته وانسان فقط به خدا توجّه مى‏کند و توجّه نکردن به معبودهاى دیگر، نشانه‏ى پوچى آنهاست. «أغیر اللَّه تدعون» [ نظرات / امتیازها ]

بگو اى رسول اکرم صلّى اللّٰه علیه و آله و سلّم بکسى که در ضلالت افتاده که شما کفار صمّ بکم اگر آمد شما را عذاب الهى یا آمد شما را ساعت قیامت آیا غیر خدا را میخوانید اگر هستید راستگو

قُلْ أَ رَأَیْتَکُمْ این جمله سبب اشکال عویصى شده زیرا اگر خطاب بجمع باشد باید گفت ا فرأیتم و اگر مفرد باشد ا فرأیت لذا مفسرین گفتند کلمه کم منسلخ از معناى اسمیت است فقط حرف خطاب است مثل کاف در ذلک و تلک و ذاک اشاره بجمع است لکن ممکن است گفته شود که مراد این باشد که آیا شما خودتان را مى بینید که چه مى گویید یا چه میکنید نظیر کلام امیر(ع) در دعاء کمیل (ا فتراک معذبى بنارک) (ا فتراک سبحانک یا الهى و بحمدک ) توضیحا ا رایت فعل است داراى دو مفعول و فاعل ارایت راجع بمن است در آیه قبل مَنْ یَشَأِ اَللّٰهُ یُضْلِلْهُ یعنى اى کسى که در ضلالت هستى آیا خود و اهل ضلال را مى بینى إِنْ أَتٰاکُمْ اگر آمد شما را عَذٰابُ اَللّٰهِ مراد بلیات دنیویست که بر امم سابقه نازل میشد از غرق و خسف و صاعقه و صیحه و امثال آنها أَوْ أَتَتْکُمُ اَلسّٰاعَةُ قیامت که یکى از اسامى قیامت ساعة است أَ غَیْرَ اَللّٰهِ تَدْعُونَ مفعول ثانى است یعنى آلهه شما در موقع نزول عذاب یا در روز رستاخیز بفریاد شما نخواهند رسید و جز خداوند دادرسى نیست إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ که اصنام را مؤثّر و آلهه میدانید باید فریادرس شما باشند و بتوانند دفع عذاب از شماها نمایند با اینکه خود آنها هم با شماها در جهنم وارد خواهند شد إِنَّکُمْ وَ مٰا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اَللّٰهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ انبیاء آیه 98 [ نظرات / امتیازها ]

«أَ رَأَیْتَکُمْ إِنْ أَتٰاکُمْ عَذٰابُ اَللّٰهِ » 4 مفسّرین از زجّاج نقل کردند یعنى آیا مى بینید اگر بشما برسد عذاب خدا، و فراء گفته است: یعنى آیا خود را چگونه مى بینید اگر عذاب برسد، که به گفته ى زجّاج کلمه ى «کم» معنى ندارد، و فقطّ براى فهماندن معنى جمع وعده است، مثل کاف ذلک، که بمعنى خطاب نیست، و به گفته ى فرّاء این کلمه ضمیر خطاب تاکیدى است و مفعول دوم براى رأیت و قاریهاى مدینه «أَ رَأَیْتَکُمْ » را با تخفیف همزه ى دوّم خوانده اند یعنى میان همزه و الف طورى تلفظ کرده اند که به گفته ى خودشان مزه و طعم همزه بالف داده اند و بین بین شده است و کسائى همزه را ساقط نموده «و أریتکم» خوانده است و دیگر قاریها با همزه خوانده اند

«أَوْ أَتَتْکُمُ اَلسّٰاعَةُ » 40 مفسّرین از زجّاج نقل کرده اند: معنى ساعة آن هنگامى است که با صاعقه و صداى هولناک همه ى آفریده ها نابود مى شوند، و باز نام آن هنگامى است که برانگیخته مى شوند [ نظرات / امتیازها ]

قُلْ أَ رَأَیْتَکُمْ إِنْ أَتٰاکُمْ عَذٰابُ اَللّٰهِ أَوْ أَتَتْکُمُ اَلسّٰاعَةُ أَ غَیْرَ اَللّٰهِ تَدْعُونَ إِنْ کُنْتُمْ صٰادِقِینَ خداوند به پیامبرش دستور داد که به مشرکین بگوید: به من خبر دهید که اگر همچون کسانى که پیامبران خود را تکذیب کردند، عذاب بر شما نازل شود، یا مرگ شما با آن حالت هاى بیهوشى و یا قیامت با آن بیم هایى که دارد فرارسد، آیا در آن حالت هم بت هایى را که پرستش مى کردید و گمان داشتید که آنها ذلّت و عذاب را از شما برطرف مى کنند، به یارى خود فرامى خوانید؟ مقصود از مجموع این آیه آن است که کافران در قیامت از آنچه شریک خدا قرار داده بودند، بیزارى مى جویند و پس ازآن که برایشان آشکار شد که جز خداى یکتا و بى شریک، هیچ کس را قدرت و توانى نیست، به او پناه مى برند [ نظرات / امتیازها ]

آیات( 40 و 41) قُلْ أَ رَأَیْتَکُمْ إِنْ أَتٰاکُمْ عَذٰابُ اَللّٰهِ در این آیه یک دلیل وجدانى و فطرى براى اثبات وجود خدا مى آورد هر انسانى در فطرت خود این احساس ذاتى را دارد که به هنگام روبرو شدن با یک خطر مهم و بلاى بزرگ ناگهانى، خواه ناخواه به سوى پناهگاه و تکیه گاهى روى مى آورد که مى تواند او را از این خطر رها کند آن پناهگاه همان خداست در چنین موقعیتهایى حتى بت پرستان، بتهاى خود را نمى خوانند چون مى دانند که کارى از دست آنها ساخته نیست بلکه آنها نیز به نیروى خاصى پناه مى برند اگرچه نام آن را خدا نگذارند و آن نیروى خاص کسى جز خدا نیست

در این آیه براى بیدارى وجدان غفلت گرفتۀ مشرکان، آنها را چنین مخاطب قرار مى دهد که اگر راستگو هستید و از آنچه در ضمیرتان مى گذرد، به درستى خبر مى دهید، به من خبر دهید که اگر عذاب خدا شما را درگیرد و یا قیامت شما را فرارسد، آیا جز خدا کس دیگرى را مى خوانید؟ بلکه حتما او را مى‏‌خوانید و او اگر بخواهد مشکل شما را مى‏‌گشاید و شما آنچه را که به خدا شریک قرار داده‌‏اید از یاد مى‌‏برید.
بدینگونه ضمیر و وجدان مشرکان به داورى گرفته مى‏‌شود که خود بگویند در چنین حالات خطرناک و هولناکى، آنها سراغ چه کسى مى‏‌روند؟ مسلم است که سراغ آن بتهاى بى‏‌جان که کارى از آنها ساخته نیست نخواهند رفت بلکه به سوى نیروى خاصى کشیده خواهند شد که همان خداست و بتها را فراموش خواهند کرد. این آیه نظیر آیه دیگرى است که در زیر مى‌‏خوانیم:
وَ إِذا مَسَّکُمُ الضُّرُّ فِی الْبَحْرِ ضَلَّ مَنْ تَدْعُونَ إِلَّا إِیَّاهُ (الاسراء 67/)
و هنگامى که خطرى در دریا شما را بگیرد، آنچه جز خدا مى‌‏خوانید، گم‏ مى‏‌شود.


اینکه در آیه مورد بحث اظهار مى‏‌دارد که اگر خدا بخواهد آن خطر را از شما برطرف سازد، منظور این است که شما را از هول و وحشت آن عذاب یا قیامت حفظ مى‏‌کند و این بدان معنا نیست که اصل آن عذاب را که در اصطلاح «عذاب استیصال» نامیده مى‏‌شود، از بین مى‏‌برد یا قیامت را لغو مى‌‏کند!
دیگر اینکه وعده نمى‏‌دهد که مشکل آنها را بطور حتم حلّ کند بلکه آن را مقیّد به مشیّت خود مى‏‌کند یعنى اینکه اگر بخواهد چنین مى‏‌کند و اگر هم بخواهد نمى‏‌کند! [ نظرات / امتیازها ]

خداوند دلیل دیگرى بر توحید اقامه فرموده که آن را دلیل ارتکازى گویند و آن اینست که هرکس خواه مشرک باشد خواه موحّد خواه بیدین وقتى در شدّت و مصیبت و خطر بزرگى افتاد بى اختیار متوجّه به یک مبدأ غیبى مى شود و از آن استمداد مى کند و این کاشف از آنست که هرکس بارتکاز عقلى و فطرت اصلى قائل بصانع عالم قادرى است نهایت آنکه شبهات موجب شده است که توجه بحکم عقل فطرى ارتکازى خود ندارد لذا خداوند براى اخذ اقرار از مشرکان و اتمام حجّت بر ایشان به پیغمبر خود فرموده بگو به آنها که بگویید بمن اگر عذاب خدا بر شما در دنیا نازل شود یا قیامت بر پا شود و بهول محشر گرفتار شوید آیا بغیر خدا متوجه مى شوید یا به او اگر راست مى گوئید در این ادّعا که بت خداى ما است تا به فطرت خود مراجعه نمایند و حق را دریابند و لفظ کم در أ رأیتکم براى مجرد خطاب است و با وجود آن معمولا تا که ضمیر فاعل است تغییرى پیدا نمى کند و در بیان افراد و تثنیه و جمع و تذکیر و تأنیث به آن اکتفا مى شود [ نظرات / امتیازها ]