(وما علی الذین یتقون من حسابهم من شی ء و لکن ذکری لعلهم یتقون ):(و چیزی از حساب ایشان بر کسانی که پرهیزکاری می کنند نیست ،ولیکن برایشان تذکر و پندی است ، شاید که بپرهیزند)،و این آیه می خواهدبفرماید: گناه و وبالی که تمسخر کنندگان برای خود کسب می کنند تنها متوجه خود آنهاست و بس ، مگر اینکه دیگران هم راضی به کردار آنهاباشند که دراین صورت در گناه آنها شریکند وگرنه اهل تقوی و کسانی که از نواهی الهی پرهیزمی کنند هیچ گناهی متوجه آنها نیست ، و اینکه از مجالست با آنها نهی فرمود، به دلیل جلوگیری و پرهیز از وقوع در خوض در آیات الهی بود وگرنه همه می دانندکه در هر گناهی جز مرتکب و عاملش دیگری محاسبه نمی شود ،ولی همین نشست و برخاست با اینگونه افراد باعث می شود انسان به ارتکاب این اعمال راغب شود و قبح آن برایش زائل گردد. مراد از( ذکری لعلهم یتقون )این است که این تذکری که ما به پرهیزکاران دادیم که با آنها مجالست نکنند برای این بود که آنها به کمال تقوی برسند و برآن استمرارو مداومت داشته باشند، وگرنه گناه آن گروه تنها متوجه خودشان است و چیزی از وزرو وبال آنها به گردن اهل تقوی نمی باشد . [ نظرات / امتیازها ]

سپس روند قرآنی‌، جدائی و دوری مؤمنان و مشرکان را تکرار می‌کند، همان‌گو‌نه ‌که پیـشتر گسیختن و بریدن پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با مشرکان را ذکر کرده بود. آنگاه اختلاف سزا و کیفر، و اختلاف سرنوشت و سرانجام را بیان و مقرّر می‌دارد:

(وَمَا عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسَابِهِم مِن شَیْ‏ءٍ وَلکِن ذِکْرَى‏ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ).

کـمترین چـیزی از حساب آنـان (‌که دربـارۀ قرآن یـاوه‌سرائـی می‌کنند) به حسـاب پرهیزگاران گرفته نـــمی‌شود ولیکــن (‌بـــاید پـرهیزگاران نشست و برخاستشان با چنین بزهکارانی بـرای پـند و انـدرز و) تذکّر و ارشاد باشد، تا این که (‌از بیهوده‌گوئی دست بردارند و از عذاب خدا خویشتن را بـه دور داشته و) پرهیزگاری کنند.

پس پرهیزگاران و بزهکاران دارای یک‌ کیفر و پـاداش مشترک و یکسانی نیستند. آنان دو ملّت جداگانه‌انـد، هر چند هم نژاد و قومشان یکی باشد. چون این امر در ترازوی آفریدگار وزنی‌، و با مـعیار اسـلام ارجی ندارد... قطعاً پـرهیزگاران ملّتی‌، و ستمکاران یـعنی مشرکان ملّت دیگری هستند. بهیچوجه‌ کیفر ستمکاران و حساب و کتابشان‌، متوجّه پرهیزگاران نمی‌گردد. امّـا پرهـیزگاران ایشان را رهنمـون می‌کنند و به یـاد خدا و حقّ و حقیقت می‌اندازند، به امـید ایـن ‌که همچون خود‌شان پرهیزگار شوند و بدیشان بپیوندند... و الّا هرگاه در عقیده مشارکت نباشد، در چـیزی مشـارکت انجام نمی‌گیرد.

این آئین یزدان و فر‌مودۀ او است‌... هر کس می‌خواهد چیز دیگر‌ی را بگوید، مانـعی نیست‌. امّا باید بداند که او بطور کلی از آئین یزدان با این چیزی‌ که می‌گوید خارج می‌گردد!

[ نظرات / امتیازها ]

سپس روند قرآنی‌، جدائی و دوری مؤمنان و مشرکان را تکرار می‌کند، همان‌گو‌نه ‌که پیـشتر گسیختن و بریدن پیغمبر صلّی الله علیه و آله و سلّم با مشرکان را ذکر کرده بود. آنگاه اختلاف سزا و کیفر، و اختلاف سرنوشت و سرانجام را بیان و مقرّر می‌دارد:

(وَمَا عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسَابِهِم مِن شَیْ‏ءٍ وَلکِن ذِکْرَى‏ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ).

کـمترین چـیزی از حساب آنـان (‌که دربـارۀ قرآن یـاوه‌سرائـی می‌کنند) به حسـاب پرهیزگاران گرفته نـــمی‌شود ولیکــن (‌بـــاید پـرهیزگاران نشست و برخاستشان با چنین بزهکارانی بـرای پـند و انـدرز و) تذکّر و ارشاد باشد، تا این که (‌از بیهوده‌گوئی دست بردارند و از عذاب خدا خویشتن را بـه دور داشته و) پرهیزگاری کنند.

پس پرهیزگاران و بزهکاران دارای یک‌ کیفر و پـاداش مشترک و یکسانی نیستند. آنان دو ملّت جداگانه‌انـد، هر چند هم نژاد و قومشان یکی باشد. چون این امر در ترازوی آفریدگار وزنی‌، و با مـعیار اسـلام ارجی ندارد... قطعاً پـرهیزگاران ملّتی‌، و ستمکاران یـعنی مشرکان ملّت دیگری هستند. بهیچوجه‌ کیفر ستمکاران و حساب و کتابشان‌، متوجّه پرهیزگاران نمی‌گردد. امّـا پرهـیزگاران ایشان را رهنمـون می‌کنند و به یـاد خدا و حقّ و حقیقت می‌اندازند، به امـید ایـن ‌که همچون خود‌شان پرهیزگار شوند و بدیشان بپیوندند... و الّا هرگاه در عقیده مشارکت نباشد، در چـیزی مشـارکت انجام نمی‌گیرد.

این آئین یزدان و فر‌مودۀ او است‌... هر کس می‌خواهد چیز دیگر‌ی را بگوید، مانـعی نیست‌. امّا باید بداند که او بطور کلی از آئین یزدان با این چیزی‌ که می‌گوید خارج می‌گردد!

[ نظرات / امتیازها ]

«و چیزی‌ از حساب‌ کافران‌ برعهده‌ پرهیزگاران‌ نیست‌» یعنی: بر کسانی‌ که‌ از جدال‌ و فروروی‌ تخطئه‌گرانه‌ در آیات‌ خداY می‌پرهیزند، از همنشینی‌ با فروروندگان‌ در این‌ آیات‌ ـ چنانچه‌ با آنان‌ همنشینی‌ کردند ـ هیچ‌ گناهی‌ نیست ‌زیرا گناه‌ فرورونده‌ در آیات‌ الهی‌، بر عهده‌ خود وی‌ است‌ «ولی‌ بر آنان‌ پنددادن ‌لازم‌ است‌» یعنی: پرهیزگاران‌ باید از مجلس‌ آنان‌ برخیزند تا با این‌ کار خود، عظمت‌ گناهشان‌ را، به‌ آنان‌ یادآور شوند «باشد که‌ پرهیز کنند» آن‌ گمراهان‌ واین‌ عمل‌ ناشایست‌ خود را ترک‌ نمایند.

تفسیر آیه‌ کریمه‌ دو وجه‌ دارد: بنابر وجه‌ اول‌؛ هم‌نشینی‌ با کفار برای‌ متقیان ‌مؤمن‌ ـ چنانچه‌ در فروروی‌هایشان‌ مشارکت‌ نورزند ـ رخصت‌ داده‌ شده‌ زیرا روایت‌ شده‌است‌ که‌ مسلمانان‌ گفتند: اگر ما در هر وقتی‌ که‌ آنان‌ به‌ قرآن‌ استهزا می‌کنند، از مجالسشان‌ برخیزیم‌، دیگر نه‌ می‌توانیم‌ در مسجدالحرام‌ بنشینیم‌ و نه ‌طواف‌ کنیم‌! همان‌ بود که‌ به‌ ایشان‌ در این‌ امر رخصت‌ داده‌شد. وجه‌ دوم‌ این‌است: اگر از هم‌نشینی‌ با آنان‌ پرهیز کردید، گناه‌ فروروی‌ آنان‌ در آیات ‌خداY برعهده‌ شما نیست‌.

[ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(و ما علی الذین یتقون من حسابهم من شی ء) و ما یلزم المتقین الذین یجالسونهم شی ء مما یحاسبون علیه من ذنوبهم (و لکن ) علیهم أن یذکروهم (ذکری ) إذا سمعوهم یخوضون ، بالقیام عنهم ، و إظهار الکرامة لهم ، و موعظتهم (لعلهم یتقون ) لعلهم یجتنبون الخوض حیاء أو کراهة لمساءتهم . و یجوز أن یکون الضمیر للذین یتقون ، أی یذکرونهم إرادة أن یثبتوا علی تقواهم و یزدادوها . و روی أن المسلمین قالوا : لئن کنا نقوم کلما استهزؤا بالقرآن لم نستطع أن نجلس فی المسجد الحرام و أن نطوف ، فرخص لهم . فإن قلت : ما محل (ذکری ) ؟ قلت : یجوز أن یکون نصبا علی : و لکن یذکرونهم ذکری ، أی تذکیرا . و رفعا علی : و لکن علیهم ذکری . و لا یجوز أن یکون عطفا علی محل (من شی ء) ، کقولک : ما فی الدار من أحد و لکن زید : لأن قوله (من حسابهم ) یأبی ذلک . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر المیزان ( خلاصه )
(69)(وما علی الذین یتقون من حسابهم من شی ء و لکن ذکری لعلهم یتقون ):(و چیزی از حساب ایشان بر کسانی که پرهیزکاری می کنند نیست ،ولیکن برایشان تذکر و پندی است ، شاید که بپرهیزند)،و این آیه می خواهدبفرماید: گناه و وبالی که تمسخر کنندگان برای خود کسب می کنند تنها متوجه خود آنهاست و بس ، مگر اینکه دیگران هم راضی به کردار آنهاباشند که دراین صورت در گناه آنها شریکند وگرنه اهل تقوی و کسانی که از نواهی الهی پرهیزمی کنند هیچ گناهی متوجه آنها نیست ، و اینکه از مجالست با آنها نهی فرمود، به دلیل جلوگیری و پرهیز از وقوع در خوض در آیات الهی بود وگرنه همه می دانندکه در هر گناهی جز مرتکب و عاملش دیگری محاسبه نمی شود ،ولی همین نشست و برخاست با اینگونه افراد باعث می شود انسان به ارتکاب این اعمال راغب شود و قبح آن برایش زائل گردد. مراد از( ذکری لعلهم یتقون )این است که این تذکری که ما به پرهیزکاران دادیم که با آنها مجالست نکنند برای این بود که آنها به کمال تقوی برسند و برآن استمرارو مداومت داشته باشند، وگرنه گناه آن گروه تنها متوجه خودشان است و چیزی از وزرو وبال آنها به گردن اهل تقوی نمی باشد . [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
آیه‏ى تحریم همنشینى با یاوه گویان و مسخره کنندگان که نازل شد، عدّه‏اى گفتند: پس به مسجدالحرام هم نباید برویم و طواف نیز نکنیم، چون دامنه‏ى استهزاشان تا آنجا هم کشیده شده است. این آیه نازل شد که حساب مسلمانانِ با تقوى که به مقدار توان تذکّر مى‏دهند جداست، آنها مسجدالحرام را ترک نکنند. <382> شرکت در جلسه‏ى اهل‏گناه به قصد نهى از منکر وارشاد، مانعى ندارد، البتّه براى آنان که با تقوا و نفوذ ناپذیرند، وگرنه بسیارى براى نجات غریق مى‏روند و خود غرق مى‏شوند. شد غلامى که آب جو آرد آب جو آمد غلام ببرد 1- رعایت اهمّ و مهمّ در مسائل، از اصول عقلى و اسلامى است. شنیدن موقّتى یاوه‏ها به قصد پاسخگویى یا نجات منحرفان، جایز است. «و ما على الّذین یتّقون من حسابهم من شى‏ء» 2- تقوا وسیله‏ى حفاظت و بیمه‏ى انسان در مقابل گناه است. (مثل لباس ضد حریق، براى مأموران آتش نشانى) «و ما على الّذین یتّقون» 3- از همنشینى با یاوه‏سرایان پرهیز کنیم وسخنانشان را استماع نکنیم، ولى اگر به ناچار چیزى به گوش ما، رسید مانعى ندارد. «ما على الّذین یتّقون... من شى‏ء» 4- علاوه بر تقواى خود، باید به فکر متّقى کردن دیگران نیز باشیم. «و لکن ذکرى لعلّهم یتّقون» [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه :
(آیه 69)- در این آیه یک مورد استثناء کرده و مى‏گوید: «اگر افراد با تقوا براى نهى از منکر در جلسات آنها شرکت کنند و به امید پرهیزکارى و بازگشت آنها از گناه، آنان را متذکر سازند مانعى ندارد و گناهان آنها را بر چنین اشخاصى نخواهند نوشت، زیرا در هر حال قصد آنها خدمت و انجام وظیفه بوده است» (وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ لکِنْ ذِکْرى‏ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ).
باید توجه داشت تنها کسانى مى‏توانند از این استثناء استفاده کنند که طبق تعبیر آیه داراى مقام تقوا و پرهیزکارى باشند و نه تنها تحت تأثیر آنها واقع نشوند، بلکه بتوانند آنها را تحت تأثیر خود قرار دهند [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 69)- در این آیه یک مورد استثناء کرده و مى‏گوید: «اگر افراد با تقوا براى نهى از منکر در جلسات آنها شرکت کنند و به امید پرهیزکارى و بازگشت آنها از گناه، آنان را متذکر سازند مانعى ندارد و گناهان آنها را بر چنین اشخاصى نخواهند نوشت، زیرا در هر حال قصد آنها خدمت و انجام وظیفه بوده است» (وَ ما عَلَى الَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسابِهِمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ وَ لکِنْ ذِکْرى‏ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ).

باید توجه داشت تنها کسانى مى‏توانند از این استثناء استفاده کنند که طبق تعبیر آیه داراى مقام تقوا و پرهیزکارى باشند و نه تنها تحت تأثیر آنها واقع نشوند، بلکه بتوانند آنها را تحت تأثیر خود قرار دهند.

[ نظرات / امتیازها ]

1- رعایت اهمّ و مهمّ در مسائل، از اصول عقلى و اسلامى است. شنیدن موقّتى یاوه‏ها به قصد پاسخگویى یا نجات منحرفان، جایز است. «و ما على الّذین یتّقون من حسابهم من شى‏ء»
2- تقوا وسیله‏ى حفاظت و بیمه‏ى انسان در مقابل گناه است. (مثل لباس ضد حریق، براى مأموران آتش نشانى) «و ما على الّذین یتّقون»
3- از همنشینى با یاوه‏سرایان پرهیز کنیم وسخنانشان را استماع نکنیم، ولى اگر به ناچار چیزى به گوش ما، رسید مانعى ندارد. «ما على الّذین یتّقون... من شى‏ء»
4- علاوه بر تقواى خود، باید به فکر متّقى کردن دیگران نیز باشیم. «و لکن ذکرى لعلّهم یتّقون»

[ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(و ما علی الذین یتقون من حسابهم من شی ء) و ما یلزم المتقین الذین یجالسونهم شی ء مما یحاسبون علیه من ذنوبهم (و لکن ) علیهم أن یذکروهم (ذکری ) إذا سمعوهم یخوضون ، بالقیام عنهم ، و إظهار الکرامة لهم ، و موعظتهم (لعلهم یتقون ) لعلهم یجتنبون الخوض حیاء أو کراهة لمساءتهم . و یجوز أن یکون الضمیر للذین یتقون ، أی یذکرونهم إرادة أن یثبتوا علی تقواهم و یزدادوها . و روی أن المسلمین قالوا : لئن کنا نقوم کلما استهزؤا بالقرآن لم نستطع أن نجلس فی المسجد الحرام و أن نطوف ، فرخص لهم . فإن قلت : ما محل (ذکری ) ؟ قلت : یجوز أن یکون نصبا علی : و لکن یذکرونهم ذکری ، أی تذکیرا . و رفعا علی : و لکن علیهم ذکری . و لا یجوز أن یکون عطفا علی محل (من شی ء) ، کقولک : ما فی الدار من أحد و لکن زید : لأن قوله (من حسابهم ) یأبی ذلک [ نظرات / امتیازها ]

آیه‏ى تحریم همنشینى با یاوه گویان و مسخره کنندگان که نازل شد، عدّه‏اى گفتند: پس به مسجدالحرام هم نباید برویم و طواف نیز نکنیم، چون دامنه‏ى استهزاشان تا آنجا هم کشیده شده است. این آیه نازل شد که حساب مسلمانانِ با تقوى که به مقدار توان تذکّر مى‏دهند جداست، آنها مسجدالحرام را ترک نکنند. [382]
شرکت در جلسه‏ى اهل‏گناه به قصد نهى از منکر وارشاد، مانعى ندارد، البتّه براى آنان که با تقوا و نفوذ ناپذیرند، وگرنه بسیارى براى نجات غریق مى‏روند و خود غرق مى‏شوند.
شد غلامى که آب جو آرد آب جو آمد غلام ببرد

--------------------------------------------------------------------------------
382) تفسیر نورالثقلین.



پیام ها

1- رعایت اهمّ و مهمّ در مسائل، از اصول عقلى و اسلامى است. شنیدن موقّتى یاوه‏ها به قصد پاسخگویى یا نجات منحرفان، جایز است. «و ما على الّذین یتّقون من حسابهم من شى‏ء»
2- تقوا وسیله‏ى حفاظت و بیمه‏ى انسان در مقابل گناه است. (مثل لباس ضد حریق، براى مأموران آتش نشانى) «و ما على الّذین یتّقون»
3- از همنشینى با یاوه‏سرایان پرهیز کنیم وسخنانشان را استماع نکنیم، ولى اگر به ناچار چیزى به گوش ما، رسید مانعى ندارد. «ما على الّذین یتّقون... من شى‏ء»
4- علاوه بر تقواى خود، باید به فکر متّقى کردن دیگران نیز باشیم. «و لکن ذکرى لعلّهم یتّقون»


[ نظرات / امتیازها ]

آیه‏ى تحریم همنشینى با یاوه گویان و مسخره کنندگان که نازل شد، عدّه‏اى گفتند: پس به مسجدالحرام هم نباید برویم و طواف نیز نکنیم، چون دامنه‏ى استهزاشان تا آنجا هم کشیده شده است. این آیه نازل شد که حساب مسلمانانِ با تقوى که به مقدار توان تذکّر مى‏دهند جداست، آنها مسجدالحرام را ترک نکنند. [382]
شرکت در جلسه‏ى اهل‏گناه به قصد نهى از منکر وارشاد، مانعى ندارد، البتّه براى آنان که با تقوا و نفوذ ناپذیرند، وگرنه بسیارى براى نجات غریق مى‏روند و خود غرق مى‏شوند.
شد غلامى که آب جو آرد آب جو آمد غلام ببرد

--------------------------------------------------------------------------------
382) تفسیر نورالثقلین.



پیام ها

1- رعایت اهمّ و مهمّ در مسائل، از اصول عقلى و اسلامى است. شنیدن موقّتى یاوه‏ها به قصد پاسخگویى یا نجات منحرفان، جایز است. «و ما على الّذین یتّقون من حسابهم من شى‏ء»
2- تقوا وسیله‏ى حفاظت و بیمه‏ى انسان در مقابل گناه است. (مثل لباس ضد حریق، براى مأموران آتش نشانى) «و ما على الّذین یتّقون»
3- از همنشینى با یاوه‏سرایان پرهیز کنیم وسخنانشان را استماع نکنیم، ولى اگر به ناچار چیزى به گوش ما، رسید مانعى ندارد. «ما على الّذین یتّقون... من شى‏ء»
4- علاوه بر تقواى خود، باید به فکر متّقى کردن دیگران نیز باشیم. «و لکن ذکرى لعلّهم یتّقون»

[ نظرات / امتیازها ]

و نیست بر کسانى که پرهیز میکنند از حساب خائضین و ظالمین چیزى و لکن این تذکر است باشد که آنها هم پرهیزگار شوند

از این آیه شریفه استفاده میشود کسانى که در مجالس فسق و فجور حاضر میشوند عقوبت آنها را دارند و لو اینها اهل فسق و فجور نباشند وَ مٰا عَلَى اَلَّذِینَ یَتَّقُونَ ظاهر تقواى از حضور در این نوع مجالس است و ممکن است تقواى از کلیه معاصى باشد که بر آنها عقوبتى نیست مِنْ حِسٰابِهِمْ مِنْ شَیْ ءٍ یعنى مسئول عمل اینها نیستند اگر ممکن است نهى از منکر و ارشاد جاهل باید نهى و ارشاد کنند و الاّ هیچ مسئولیتى ندارند وَ لٰکِنْ ذِکْرىٰ و این تحدیدات براى هدایت و یادآورى است لعلّهم ضمیر هم ممکن است باهل معصیت برگردد که این نوع مجالس را تشکیل ندهند و ممکن است بدیگران برگردد که از این نوع مجالس احتراز کنند، و کلمه لعلّ بمعنى باید است یعنى باید آنها از این مجالس پرهیزگار شوند یَتَّقُونَ در قرآن میفرماید در مورد یهود و نصارى لاٰ تَتَّخِذُوا اَلْیَهُودَ وَ اَلنَّصٰارىٰ أَوْلِیٰاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیٰاءُ بَعْضٍ وَ مَنْ یَتَوَلَّهُمْ مِنْکُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ مائده آیه 56، و در اخبار دارد (الراضى بفعل قوم کالداخل فیهم) (من احبّ عمل قوم کالداخل فیهم ) (من احبّ عمل قوم حشره اللّٰه معهم) و غیر اینها [ نظرات / امتیازها ]

وَ مٰا عَلَى اَلَّذِینَ یَتَّقُونَ مِنْ حِسٰابِهِمْ مِنْ شَیْ ءٍ وَ لٰکِنْ ذِکْرىٰ لَعَلَّهُمْ یَتَّقُونَ ظاهرا امر اعراض از مشرکین در موقع خوض و گفتگوى آنها در آیات را مخصوص برسول[ص]نموده لکن بر مؤمنین نشستن با آنها و مشاهده کردن اعمال بدشان ضررى به آنها نمى زند زیراکه آنها متقى و پرهیزگارند و لکن بر آنها است که کافرین را از اعمال بدشان منع نمایند و بقبح اعمالشان مطلع گردانند [ نظرات / امتیازها ]

گفته اند بعد از نزول آیه قبل مسلمانان عرضه داشتند اگر بخواهیم ما از مجالس کفار اجتناب نمائیم باید ترک جلوس و طواف در مسجد الحرام را بنمائیم چون همیشه آنها هستند و این قبیل صحبتها را مى نمایند و شاید تصور نموده باشند که در صورت مجالست شریک هستند با آنها در کفر و زندقه لذا خداوند فرموده حساب اعمال و اقوال آنها برعهده کسانى که از این قبیل اباطیل اجتناب دارند نیست ولى برعهده ایشان است که تذکر دهند کفار را باعمال قبیحه و اقوال فاسده و اظهار کراهت نمایند از مجالس و محافل و گفتار زشت آنها بقول و عمل خودشان بقدر امکان تا آنها به ملاحظه مسلمانان شرم نمایند و کمتر مرتکب این اعمال شنیعه شوند و در مجمع از حضرت باقر (ع) قریب بشأن نزول فوق و بیان ذیل را نقل نموده است [ نظرات / امتیازها ]