برداشت نهایی از «الکتاب»، قرآن است یا تورات یا انجیل؟
توضیح : «ما تفرق» که در اینجا ذکر شده است، تفرقش از حول قرآن است، اما «تفرق» از حول قرآن را این طور معنا کنیم که آن کسانی که به آنها قرآن داده شده است متفرق نشدند، مگر بعد از اینکه بیّنه آمد و قرآن را برایشان خواند؟ یا این طور معنا کنیم که اهل کتابی که بودند از حول قرآن متفرق نشدند مگر بعد از اینکه بیّنهای از جانب خدا آمد و قرآن را برایشان خواند؟
ما برای گزینش وجه بهتر، اول «اوتوا الکتاب» را عام گرفتیم، و بعد با این اشکال مواجه شدیم که خیلی از مشرکان جزء اهل کتاب که به تورات و انجیل ایمان داشتند، نبودهاند.
بعد این وجه را برگزیدیم که «الذین اوتوا الکتاب» همان «اهل الکتاب» باشند، و در توجیه تغییر «اهل الکتاب» به «اوتوا الکتاب» هم سه بحث بالایی را آوردیم که: برای تنزل رتبه اهل کتاب است، برای گلایه از اهل کتاب است و مختص به ذکر شدن به خاطر شدت گلایه از اهل کتاب است و مشرکان هم مشمول همین معنا هستند، (به قرینه آیه اول).
بعد گفتیم که کتب در اینجا به قرآن گفته شد که «فیها کتب»، صحفی که «فیها کتب». و از طرف دیگر هم تفرق از حول قرآن است و از طرف دیگر، این معنای دقیق که کتاب داده شده ولی با وجود داده شدن کتاب، حجت تمام نیست، و حجت زمانی تمام است که رسولی بیاید و قرآن را بخواند.
این قراین بیشتر این معنا را تقویت کرد:
[ بستن توضیحات ]