(و ما علیک الا یزکی ):(فکر می کنی اگر هم پاک نشود، مسئول نیستی ) [ نظرات / امتیازها ]

و نیست بر تو و زر و وبال از آنکه تزکیه نیابد و پاکیزه نشود او،یعنى ایمان نیاورد. [ نظرات / امتیازها ]

1 - مسلمانان براى تزکیه کسانى که خود را از تعالیم الهى بى نیاز مى پندارند، هیچ تکلیف و مسؤولیتى ندارند.

و ما علیک ألاّ یزّکّى

ما در «و ما علیک ألاّ یزّکّى» مى تواند نافیه باشد که با تقدیر مبتداى محذوف معناى آیه چنین مى شود: «نیست بر تو باکى در مورد اقدام نکردن او به تزکیه خویش» و نیز ممکن است استفهامیه و مفاد آن چنین باشد: «چیست بر تو در مورد اقدام نکردن او به تزکیه خویش»؟ در هر صورت مراد این است که بى توجّهى شخص کافر به تزکیه خویش، براى تو مسؤولیت آفرین نیست که هدایت او را بر پذیرش مؤمن مقدم مى دارى!.

2 - کسانى که شایستگى ارشاد دیگران را ندارند، مسؤول ناپاکى آنان نیز نیستند.*

و ما علیک ألاّ یزّکّى

این احتمال وجود دارد که مفاد جمله «و ما علیک...»، بستن راه عذر بر اعتراض کننده به حضور ابن ام مکتوم باشد. با این بیان که اگر خود را در برابر ناپاکى کافران مسؤول مى دانى خطاکرده اى; زیرا همین برخوردى که با آن نابینا داشتى، نشان مى دهد که نمى توانى عهده دارِ مقام ارشاد دیگران باشى و این تکلیف از تو برنمى آید.

3 - اعتراض کننده به حضور ابن ام مکتوم در مجلس پیامبر(ص)، شایستگى لازم را براى ارشاد و هدایت دیگران نداشت.*

و ما علیک ألاّ یزّکّى

سرزنش فردى که در مجلس پیامبر(ص) به ارشاد کافران پرداخته بود و حضور ابن ام مکتوم را در آن مجلس مانع کار خود مى دید، از دو جهت بوده است; 1ـ ترش رویى براى حضور مسلمانى که ممکن است براى تزکیه شدن یا شنیدن تذکرات پیامبر(ص)، خود را به مجلس آن حضرت رسانده بود; 2ـ پرداختن به کارى که در شأن او نبوده و شایستگى آن را نداشته است.

4 - وظیفه تزکیه و پاکسازى دیگران از آلودگى هاى معنوى، تکلیفى سنگین و نیازمند برخوردارى از کمالاتى ویژه است.

و ما علیک ألاّ یزّکّى

نفى تکلیف از مخاطب، در مورد تزکیه کافرانى که در مجلس پیامبر(ص) حضور داشتند، بیانگر آن است که وى در مقامى نبود که این تکلیف از او ساخته باشد و خداوند، از چنین افرادى انجام دادن آن را نخواسته است.

5 - معارف و تعالیم دین، مایه پاکى انسان از پلیدى ها است.

و ما علیک ألاّ یزّکّى

براساس شأن نزول آیه شریفه، حضور کافران سرشناس در مجلس پند و اندرز، مایه برخورد ناهنجار فرد مسلمان با ابن ام مکتوم بوده است. این که آیه از اسلام نیاوردن آنان، با تعبیر «تزکیه نخواستن» یادکرده است، گویاى ثمربخشى تعالیم دین در تزکیه است.

6 - بى نیاز دیدن خویش از تعالیم دین، مصداق بارز ناپاکى و محرومیت از تزکیه است.

أمّا من استغنى ... و ما علیک ألاّ یزّکّى

7 - استقبال مردم از مجالس وعظ و ارشاد، زمینه ساز تکلیف مبلغان به پذیرش آنان و روى گردانى مردم از آن مجالس، مایه رفع تکلیف از ارشادگران است.

أن جاءه الأعمى ... لعلّه یزّکّى ... من استغنى ... و ما علیک ألاّ یزّکّى

8 - ثروتمندان، در خطر محرومیت از تزکیه و تصفیه باطن*

أمّا من استغنى ... ألاّ یزّکّى

برداشت یاد شده براساس احتمالى است که در معناى «استغنى» داده شده که مراد غنى و ثروتمند بودن است. [ نظرات / امتیازها ]

(آیه 7)- «در حالى که اگر او خود را پاک نسازد چیزى بر تو نیست» (و ما علیک الا یزکى).
وظیفه تو تنها ابلاغ رسالت است. خواه از آن پند گیرند یا ملال بنابر این به خاطر این گونه افراد نمى‏توانى نابیناى حق طلب را نادیده بگیرى، هر چند هدف تو هدایت این گردنکشان باشد [ نظرات / امتیازها ]

[7] و گاه حاملان دعوت و امناى رسالت چنان مى‏پندارند که مى‏بایستى به هر وسیله که ممکن باشد، ثروتمندان را به طرف خود جلب کنند، لذا گذشتهایى در برابر ایشان نشان مى‏دهند، در صورتى که فقیران را از لطف و مهربانى خویش محروم مى‏سازند، در صورتى که مسئولیت شخص دعوت کننده پس از ابلاغ رسالت پایان مى‏پذیرد.

وَ ما عَلَیْکَ أَلَّا یَزَّکَّى- و بر تو باکى نیست که او (شرک را ترک نکند و) پاک و پاکیزه نشود.»

پس تو مسئول تزکیه و پاک شدن او نیستى. [ نظرات / امتیازها ]

"و ما علیک ألا یزکی" منظور این است که اگر شخصی ثروتمند باشد، دیگر برای تو اهمیتی ندارد که آیا شخص پاک و با تقوا هست یا نیست. [ نظرات / امتیازها ]

در عالمی که پیراستن را جز با رحمت الهی نمی‌توان آغاز کرد، چگونه آراستن به زیباییها، کمالها و ارزش‌های واقعی، واقعیت عینی و محسوس پیدا خواهد کرد. بی‌آن که رهنمون، اسوه و الگویی الهی ـ انسانی در میان باشد.
اما کدامین شایسته، تزکیه‌شده و کمال‌یافته‌ای را می‌توان سرمشق قرار دارد؟ کدامین کس با اصلش همگن است که همرهان را هم‌عنان کند؟
جری تزکیه، انسانی است از مردم همان سامان که خودمزکّی است؛ آن کس که به تلاوت آیات، تعلیم کتاب و حکمت و تزکیه می‌پردازد و در تزکیه به پیراستن از زشت‌خوییها و کج‌اندیشیها و آراستن به کمال و زیباییها آگاهی می‌دهد. و آن کس که پیراستن و آراستن را در وجود آدمیان، تحقق می‌بخشد به آن جامه? عمل می‌پوشاند.
مفسران در این دیدگاه وحدت نظر دارند؛ شیخ طوسی، حسین بن مسعود بغوی، خواجه عبدالله انصاری، ابوالفتوح رازی، طبرسی، فخر رازی، قرطبی، بیضاوی، نسفی، نیشابوری، آلوسی، مراغی و… در تفسیر «و ما علیک الا یزکّی»؛ جملگی نوشته‌اند: «ای پیامبر(ص) در پیراستن و آراستن انسانها، وظیفه‌ای جز رسانیدن پیام نداری».11
آگاه نمودن و آگاهی دادن به ناراستی اندیشه? ناسالم، سخنان زیانبار و حرف‌های بیهوده و رفتارهای ناشایست و شناسانیدن و نشان دادن زیباییها، ارزشها و کمالات انسانی، در زندگی ساده و پیچیده، لباسی است برازنده ابراهیم خلیل و محمد امّی(ص).
دغدغه و دلمشغولی‌های رسولان و راهبران الهی نسبت به جامعه?‌بشری واقعیتی است همیشگی و پیوسته. ویژه آن که در جامعه? غرق در آلودگیها، انس با آرزوهای دراز و توهمات، جسارت و گستاخی در برابر توبه به وجود می‌آید و این چنین است که نگرانی، جایگزین دغدغه و رنج مدام، جانشین دلمشغولی رسول الهی(ص) می‌گردد تا آنجا که خداوند این مایه? رحمت جهانیان12 را، خطاب نموده و به دفع نگرانی و رنج وی فرمان می‌دهد؛ چرا که او از پیامبر، مزکّی بودن انسانها را نمی‌خواهد، بلکه آشنا نمودن آنها به پیراستن و آراستن را خواستار است. [ نظرات / امتیازها ]