(و کل شی ء احصیناه کتابا):(و حال اینکه ما هر چیزی را در کتابی به شمارش در آورده ایم ) [ نظرات / امتیازها ]

و ما هر چیزى را چنان که باید ضبط و احصا کرده ایم.

1 - آمار تمامى موجودات هستى به طور دقیق در اختیار خداوند و احاطه علمى او است.

و کلّ شىء أحصینـه

«احصاء» از «حصى» (ریگ) مشتق شده است; به این لحاظ که براى شمردن از ریگ استفاده مى شد (مفردات راغب). احصاى همه چیز، به معناى احاطه علمى خداوند به آنها است.

2 - خداوند، همه چیز را به صورت نوشته و تحت حفاظت خویش، باقى نگه مى دارد.

و کلّ شىء أحصینـه کتـبًا

«کتاباً»، (مانند «کتابة»)، مصدر «کتب» و حال یا مفعول مطلق است. در صورت اول به معناى «مکتوب» است و در صورت دوم «احصاءَ کتاب» (شمارشى به گونه نوشتن) بوده است. «نوشتن هر چیز» ـ به هر معنایى باشد ـ حاکى از نوعى بقاى آن است.

3 - هیچ یک از کردار و پندارهاى انسان ها نابود نمى شود و در نامه عمل آنان باقى مى ماند.

و کلّ شىء أحصینه کتبا

«کلّ شىء» ممکن است جمع عرفى باشد; یعنى، هر چیزى که در ثواب و عقاب مؤثر است. به قرینه دو آیه قبل، باور نداشتن معاد و نیز تکذیب آیات الهى، از جمله آنها است.

4 - مجازات هر کس در جهان آخرت، براساس کردارها و عقاید او است.

و کلّ شىء أحصینـه کتـبًا

بیان ثبت همه چیز ـ که مصداق یقینى آن به قرینه آیات پیشین، کردار و عقیده جهنمیان است ـ در واقع تهدیدى براى خطاکاران و هشدار به همه انسان ها است که افکار و رفتارشان، روزى بر آنان عرضه خواهد شد و ایشان کیفر آن را خواهند دید.

5 - وجود نظم و حساب در موجودات جهان

و کلّ شىء أحصینـه

6 - احاطه علمى خداوند به همه موجودات، پشتوانه دقیق بودن حسابرسى اعمال در قیامت

لایرجون حسابًا ... و کلّ شىء أحصینـه کتـبًا

7 - موجودات جهان، محدود و متناهى اند.

و کلّ شىء أحصینـه کتـبًا

امکان احاطه بر هر چیز و احصاى آن، نشان محدود بودن آن است.

8 - مجازات الهى، در انتظار منکران معاد و تکذیب کنندگان آیات او است.

إنّهم کانوا ... و کلّ شىء أحصینـه کتـبًا

جمله «وکلّ شىء ...»، ـ پس از بیان انکار معاد و تکذیب آیات از سوى طغیانگران ـ تهدید آنان به مجازات در آخرت است. [ نظرات / امتیازها ]

[29] آرى. حساب بر پا شد، و اعمال و دم‏زدنها و لحظه‏هاى زندگى و خیالات باطل ایشان به زیانشان در معرض محاسبه قرار گرفت.

وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ أَحْصَیْناهُ کِتاباً- و هر چیز را در نامه اعمال برشمردیم و ثبت کردیم.»

پس کتاب پروردگار ما هیچ خرد و کلان را فرو نمى‏گذارد مگر این که آن را ثبت مى‏کند. [ نظرات / امتیازها ]

و به جنایت کاران هشدار مى دهد که:

وَ کُلَّ شَیْ ءٍ أَحْصَیْناهُ کِتاباً

و ما هر چیزى را به صورت دقیق و حساب شده، به صورت نوشته اى به شمار آورده ایم.

از دیدگاه پاره اى منظور این است که: و ما تمامى عملکرد آنان را به صورت نوشته اى مرتب و دقیق حفظ مى نماییم تا برابر عملکردشان کیفر گردند.

گفتنى است که بدان دلیل که حفظ مطلب در نگارش و به صورت ثبت و ضبط بهتر است، در آیه شریفه به ثبت و شمارش توّجه داده است. [ نظرات / امتیازها ]

این آیه با آیات و جمله هاى قبل وحدت فعل یا فاعل یا مفعول ندارد تا عطف بدانها باشد و جمله مستأنفه و غیر مرتبطه هم نیست». کل مضاف به شى ء، براى تعمیم است: «و حال آنکه همه چیز را احصاء کرده ایم». تعمیم در این آیه، قرینه دیگریست بر تعمیم حساب و آیات، که در آیه هاى قبل ذکر گردیده است. کتابا به معناى مصدرى، مفعول مطلق براى تأکید یا بیان نوع فعل مقدر است: «احصاء کردیم و بر نوشتیم چه نوشتنى! یا چنان نوشتنى (جامع و کامل و دقیق).» کتاب، ممکن است، به معناى نوشته (مکتوب) و حال براى نسبت فعل باشد: «احصاء کردیم در حالى که به صورت کتابى است». و نیز ممکن است تمیز براى رفع ابهام باشد: «احصاء کردیم از جهت کتابت». این جهنمیانى که از آیات متجلى در وجود و ظاهر و باطن عالم و از آیات تنزل یافته وحى و نبوت که همان اراده و علم ازلى است، روى گردانده آنها را تکذیب میکنند و در لاک هواهاى نفس خود سر فرو برده اندیشه حساب را از سر برده اند و بهر حق و قانونى سرکشى کرده اند، نمیدانند و باید بدانند که: بیاندیشند یا نیاندیشند، تصدیق کنند یا تکذیب، خود و اندیشه ها و اعمالشان جزء ناچیز از عالمى هستند که همه چیز آن حساب و بررسى شده است، بنا بر این تصدیق به آیات و اندیشه حساب و تسلیم به نظامات، تسلیم شدن و پیوستن به جهان و جهاندار است. و تکذیب و سرکشى، طغیان بر نظام خلقت و اراده خالق میباشد

به نزد آنکه جانش در تجلى است *** همه عالم کتاب حق تعالى است

آن اراده و قدرت و علمى که ماده نخستین را بحرکت درآورده است و ذرات کوچک و کرات بزرگ و موجودات محسوس و غیر محسوس و باطن و ظاهر را به حساب برآورده و با هم پیوسته است چنان که امواج هوا و قطرات باران و غرائز و وسائل حیاتى ریزترین حیوانات و مویى که بر مژه و ابروى انسان روئیده است، از آن حساب کلى و مطلق خارج نیست. همان اندیشه و اعمال انسانى را که بهره اى از اراده و علم دارد و آثارى که بر آنها مترتب می شود به حساب می آورد: و کل شی ء أحصیناه کتابا. [ نظرات / امتیازها ]

به عنوان هشدار به این طغیانگران ، و هم براى تاکید بر مساله وجود موازنه میان جرم و جریمه و حاکمیت جزاى وفاق مى‏افزاید : ما همه چیز را قطعا احصاء و ثبت کرده‏ایم ( و کل شى‏ء احصیناه کتابا).
تا گمان نکنید چیزى از اعمال شما بى‏حساب و مجازات مى‏ماند ، و نیز هرگز فکر نکنید این کیفرهاى شدید غیر عادلانه است.
این حقیقت که تمام کارهاى انسان اعم از کوچک و بزرگ ، صغیر و کبیر ، آشکار و پنهان ، و حتى نیات و عقائد انسان ، ثبت و ضبط مى‏شود ، در بسیارى از آیات قرآن منعکس است.
در یکجا مى‏فرماید : و کل شى‏ء فعلوه فى الزبر و کل صغیر و کبیر مستطر : هر کارى را که انجام دادند در نامه‏هاى اعمالشان ثبت است و هر عمل کوچک و بزرگى نوشته مى‏شود ( قمر - 52 و 53 ) .
و در جاى دیگر مى‏فرماید : ان رسلنا یکتبون ما تمکرون : رسولان ما آنچه مکر مى‏کنید مى‏نویسند ( یونس - 21).
و در جاى دیگر مى‏خوانیم : و نکتب ما قدموا و آثارهم : ما آنچه را از پیش فرستاده‏اند و همچنین تمام آثار آنها را مى‏نویسیم ( یس - 12).
و لذا هنگامى که نامه اعمال مجرمان را به دست آنها مى‏دهند فریادشان بلند مى‏شود ، مى‏گویند : یا ویلتنا مال هذا الکتاب لا یغادر صغیرة و لا کبیرة الا احصاها : اى واى بر ما ! این چه کتابى است که هیچ کار کوچک و بزرگى نیست مگر اینکه آن را ثبت و شماره کرده است ؟ ! ( کهف - 49 ) .
بدون شک کسى که این واقعیت را با تمام قلبش باور کند در انجام کارها بسیار دقیق و حسابگر خواهد بود ، و همین اعتقاد مانع بزرگى میان انسان و گناه ایجاد مى‏کند و از عوامل مهم تربیت محسوب مى‏شود
[ نظرات / امتیازها ]

ما هم همه چیز را به دقت مکتوب کردیم.
یعنی برای شکل‌گیری این عذاب دو چیز دست به دست هم داد:
یکی اعمال و رفتاری که آنها کردند، و یکی هم نظام حساب و کتاب ما که چیزی در آن از بین نمی‌رود و گم نمی‌شود. [ نظرات / امتیازها ]