امّا کسانی که تنها به خودشان توجه دارند، و ذات خودشان را محور اند‌یشه و ارزشیابی خود قرار میدهند، و فکر و ذکرشان دائماً بر محور خود پرستی در چرخش و گردش است‌، و کار و پیشه آنان شـخص خودشان می‏‎باشد، اینان در اندرونشان حقیقت ایمان کمال نپذیرفته است‌. از جمله این اشخاص آن دسته دومی هستد که قرآن در این موضع از ایشـان سخن میراند. دسته‌ای که به خود پرداختند و آنچه برایشان اهمّیت داشت وجود خودشان بود، و دچار پـریشانی و نگرانی گشتند و احساس میکردند که به کاری گرفتار آمده‌اند، و در آن چیزی عمرشان بیهوده هدر میرود که در آئینه اندیشه ایشان مبهم و تاریک است‌. چنین میدیدند که به زور به کارزار کشانده شده‌اند و از خود در آن اختیار و اراده‌ای نداشته‌اند. هر چند که بدان راضی نیستند، لیکن باید بلای تلخ آن را بچشند و بهای کمرشکن آن را بپردازند که کشتار و زخمی شدن و درد کشیدن است‌... آنان خـدای را به حقیقت نمیشناسند و شناخت بسیار ناقصی از او دارند‌، و درباره او همانگو‌نه می‌اندیشند که جاهلیت می‌اندیشید. از جمله گمان بد بردن به خدا، این است که چنین انگارند که خداوند در این کارزار ایشان را به هلاکت میرساند و نابود و تباهشان میگرداند، کارزاری که کاری از کار و بار آن از دست آنان ساخته نیست و اصلا بدیشان مربوط نیست‌. آنان را با زور بدین جنگ کشانده‌اند و به پیششان انداخته‌اند تا بمیرند و زخمی شوند. خداوند آنان رایاری نمیدهد و به نجاتشان نمیکوشد، بلکه ایشان را همچون نخجیر به دست دشمنانشان می‌سپارد. [ نظرات / امتیازها ]

1- خداوند به خاطر تخلّفات و اختلافات در جنگ احد، شما را تنبیه کرد، ولى رها نکرد. «ثم انزل علیکم...امنة»
2- خداوند در اوج حوادث تلخ، به‏دلهاى مؤمنان آرامش مى‏بخشد. «بعدالغمّ‏أمنة»
3- خواب، مایه‏ى آرامش و هدیه‏اى الهى است. «انزل علیکم... نعاسا»
4- روحیات، اعتقادات، باورها و تحلیل‏هاى همه‏ى رزمندگان یکسان نیست. «طائفة... و طائفة...»
5 - در بند خود بودن، مایه‏ى بد گمانى به وعده‏هاى الهى است. «اهمتهم انفسهم یظنّون باللّه غیر الحق ظنّ الجاهلیة»
6- حتّى در شرایط بحرانى و شکست‏ها نیز به خدا و وعده‏هاى او سوءظن نبرید. «وطائفة... یظنّون باللّه غیر الحق»
7- سوءظنّ به وعده‏هاى خدا، از عقاید جاهلیّت است و حقیقت ندارد. «یظنّون باللّه غیر الحقّ ظنّ الجاهلیّة»
8 - خودمحورى و رفاه‏طلبى، انسان را از مدار رضاى خداوند خارج مى‏کند. «قد اهمّتهم انفسهم یظنّون باللّه غیر الحق»
9- پندار اینکه مسلمانان حتّى در صورتِ سستى و اختلاف ونافرمانى نباید شکست بخورند، پندارى جاهلانه است. «ظنّ الجاهلیة»
10- افراد ضعیف الایمان، شکست خود را به عدم نصرت الهى نسبت مى‏دهند. «یقولون لو کان لنا من الامر شى ما قتلنا ههنا»
11- طرح سؤالاتى که موجب تضعیف روحیه‏ى رزمندگان مى‏شود، ممنوع است. «هل لنا من الامر من شى‏ء»
12- در برابر ایجاد وسوسه‏ها و تردیدها، قاطعیّت لازم است. «قل ان الامر کلّه للّه»
13- مسلمانان رفاه طلب و خود محور، دائماً در درون نگرانند. «یخفون فى انفسهم ما لایبدون لک»
14- آنهایى که به خود فکر مى‏کنند، توقّعِ قبول نظراتشان را در تصمیم‏گیرى‏ها دارند. «اهمّتهم انفسهم...یقولون لو کان لنا من الامر...»
15- از مقدّرات حتمى، امکان فرار نیست. «لو کنتم فى بیوتکم لبرز الّذین...»
16- اعتقاد به مقدّرات حتمى پروردگار، به انسان آرامش مى‏دهد. «لبرز الّذین کتب علیهم القتل الى مضاجعهم»
17- حوادث تلخ و شکست در جبهه‏ها، یکى از راههاى شناسایى روحیه‏ها و درجات ایمان در افراد است. «لیبتلى اللّه ما فى صدورکم»
18- حوادث تلخ و شیرین، صحنه‏اى براى تجلّى روح و فکر شماست، وگرنه خداوند همه‏ى روحیه‏ها و افکار را از قبل مى‏داند. «و اللّه علیم بذات الصدور»

[ نظرات / امتیازها ]

قل لو کنتم فی بیوتکم لبرز الذین کتب علیهم القتل الی مضا جعهم
«بگو (ای پیغمبر) اگر در خانه‌های خود هم بودید، باز آنان که کشته شدن برایشان مقرر شده بود، قطعاً به سوی آرامگاههای خود بیرون می‌آمدند.»

امام حسین علیه‌السلام در روز عاشورا فرمود:
آیا کتاب خدا را که بر جدم پیامبر خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله فرو فرستاده شده نخوانده‌اید:
هر جا که باشید مرگ شما را در می‌یابد اگر چه در دژهای محکم و سرافراشته باشید؟ و خدای منزه و پاک فرماید:
قطعاً آنان که کشته شدن برایشان مقرر شده بود به سوی آرامگاههای خود بیرون می‌آمدند.

اگر من در جای خود بمانم، این مردم نگون‌بخت چگونه آزموده می‌شوند؟
به چه چیزی مورد آزمایش قرار می‌گیرند؟ و چه کسی در گودال من در کربلا می‌آرمد؟
به تحقیق در روزی که خدا زمین را گسترانید، آن (کربلا) را برای من برگزیده و آن را پناهگاه شیعیان ما قرار داد تا در آنجا در دنیا و آخرت امن و آسایش یابند. [ نظرات / امتیازها ]

آیه ى فوق نیز پس از جنگ اُحد نازل شد و صحنه ى شب بعد از جنگ را به تصویر کشید در شب پراضطرابى، که پیش بینى مى شد سربازان قریش بار دیگر بازگردند و آخرین مقاومت مسلمانان را درهم بشکنند و شهر مدینه را غارت کنند (و شاید خبر تصمیم بازگشت قریش نیز به مسلمانان رسیده بود و این مرحله از جنگ اگر اتفاق مى افتاد بسیار خطرناک بود)

در آن شب دردناک و پراضطراب، مسلمانان به دو دسته تقسیم شده بودند، گروهى از مجاهدان راستین و فراریانى که توبه کرده بودند و به لطف پروردگار اعتماد داشتند، و از وعده هاى قرآن و پیامبر صلى الله علیه و آله دلگرم شده بودند، با همان لباس رزم با آرامش خوابیدند، اما گروهى دیگر که از منافقان و افراد سست ایمان بودند، با ترس و افکار ناراحت کننده، شب را بیدار ماندند و به شبهه پراکنى پرداختند، آیه ى فوق این صحنه ها و حالات افراد را ترسیم مى کند و سخنان آنان را حکایت مى کند و به شبهات آنان پاسخ مى دهد [ نظرات / امتیازها ]