«الطارق» : در متن آمده است.
توضيح : ریشه‌شناسی و تعریف لغوی
واژه «طارق» از مادۀ «طَرَقَ» (ثلاثی مجرد، باب نصر: طَرَقَ - یَطرُقُ - طَرْقاً) گرفته شده که در اصل به‌معنای کوبیدن، زدن و وارد شدن در شب است. در زبان عربی، «الطُّرُق» به معنای راه‌ها و مسیرهایی است که مردم آنها را میکوبند و هموار می‌سازند. به کسی که شبانه از راهی وارد شود نیز «طارق» گفته میشود، زیرا در شب برای ورود به خانه دیگران در می‌زنند یا چیزی را میکوبند. بنابراین «طارق» در اصل وصفی است برای هر چیزی که شب‌هنگام ظاهر شده، ورود کند یا کوبشی ایجاد کند.
در لسان‌العرب آمده است که «الطُّرُق» به راه‌هایی گفته میشود که انسان‌ها از آنها رفت‌وآمد می‌کنند، و «طارق» کسی است که شبانه فرود آید یا بر خانه‌ای وارد شود. همچنین راغب اصفهانی در «مفردات» تصریح می‌کند که «طرق» دلالت بر کوبیدن و آمدن در شب دارد، و از همین معناست که به زائر شبانه یا ستارۀ شب‌تاب، «طارق» گفته میشود.
کاربرد قرآنی
واژه «طارق» در قرآن کریم تنها یک‌بار به‌صورت اسمی به‌کار رفته است و آن هم در آیات آغازین سوره مبارکه «الطارق» است:
وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ ﴿١﴾ وَمَا أَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ ﴿٢﴾ النَّجْمُ الثَّاقِبُ ﴿٣﴾
«سوگند به آسمان و طارق! و تو چه میدانی طارق چیست؟ آن ستارۀ فروزان و نفوذگر است.»
در این آیات، «طارق» با تعبیر «النجم الثاقب» توصیف شده و به‌صراحت بر ستاره‌ای اشاره دارد که در شب ظاهر میشود و دارای ویژگی نفوذ و درخشندگی است. تعبیر «الثاقب» به‌معنای چیزی است که می‌شکافد، فرو می‌رود و می‌درخشد؛ از این‌رو مفسران آن را به ستارۀ پرنور، سوزان یا نفوذکننده تفسیر کرده‌اند.
مصادیق و دلالت‌ها
واژه «طارق» در قرآن مصداق مشخصی نیافته، اما بر اساس توصیف آن به‌عنوان «النجم الثاقب»، می‌توان گفت که بر ستاره‌ای بزرگ، پرنور و مؤثر دلالت دارد که شبانه در آسمان پدیدار میشود. این ستاره، نمادی از حقیقتی ناپیدا، غیبی و نافذ است که در دل شب جلوه‌گر میشود.
با توجه به نقش نمادین ستاره‌ها در قرآن (نک: الانعام، ۷۶؛ الصافات، ۶؛ الحجر، ۱۶)، می‌توان گفت که طارق مظهر راهبری در تاریکی، نشانه‌ای برای تدبّر، و تجلی‌ای از قدرت و نظم آفرینش است. همچنین در روایاتی، طارق به «ستاره‌ای کوبنده»، یا «ستاره‌ای که شبانه فرود می‌آید»، یا حتی به جبرئیل نیز تطبیق داده شده، گرچه سیاق آیات و تعبیر «النجم الثاقب» بر معنای نجومی آن دلالت دارد.
جمع‌بندی نهایی
واژه «طارق» در قرآن تنها یک‌بار، در سوره‌ای مستقل و در آغاز آن آمده و به پدیده‌ای آسمانی و شبانه اشاره دارد. این واژه، برگرفته از ریشۀ «طَ رَقَ» به‌معنای کوبیدن و آمدن در شب است و بر ستاره‌ای دلالت می‌کند که شبانه ظاهر شده و با نور خود در دل تاریکی نفوذ می‌کند. توصیف آن با «الثاقب» نشان‌دهندۀ ویژگی‌های خاصی چون فروزندگی، نفوذ، تأثیر و هدایت‌گری است.
«طارق» در قرآن نه‌تنها نام یک ستاره، بلکه نماد حقیقتی عظیم، رازآلود و الهی است که با آمدن شب، خود را بر انسان عرضه می‌کند. سوره طارق با قسم به این پدیده، زمینه را برای تأکید بر نظارت و حسابرسی الهی بر انسان فراهم می‌سازد و بدین ترتیب، طارق را به عنصری کلیدی در ساختار پیام سوره بدل می‌سازد.
[ نظرات / امتیازها ]