(و الی عاد اخاهم هودا قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره افلا تتقون ):(به سوی قوم عاد برادرشان هود را فرستادیم ،گفت :ای قوم من ، خدا رابپرستید که برای شما غیر او خدایی نیست ،آیا پرهیزکاری نمی کنید؟)،(اخ )به معنای برادر است ولیکن بطور استعاره به هرکس که با قومی یا شهری یا صنعتی و یا سجیه ای نسبت داشته باشد نیز برادر آن قوم یا شهر اطلاق می کنند و دراینجا نیز به همین معناست و سخنانی که هود(ع ) به قومش می گوید، عینا مانندسخنان نوح است که مردم را به توحید و نفی شرک دعوت می کند و می فرماید:چرابه مقتضای فطرتتان به وجود خدای واحد و لاشریک اعتراف نمی کنید وتقوی پیشه نمی نمایید. [ نظرات / امتیازها ]

گوشه‏اى از سرگذشت قوم هود: در تعقیب ذکر رسالت نوح برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 60

و درسهاى عبرتى که در آن نهفته بود، به سرگذشت یکى دیگر از پیامبران بزرگ یعنى هود و درگیریهاى او با قوم و ملتش مى‏پردازد، نخست مى‏فرماید: «ما به سوى جمعیت عاد، برادرشان هود را فرستادیم» (وَ إِلى‏ عادٍ أَخاهُمْ هُوداً).

قوم «عاد» مردمى بودند که در سرزمین «یمن» زندگى مى‏کردند، از نظر قدرت جسمانى و ثروت ملتى نیرومند و قوى بودند، ولى انحرافات عقیده‏اى مخصوصا بت پرستى و مفاسد اخلاقى در میان آنها غوغا مى‏کرد.

سپس مى‏گوید: هود دعوت خود را از مسأله توحید و مبارزه با شرک و بت پرستى شروع کرد و «به آنها گفت: اى قوم من! خداوند یگانه را بپرستید که هیچ معبودى براى شما غیر او نیست، آیا پرهیزگارى را پیشه نمى‏کنید»! (قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ أَ فَلا تَتَّقُونَ). [ نظرات / امتیازها ]

گاهی سخن در این است که ﴿و ما ارسلنا من رسول الا بلسان قومه﴾ تا هم زبان بودن یک وسیله‌ای باشد برای مفاهمه درست از یک سو و تا حدودی هم جنبه عاطفی دارد از سوی دیگر اما تعبیر به ا خوت کردن تعبیر عاطفه برانگیز است چه اینکه تعبیر قوم کردن که یا قوم آن هم تعبیر جاذبه دار است لازم نیست که برادر نسبی یا رضایی باشد به دلیل اینکه فرمود و الی عاد اخاهم هودا چون او که دیگر برادر نسبی همه نبود برادر رضایی همه نبود بر اساس انما المومنون اخوة آنطور تعبیر عاطفه برانگیز است البته اینها اخوت ایمانی نداشتند اخوت قومی داشتند پس اخوت گاهی نسبی است گاهی رضایی است گاهی ایمانی و اعتقادی است گاهی قومی است که چهار نوع اخوت تا کنون اشاره شده اخوتی که این انبیاء با قومشان داشتند با اینکه اینها مومن بودند آنها مشرک بودند فقط اخوت قومی بود این تعبیر برای تحبیب است برای ترغیب دلهاست و مانند آن چه اینکه تعبیر قوم هم از همین قبیل است فرمود و الی عاد اخاهم هودا آنگاه در جریان قوم نوح فرمود لقد ارسلنا نوحا الی قومه اینجا دیگر ارسلنا نفرمود فرمود و الی عاد اخاهم هودا یعنی ارسلنا برای اینکه و حذف ما یعلم منه جایز معلوم است که و الی عاد اخاهم هودا یعنی ارسلنا منتها در جریان نوح فرمود لقد ارسلنا نوحا الی قومه فقال با فای تفریع ذکر فرمود اینجا فرمود ﴿وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ هُودًا قالَ﴾ دیگر فقال نفرمود سرش آن است که در آنجا برای اولین بار بود ناچار باید بفرماید آنچه که بر ارسال ما مترتب شد این بود که نوح پیام ما را به شخص رساند لقد ارسلنا نوحا الی قومه فقال چون این قصه برای مردم حجاز که مخاطبین این جریان‌اند سابقه داشت وقتی بفرماید و الی عاد اخاهم هودا اینها مثل اینکه سؤال می‌کنند که چه شد برای اینکه آن قصه را که خدا نقل کرد فرمود ما نوح را برای هدایت قومش فرستادیم نوح پیام ما را رساند و جریان را خدا نقل کرد که آنها نپذیرفتند بعد معذب شدند وقتی جریان هود به میان می‌آید که خدا می‌فرماید و الی عاد اخاهم هودا آنگاه زمینه این سؤال هست که چه شد جریان چه گفت آنها چه گفتند و منزله جواب سؤال این است که قال مثل اینکه آنها گفته باشند فما قال چه گفت خدا می‌فرماید قال اینجا دیگر فا لازم نیست این تعبیر را البته زمخشری در کشاف دارد که سیدنا الاستاد هم اشاره می‌کنند که عبارت مذبور مال زمخشری است خب لذا در آنجا کلمه فا آمده و در اینجا کلمه فا نیامده لکن پیام اینها مشترک است نوح (سلام الله علیه) به قومش فرمود ﴿یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ﴾ اینجا هم هود (سلام الله علیه) فرمود که ﴿قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ﴾ اینها همه نشان ‌می‌دهد که این الا در کلمه لا اله الا الله به معنی غیر است که در نوبتهای قبل هم اشاره شد یعنی غیر از خدایی که فطرت پذیر است عقل پذیر است دلپسبند است دیگران نیستند نه این که در صحنه لوح جان آدمی نه توحیدباشد و نه شرک انبیاء آمدند که توحید را اثبات کنند و شرک را نفی کنند بلکه در صحنه جان آدمی توحید آرمیده است انبیاء آمدند بگویند غیر از این توحید و وحدانیت دلپذیر حق دیگران نیستند لا اله غیر اللهی که معقول و مقبول است بنابراین اینچنین نیست که صفحه جان آدمی هم از توحید خالی باشد هم از شرک و این دو مطلب یکی ایجابی باشد یکی سلبی هر دو را انبیاء آمده باشند گفته باشند نه بلکه یکی سابقه دارد معقول است مقبول است انبیاء آ مدند بگویند همین گوهری که داری این را حفط بکن چیز دیگر را قبول نکن لا اله غیر همین یکی که داری غیر از اللهی که معقول و مقبول فطرت شماست ﴿یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ﴾ و این عبارت هم در تمام شئون هست تنها اعتقاد نیست اخلاق و رفتار و گفتار هست در بحثهای دیگر انبیاء مثل نوح (سلام الله علیه) جداگانه دستور به تقوا دادند اما اینجا در متن همان دعوت اولی امر به تقوا و دعوت به تقوا بازگو شده است [ نظرات / امتیازها ]

برگزیده تفسیر نمونه، ج‏2، ص: 60
(آیه 65)- گوشه‏اى از سرگذشت قوم هود: در تعقیب ذکر رسالت نوح و درسهاى عبرتى که در آن نهفته بود، به سرگذشت یکى دیگر از پیامبران بزرگ یعنى هود و درگیریهاى او با قوم و ملتش مى‏پردازد، نخست مى‏فرماید: «ما به سوى جمعیت عاد، برادرشان هود را فرستادیم» (وَ إِلى‏ عادٍ أَخاهُمْ هُوداً).
قوم «عاد» مردمى بودند که در سرزمین «یمن» زندگى مى‏کردند، از نظر قدرت جسمانى و ثروت ملتى نیرومند و قوى بودند، ولى انحرافات عقیده‏اى مخصوصا بت پرستى و مفاسد اخلاقى در میان آنها غوغا مى‏کرد.
سپس مى‏گوید: هود دعوت خود را از مسأله توحید و مبارزه با شرک و بت پرستى شروع کرد و «به آنها گفت: اى قوم من! خداوند یگانه را بپرستید که هیچ معبودى براى شما غیر او نیست، آیا پرهیزگارى را پیشه نمى‏کنید»! (قالَ یا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَکُمْ مِنْ إِلهٍ غَیْرُهُ أَ فَلا تَتَّقُونَ). [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(أخاهم ) واحدا منهم من قولک : یا أخا العرب ، للواحد منهم . و إنما جعل واحدا منهم ، لأنهم أفهم عن رجل منهم و أعرف بحاله فی صدقه و أمانته ، و هو هود بن شالخ بن أرفخشذ بن سام بن نوح ، و أخاهم : عطف علی نوحا . و (هودا) عطف بیان له . فإن قلت : لم حذف العاطف من قوله (قال یا قوم ) و لم یقل " فقال " کما فی قصة نوح ؟ قلت : هو علی تقدیر سؤال سائل قال : فما قال لهم هود ؟ فقیل : قال یا قوم اعبدوا الله ، و کذلک [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر نور
داستان حضرت هود علیه السلام و قوم عاد که در این سوره آمده، تفصیل آن در دو سوره‏ى شعرا و هود آمده است. قوم عاد در سرزمین یمن و منطقه‏ى احقاف در جنوب عربستان زندگى مى‏کردند و از نظر قدرت جسمى و امکانات دامدارى و کشاورزى، بسیار نیرومند بودند، امّا به بت‏پرستى و مفاسد اخلاقى گرفتار شدند. حضرت هود از خویشان آنان بود که به نبوّت مبعوث شد و همچون حضرت نوح، آنان را به توحید دعوت کرد. 1- سرلوحه‏ى برنامه‏ى انبیا، دعوت به توحید و پرهیز از انواع شرک و بت‏پرستى است. «اُعبدوا اللّه ما لکم من اله غیره» 2- پیامبران، مردمى‏ترین و دلسوزترین رهبران بشر بوده‏اند. «أخاهم» آرى، مربّى و مبلّغ باید نسبت به مردم، همچون برادر باشد و به آنان عشق بورزد. 3- ایمان به خداوند یکتا باید عامل هشیارى، اطاعت، تقوا و پرهیز از تکذیب دین باشد. «أفلا تتّقون» [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر کشاف
(أخاهم ) واحدا منهم من قولک : یا أخا العرب ، للواحد منهم . و إنما جعل واحدا منهم ، لأنهم أفهم عن رجل منهم و أعرف بحاله فی صدقه و أمانته ، و هو هود بن شالخ بن أرفخشذ بن سام بن نوح ، و أخاهم : عطف علی نوحا . و (هودا) عطف بیان له . فإن قلت : لم حذف العاطف من قوله (قال یا قوم ) و لم یقل " فقال " کما فی قصة نوح ؟ قلت : هو علی تقدیر سؤال سائل قال : فما قال لهم هود ؟ فقیل : قال یا قوم اعبدوا الله ، و کذلک [ نظرات / امتیازها ]

(اخ ) که اصلش (اخو) است به معناى برادر است، حال یا برادر تکوینى یعنى آن کسى که در ولادت از پدر یا مادر و یا هر دو با انسان شریک است، یا برادر رضاعى که شرع او را برادر دانسته، و یا برادرخواندگى، که بعضى از اجتماعات آن را معتبر شمرده اند، این معناى اصلى کلمه مزبور است، و لیکن بطور استعاره به هر کسى که با قومى یا شهرى، یا صنعتى و سجیه اى نسبت داشته باشد نیز برادر آن چیز اطلاق مى کنند مثلا مى گویند: (اخو بنى تمیم برادر قبیله بنى تمیم ) و یا (اخو یثرب برادر یثرب ) و یا (اخوالحیاکه برادر پشم بافى ) و یا (اخوالکرم برادر کرامت ).

در آیه مورد بحث : (و الى عاد اخاهم هودا) برادر به همین معناى استعارى است. حرفهایى که در پیرامون جمله (قال یا قوم اعبدوا الله ما لکم من اله غیره ) باید زده شود همان حرفهایى است که در ذیل همین جمله در داستان قبلى زده شد، تنها تفاوتى که جمله مورد بحث با جمله مشابهش در داستان نوح (علیه السلام ) دارد این است که در آنجا داشت : (فقال...) و در اینجا دارد (قال ) و جاى این هست که کسى بپرسد چرا در آنجا حرف عطف (فاء) بر سر جمله در آمد و در اینجا در نیامد؟ جوابش همانطورى که زمخشرى نیز در کشاف گفته این است که : در آیه مورد بحث سؤ الى در تقدیر است،

گویا پس از آنکه فرمود: (و الى عاد اخاهم هودا و هود را فرستادیم به سوى قوم عاد) کسى پرسیده است : از کلام نوح با خبر شدیم، اینک بفرما ببینیم هود به قوم چه گفت ؟ در جواب فرمود: (قال یا قوم...).
و این سؤ ال و جواب در داستان نوح (علیه السلام ) تصور ندارد، براى اینکه داستان مزبور، اولین داستانى است که در این آیات ایراد شده است. [ نظرات / امتیازها ]

داستان حضرت هود علیه السلام و قوم عاد که در این سوره آمده، تفصیل آن در دو سوره‏ى شعرا و هود آمده است.
قوم عاد در سرزمین یمن و منطقه‏ى احقاف در جنوب عربستان زندگى مى‏کردند و از نظر قدرت جسمى و امکانات دامدارى و کشاورزى، بسیار نیرومند بودند، امّا به بت‏پرستى و مفاسد اخلاقى گرفتار شدند. حضرت هود از خویشان آنان بود که به نبوّت مبعوث شد و همچون حضرت نوح، آنان را به توحید دعوت کرد.




پیام ها

1- سرلوحه‏ى برنامه‏ى انبیا، دعوت به توحید و پرهیز از انواع شرک و بت‏پرستى است. «اُعبدوا اللّه ما لکم من اله غیره»
2- پیامبران، مردمى‏ترین و دلسوزترین رهبران بشر بوده‏اند. «أخاهم» آرى، مربّى و مبلّغ باید نسبت به مردم، همچون برادر باشد و به آنان عشق بورزد.
3- ایمان به خداوند یکتا باید عامل هشیارى، اطاعت، تقوا و پرهیز از تکذیب دین باشد. «أفلا تتّقون [ نظرات / امتیازها ]

داستان حضرت هود علیه السلام و قوم عاد که در این سوره آمده، تفصیل آن در دو سوره‏ى شعرا و هود آمده است.
قوم عاد در سرزمین یمن و منطقه‏ى احقاف در جنوب عربستان زندگى مى‏کردند و از نظر قدرت جسمى و امکانات دامدارى و کشاورزى، بسیار نیرومند بودند، امّا به بت‏پرستى و مفاسد اخلاقى گرفتار شدند. حضرت هود از خویشان آنان بود که به نبوّت مبعوث شد و همچون حضرت نوح، آنان را به توحید دعوت کرد.




پیام ها

1- سرلوحه‏ى برنامه‏ى انبیا، دعوت به توحید و پرهیز از انواع شرک و بت‏پرستى است. «اُعبدوا اللّه ما لکم من اله غیره»
2- پیامبران، مردمى‏ترین و دلسوزترین رهبران بشر بوده‏اند. «أخاهم» آرى، مربّى و مبلّغ باید نسبت به مردم، همچون برادر باشد و به آنان عشق بورزد.
3- ایمان به خداوند یکتا باید عامل هشیارى، اطاعت، تقوا و پرهیز از تکذیب دین باشد. «أفلا تتّقون» [ نظرات / امتیازها ]

1040. The 'Ad people, with their prophet Hud, are mentioned in many places. See especially 26:123-140, and 46:21-26. Their story belongs to Arabian tradition. Their eponymous ancestor 'Ad was fourth in generation from Noah, having been a son of 'Aus, the son of Aram , the son of Sam, the son of Noah. They occupied a large tract of country in Southern Arabia, extending from 'Uman at the mouth of the Persian Gulf to Hadramawt and Yemen at the southern end of the Red Sea . The people were tall in stature and were great builders. Probably the long, winding tracts of sands (ahqaf) in their dominions (46:21) were irrigated with canals. They forsook the true God, and oppressed their people. A three-year famine visited them, but yet they took no warning. At length a terrible blast of wind destroyed them and their land, but a remnant, known as the second 'Ad or the Thamud (see below) were saved, and afterwards suffered a similar fate for their sins. The tomb of the Prophet Hud (qohr Nabi Hud) is still traditionally shown in Hadramut, latitude 15°N and longitude 49V£ °E, about 90 miles north of Mukalla. There are ruins and inscriptions in the neighbourhood. See "Hadramut: Some of its Mysteries Unveiled," by D. van der Meulen and H. von Wissmann, Leyden , 1932. (R). [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ عٰادٍ أَخٰاهُمْ هُوداً :و فرستادیم به سوى قوم عاد، برادرشان هود پیغمبر را و باتفاق، مراد اخوۀ نسبى است نه دینى بغوى و خازن البغدادى گفته است در لباب که: این عاد اولى بالاتفاق پسر عوص بن ارم بن سام بن نوح علیه السّلام، و اما هود پسر عبد اللّه بن ریاح بن الخلود بن عاد بن عوص بن ارم بن سام بن نوح علیه السّلام صدوق رحمه اللّه در کتاب النبوه نیز نقل نموده

تنبیه: ائمۀ سیر و تفسیر متفقند که پنج نفر از انبیاء عرب بوده اند: حضرت خاتم صلّى اللّه علیه و آله و سلّم و صالح و شعیب و هود و اسماعیل بن ابراهیم خلیل علیهم السلام

قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ :حضرت هود به طریق تلطف فرمود: اى قوم من، عبادت و اطاعت کنید ذات احدیت اللّه را که مستجمع صفات کمالیه و منزه از نقایص است مٰا لَکُمْ مِنْ إِلٰهٍ غَیْرُهُ :نیست مر شما را در ظاهر و باطن اصلا و ابدا معبودى بالاستحقاق غیر ذات او سبحانه این جمله در معرض تعلیل و دلیل است براى تخصیص عبادت، چه وقتى در عالم وجود، خدائى به حق غیر ذات او نباشد، پس او مستحق اطاعت و عبادت خواهد بود لا غیر أَ فَلاٰ تَتَّقُونَ :آیا پس پرهیز نمى کنید از شرک، یعنى البته باید احتراز نمائید از شرک و کفر و معاصى

تنبیه: بعض از محققین در فرق بین دو قصه در الفاظ و اقوال، وجوهى فرموده

از جمله: اول حضرت نوح علیه السّلام شب و روز در مدت نهصد و پنجاه سال دائما مشغول دعوت، و آن قدر او را مى زدند به قسمى که بى هوش مى شد، بعد از بهبودى بلافاصله به دعوت مى پرداخت؛ و لکن حضرت هود علیه السّلام را این قسمت نبود دوم قبل از نوح علیه السّلام هیچ امّتى معذب نشده بود، و امت نوح علیه السّلام اول زمانى بود که نزول عذاب گردید، لذا نوح علیه السّلام فرمود: انّى اخاف علیکم عذاب یوم عظیم و هود علیه السّلام براى اشاره و یادآورى از آن عذاب طوفانى مى فرمود: أ فلا تتّقون، یعنى پرهیز از نافرمانى نمى کنید، و حال آنکه اسلاف شما به همین سبب همگى هلاک شدند [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ عٰادٍ أَخٰاهُمْ هُوداً قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ الخ به برادر نسبى و نوعى و عرفى و رضاعى حقیقة به همه اطلاق برادر مى کنند و باهل یک شهر یا اهل یک ملّت یا رفیق و غیر آن استعارة نیز اطلاق برادر مى کنند و در اینجا برادر نسبى مراد مى باشد

گفتگوهائى که بین هود ع و قومش واقع گردیده و در این آیات شرح مى دهد شبیه همانهائى است که بین نوح ع و قومش شرح داده شده فقط تفاوت در یک کلمه است که در داستان نوح ع داشت (فَقٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ ) و در اینجا (قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ ) قال بدون فاء آمده و در نکته آن از(زمخشرى) نقل مى کنند که در توجیه این تفاوت گفته در اینجا سؤالى در تقدیر است یعنى وقتى فرمود (وَ إِلىٰ عٰادٍ أَخٰاهُمْ هُوداً) هود را بسوى قوم عاد فرستادیم،گویا کسى پرسیده باشد که از کلام نوح ع باخبر شدیم بفرما هود بقوم خود چه گفت در جواب فرمود (قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ ) [ نظرات / امتیازها ]

در مجمع از امام صادق (ع) نقل نموده که حضرت نوح دو هزار و پانصد سال عمر کرد هشتصد و پنجاه سال داشت که مبعوث به نبوت شد و نهصد و پنجاه سال دعوت کرد و دویست سال مشغول ساختن کشتى بود و پانصد سال بعد از نزول از کشتى و فرورفتن آب زنده بود تا شهرها به پانمود و اولاد خود را در آنها سکونت داد پس ملک الموت نزد او آمد و او در آفتاب بود سلام عرض کرد حضرت نوح جواب داد پس فرمود براى چه آمدى عرض کرد براى قبض روح شما فرمود مهلت مى دهى من از آفتاب به سایه منتقل شوم عرض کرد بلى حضرت منتقل شد و فرمود آنچه از دنیا بر من گذشت مانند این انتقال از آفتاب به سایه بود و در روایت دیگر از آن حضرت نقل شده است که در مدت دعوت فقط هشت نفر به او ایمان آوردند و نیز روایت شده است که در این مدّت قوم بر انکار خود و آزار آن حضرت مى افزودند ولى او دست از دعوت برنمى داشت تا آنکه خداوند او را مأیوس از ایمان آنها فرمود پس نفرین فرمود و کفار بطوفان غرق شدند و آن حضرت و کسانى که به او ایمان آورده بودند در کشتى نشسته نجات یافتند و این انکار و اصرار آنها بر کفر براى کورى قلب آنها بود که بدیده بصیرت در آیات الهى نظر نمى کردند و تمام قصّه در سوره هود بیاید انشاء اللّه تعالى و لفظ عمین در اصل عمیین بوده که جمع عمى بمعنى کورباطن است و تخفیف داده شده است [ نظرات / امتیازها ]

وَ إِلىٰ عٰادٍ أَخٰاهُمْ هُوداً ،یعنى و ارسلنا الى عاد،حرف جرّ تعلّق دارد به فعلى محذوف که آن فعل گذشته بر حذف او دلیل مى کند،و نیز بفرستادیم به عاد برادر ایشان در نسب هود را علیه السّلام امّا عاد،فهو عاد بن عوص بن ارم بن سام بن نوح،و این عاد اوّل است و امّا محمّد بن اسحاق گفت:هو هود بن سلفح بن ارفخشد بن سام بن نوح

قٰالَ یٰا قَوْمِ اُعْبُدُوا اَللّٰهَ ،گفت:اى قوم من خداى را پرستى که شما را جز او خدایى نیست أَ فَلاٰ تَتَّقُونَ ،از وى نمى ترسى و هود بر حقیقت برادر ایشان نبود، نه از مادر و نه از پدر،إنما از قبیلۀ ایشان بود،قربت نسبت داشت،خداى تعالى به هم نسبى او را برادر ایشان خواند،و برادر دین نبود باتّفاق،و على هذا حمل قول امیرالمؤمنین علیه السّلام فی اهل الجمل و صفّین و نهروان: اخواننا بغوا علینا، یعنی اخواننا فى النّسب [ نظرات / امتیازها ]