حضور در مجلس معصیت در دل هر کسى اثر گذاشته و گناه را در نظرش سبک و بى اهمیت مى‏سازد، و معلوم است که وقتى گناه در نظر کسى مأنوس شد، خطر ارتکاب و وقوع در آن بیشتر مى‏شود، چون نفس آدمى براى هر گناهى هوا و خواهشى دارد، لذا بر شخص پرهیزکار لازم است علاوه بر اینکه با نیروى تقوا نفس خود را از ارتکاب محارم خدا، جلوگیرى مى‏کند از مخالطه و آمیزش با اهل معصیت و کسانى که پرده حشمت خداى را دریده‏اند نیز دورى جوید.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

اگر در آیه شریفه شریک جرم بودن را تنها از پرهیزکاران نفى نمود و حال آنکه این معنا اختصاص به پرهیزکاران نداشته و هیچ بیگناهى به جرم گنه‏کاران مؤاخذه نمى‏شود، براى اشاره به این است که کسانى که از همنشینى با آنان، پرهیز نمى‏کنند ایمن از این نیستند که سرانجام در سلک آنان درآمده و در نتیجه عذاب و مؤاخذه‏اى که آنان مى‏بینند اینان نیز ببینند. و خلاصه، تقدیر کلام چنین است: متقین مادامى که از همنشینى با گنهکاران بپرهیزند عذاب آنان را نخواهند داشت، و اگر آنان را نهى مى‏کنیم، براى این است که در پرهیز خود، مستمر و پابرجا باشند، یا اگر از محارم خدا پرهیز ندارند، پرهیز کنند. [ نظرات / امتیازها ]

مقصود از تقوا در جمله«وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ» تنها پرهیز از خصوص همنشینى با نامبردگان نیست، بلکه مقصود پرهیز از همه گناهان است، به خلاف تقوایى که در جمله«لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ» است که مقصود از آن پرهیز از خصوص گناه مزبور است، ممکن هم هست مقصود از تقواى اولى، «اصل تقوا» و مقصود از دومى «کمال آن» و یا مقصود از اولى اجمال و از دومى تفصیل آن باشد. و بنابر احتمال اخیر، ذکر «خوض کنندگان» به عنوان ذکر یکى از مواردى است که فعلا منطبق با آن کلى و مجمل است.
البته ممکن است براى آیه، معناى دیگرى هم کرد، و آن این است که: مراد از تقواى اول، «تقواى مؤمنین» و مراد از دومى «تقواى خوض کنندگان» باشد و تقدیر کلام چنین باشد: «و لیکن خوض کنندگان را تذکر دهید، باشد که از این عمل ناپسند بپرهیزند». [ نظرات / امتیازها ]

امام ابى جعفر(علیه‌السلام) فرمود: وقتى مسلمین آیه «فَلا تَقْعُدْ بَعْدَ الذِّکْرى‏ مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ»(الأنعام/68) را شنیدند به رسول خدا(صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) عرض کردند پس تکلیف ما چیست؟ اگر بنا باشد هر وقت بشنویم که مشرکین قرآن را مسخره مى‏کنند، برخیزیم و برویم باید اصلا داخل مسجد الحرام نشویم، و خانه خدا را طواف نکنیم، براى اینکه همیشه مشرکین در آنجا جمع هستند و با دیدن ما، شروع به استهزاى قرآن مى‏کنند.
در جوابشان این آیه نازل شد:«وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ» و آنان را دستور داد که تا آنجا که مى‏توانند مشرکین را تذکر داده و به حقایق دین آشنا کنند.

علامه طباطبایی: این روایت هم چنان که ملاحظه مى‏کنید، کلمه «الذکرى» را مفعول مطلق گرفته و ضمیر «لعلهم» و همچنین ضمیر «یتقون» را به مشرکین و مسخره کنندگان برگردانیده، و بنابراین روایت تقدیر آیه چنین است: «و لکن ذکروهم ذکرى لعلهم یتقون- و لیکن شما مسلمانان آنان را به نحو خوبى تذکر دهید، باشد که از خدا بترسند». اشکالى که در این روایت وجود دارد این است که سوره انعام یک دفعه نازل شده، و این معنا، با اینکه آیه مورد بحث، درباره یک واقعه مخصوصى نازل شده باشد، سازگار نیست.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

مشرکین مى‏آمدند و در مجلس رسول خدا(صل‍ی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) مى‏نشستند، زیرا دوست داشتند که سخنان آن جناب را بشنوند آن گاه مسخره نموده و استهزائش نمایند. به همین خاطر این آیه نازل شد «وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ فِی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ ...» از آن پس هر وقت آن جناب را استهزاء مى‏کردند، حضرت برمى‏خواست. این عمل باعث شد که آنان از عمل زشت خود دست بردارند، و جمله «لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ»(الأنعام/69) اشاره به این معنا است، آن گاه با جمله «وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ»(الأنعام/69) فرمود: بر کسانى که ملاحظه حرمت تو را مى‏کنند و چیزى نمى‏گویند که تو از مجلس برخیزى حرجى و گناهى نیست، سپس همین معنا را در مدینه با آیه «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ ...»(النساء/140) نسخ کرده و دستور داد به هیچ وجه با آنان ننشینند.
علامه طباطبایی: اگر آیه نازل شده در مدینه «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ»(النساء/140) با اینکه به حسب مضمون، عین آیه «وَ إِذا رَأَیْتَ الَّذِینَ یَخُوضُونَ» است، ناسخ ذیل آن، یعنى جمله «وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ»(الأنعام/69) بوده باشد، بایستى همین جمله هم ناسخ آیه قبلیش، یعنى آیه «و اذا رأیت ...» بوده باشد و حال آنکه این معنا با اینکه سوره انعام یک دفعه نازل شده، سازگار نیست، چون باید بین ناسخ و منسوخ مدتى فاصله بشود. علاوه بر این معنایى که روایت سیوطى براى این سه آیه یعنى آیه« وَ إِذا رَأَیْتَ» و آیه« وَ ما عَلَى الَّذِینَ»(الأنعام/69) سوره انعام و آیه «وَ قَدْ نَزَّلَ عَلَیْکُمْ»(النساء/140) سوره مائده کرده، آن طور آنها را متنافى با هم نمى‏کند که بتوان گفت دومى ناسخ اولى و منسوخ سومى است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

کلمه «ذکرى» مفعول مطلقى است براى فعل مقدر، و تقدیر کلام: «و لکن نذکرهم ذکرى» و یا «ذکروهم ذکرى» است و نیز ممکن است کلمه مزبور را خبر از براى مبتداى محذوف و تقدیر کلام را «و لکن هذا الامر ذکرى» یا مبتدا از براى خبر محذوف و تقدیر را «و لکن علیک ذکریهم» دانست و این بستگى دارد به اینکه ذهن خواننده کدامیک از این احتمالات را زودتر و بهتر بپذیرد. [ نظرات / امتیازها ]

اینکه در آیه مورد بحث و چند آیه دیگر، شیطان را عامل نسیان معرفى کرده، از آن جهت است که نسیان غفلت است و غفلت از قبیل شرور است و شرّ به خدا نسبت داده نمى‏شود، بلکه به شیطان که همواره در کمین انسان است نسبت داده مى‏شود؛ چون شیطان اگر هم نتواند کسى را گمراه کند، سعى دارد که او را از خیر غافل کند و این غفلت در حدّى نیست که انسان را دچار مسؤلیت کند. این است که با وجود اینکه شیطان طبق آیات قرآنى به بندگان صالح خدا راه ندارد و نمى‏تواند آنها را گمراه سازد، آنها را دچار فراموشى مى‏کند.
و البته در آیه بعد خاطرنشان مى‏سازد که حساب پرهیزگاران از حساب آنها که به آیات خدا توهین مى‏کنند، جداست و اگر هم با آنها بنشینند راضى به کار آنها نیستند، ولى این دستور یک یادآورى براى آنهاست که شاید پروا کنند و با آن گروه همنشین نباشند. [ نظرات / امتیازها ]

قال أبو جعفر (ع): لما نزلت «فلاتقعد بعد الذکرى مع القوم الظالمین» قال المسلمون: کیف نصنع إن کان کلما استهزء المشرکون بالقرآن قمنا و ترکناهم فلاندخل إذا المسجد الحرام و لانطوف بالبیت الحرام فأنزل الله تعالى «و ما على الذین یتقون من حسابهم من شىء» و أمرهم بتذکیرهم و تبصیرهم ما استطاعوا.(تفسیر تبیان، ج 4، ص 167; نورالثقلین، ج 1، ص 728، ح 126)
امام باقر (ع) فرمود: چون آیه «فلاتقعد بعد الذکرى مع القوم الظالمین» نازل شد، مسلمانان گفتند: حال که هرگاه مشرکان، قرآن را مسخره کنند، باید برخیزیم و از آنان دورى کنیم، در نتیجه هیچگاه نباید وارد مسجدالحرام شده و طواف خانه خدا را بجا آوریم، پس چه کنیم؟ در این هنگام خداوند آیه «و ما على الذین یتقون من حسابهم من شىء و لکن ذکرى» را نازل کرد و در آن به مسلمانان دستور داد که، کافران را متذکر نموده و در حد توان، آنان را با موعظه بیدار کنند. [ نظرات / امتیازها ]

آیه‏ى تحریم همنشینى با یاوه گویان و مسخره کنندگان که نازل شد، عدّه‏اى گفتند: پس به مسجدالحرام هم نباید برویم و طواف نیز نکنیم، چون دامنه‏ى استهزاشان تا آنجا هم کشیده شده است. این آیه نازل شد که حساب مسلمانانِ با تقوى که به مقدار توان تذکّر مى‏دهند جداست، آنها مسجدالحرام را ترک نکنند. [382]
شرکت در جلسه‏ى اهل‏گناه به قصد نهى از منکر وارشاد، مانعى ندارد، البتّه براى آنان که با تقوا و نفوذ ناپذیرند، وگرنه بسیارى براى نجات غریق مى‏روند و خود غرق مى‏شوند.
شد غلامى که آب جو آرد آب جو آمد غلام ببرد

--------------------------------------------------------------------------------
382) تفسیر نورالثقلین.

[ نظرات / امتیازها ]

روایت شده عطسه کردن از طرف خداونداست پس نبایدجلوی عطسه راگرفت

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]