خطبه201/:ای مردم همه افرادجامعه درخشنودی وخشم شریک می باشند،چنانکه شترماده ثمود را یک نفر دست وپابریدامّاعذاب آن تمام قوم ثمودراگرفت زیراهمگی آن راپسندیدند.

عاملة ناصبة،تلاشگررنج برنده
تلاش وکوشش زیادی درزندگی دنیا به خرج می دهند ولی درحقیقت هیچ فایده ای جزخستگی نصیب شان نمی شود.نه عمل مقبولی دردرگاه خدادارند،ونه چیزی ازآن همه ثروت هایی که اندوخته اند می توانندباخودببرندونه نام نیکی ازخودبه یادگارمی گذارندونه فرزندصالحی.آنها زحمت کشان خسته وبینوایند.

زمین کارش این است که شکافته میشود وبعدازاینکه شکافته شد دانه گیاهی ازآن بیرون می آید واصلاً روییدن به معنی شکافتن زمین است یعنی زمین شکافته میشودبرگ دانه ای که درزمین است زمین رامیشکافدوسربیرون می آورد.وقتی قرآن قسم به زمین می خورد که چنین خاصیتی دارد،می خواهد بفرماید که شماهم مثل یک گیاه که اززمین بیرون می آید،زمین شکافته می شودوشما بیرون می آیید.

باتوجه به :آیه ولایت" ومعنای لغوی "اکمال"و"اتمام" می توان به این نتیجه رسیدکه:
دین کامل دینی است که درآن "ولایت" باشد.
نعمت کامل نعمتی است که در آن "ولایت" باشد.
و اسلام مرضی خدا اسلامی است که درآن "ولایت" باشد.
بنابراین: الحمدلله الذی جعلنا من المتمسکین بولایة امیرالمومنین"

دربرخی از آیات قرآن گمراه کردن مردم به خداوند نسبت داده شده است نظیر همین آیه که می فرماید"یضلّ الله مَن یشاء"
مراد از اضلال، رها کردن به حال خود است. یعنی خداوند انسان نا اهل را به حال خود رها می کند.مانند کشاورزی که دانه و هسته فاسدرا رها کرده و کنار می گذارد،ولی دانه سالم را نگه می دارد و اسباب رشد آن را فراهم می کند.
از سوی دیگر گمراه کردن خداوند ابتدایی نیست بلکه کیفر کافران است.مانند دزدی که وارد خانه شده و شما درب را به روی او می بندید.که دراینجا زندانی کردن سارق جنبه کیفری دارد.

درتفسیر کبیر(فخررازی) آمده است:عدد 19 که تعداد مأمران دوزخ است از چندراه موجب یقین اهل کتاب و مسلمانان می شود:
1-چون همین عدد در کتابهای آسمانی قبلی یعنی تورات وانجیل آمده است اهل کتاب گفتند:یک نفردرس نخوانده چگونه ازآن آگاهی شده است؟پس حتماً به او وحی می شود.
2-ایمان اهل کتاب به حقانیت قرآن سبب زیاد شدن ایمان مسلمانان می شود.
3-اینکه تعداد مأموران دوزخ 19 نفر باشد برای بعضی سبب مسخره و تعجب می شود و انسان به طور معمول چیزی نمی گوید که مردم به او بخندند. اکنون که قرآن این عددرا ذکر کرده است، معلوم می شود که این کلام از وحی است.

"چنین نیست بی شک آدمی طغیان می کند."
آنچه طغیان میآوردثروت نیست زیراامکانات زندگی مشروع،
نعمتهای الهی محسوب می شوند.آنچه طغیان می آفریندخودرابی نیازدیدن ودرمقابل خداودین به مال متکی شدن است وانسان
موحدهرگزخودراغنی نمی بینداگربالاترین پروت ومقام را هم داشته باشدهمه راازخدامی بیند.امااگردیدتوحیدی راازانسان بگیرندطغیان خواهدکردواین قاعده کلی است وپیامبران آمده اندتاباتعالیم خودانسان راباخودش وخداآشناکنندوبه اوبفهمانندکه همه چیزش ازخداست"وإن لَناللاخرة والاولی"وقتی
چنین شدانسان دیگرنمی تواند خودراغنی ببیند.

قرآن برپیامبراکرم(ص)دونزول داشته1-نزول دفعی(اجمالی)
2-نزول تدریجی(تفصیلی)
نزول دفعی که دریک نوبت ودریک شب که درشب قدردرماه مبارک رمضان بودهکه یک حالت روحی به پیغمبرداده شدکه درآن حالت روحی درواقع به منزله خودحقیقت قرآن بود کهبه طورسربسته نه به صورت آیه آیه ونه کلمه به کلمه درروحمقدس پیامبراکرم واردشدودرآن وقت هنوز ایشان مبعوث نبودند.بعثت پیامبروقتی است که جبرئیل برپیامبرنازل شدواین قرآن وحقیقت برپیامبراکرم(ص)به صورت الفاظ وکلمات نازل شدواین صورت دوم وحی ونزول تفصیلی قرآن کریم بودکه در27ماه مبارک رجب بابعثت آغازشدو23 سال هم ادامه پیداکرد.

اکمال/اتمام : به پایان رساندن
 توضيح : اکمال و اتمام باهم فرق می کند.و این دو کلمه با ظرافت خاصی در این آیه ولایت" درمورد "دین"و"نعمت" به کاررفته است:
اکمال:حاصل شدن وتحقق آنچه که غرض ومقصود از آن چیز است.
اتمام: تمام وکامل بودن چیزی، به طوری که نیاز به افزودن چیز دیگری به آن نباشد.

مآب : بازگشتن
 توضيح : مآب ازریشه"أوب"است
أوب:به معنی رجوع وبازگشت است.بااین تفاوت که"أوب"به رجوعی اطلاق می شودکه بااراده واختیارباشد.ولی "رجوع"اعم است وبه هربازگشتی گفته می شود،خواه بااختیارباشدیابی اختیار.

"مآب":مصدرواسم مکان وزمان است:بازگشتن،مکان وزمان بازگشتن

الطارق : رونده راه
 توضيح : طارق:رونده راه،اما درعرف به معنای کسی است که درشب می آید.به ستاره هم طارق می گویندزیرادرشب ظاهرمی شود.

إذا:ازادوات شرط غیرجازم است وغالبادرجایی استعمال میشودکه وقوع فعلی درآینده حتمی باشدپس ذراینجاهم بیانگراین است که وقوع زلزله قیامت حتمی است.
(فن ترجمه،دکترمعروف)
زلرال: مفعول مطلق نوعی است:آنگاه که زمین لرزانده شود به یک نوع لرزیدن خاصی که هنوزنلرزیده"
زلزالها:اضافه شدن مصدربه ضمیرش است که به "الارض"برمی گرددکه این هم رمزعظمت زلزله قیامت رابیان میکندو هم رمز گستردکی آن درتمام زمین رابیان می کند.(تفسیرنور)
الارض:"ال"جنس است وتمام کره زمین وهرآنچه که درآن است ازکوه ودشت ودریا وتمام موجودات دربرمی گیرد.

لَنَسفعاً
 توضيح : باتوجه به اینکه فعل تنوین نمی گیرد دراینجا
نون تأکیدخفیفه به تنوین تبدیل شده است.(لَنَسفعن=لَنسفعاً)