مهلت‏ها شما را مغرور نکند که خدا در کمین است. {ان ربّک لبالمرصاد} [ نظرات / امتیازها ]

این آیه به عنوان تهدیدى نسبت به طغیان گران، بعد از ذکر عذاب دنیوى آنها و مجازات هاى دردناکى که دامن گیر آنها شده، مى فرماید: «پروردگار تو مسلماً در کمینگاه است» (اِنَّ رَبّکَ لَبِالمِرْصادَ).
«مرصاد» از ماده «رصد» (بر وزن حَسَدْ) به معناى آمادگى براى مراقبت از چیزى است، و این همان است که در فارسى از آن تعبیر به در کمین بودن مى کنیم، بنابراین «مرصاد» به معناى «کمینگاه» است.
در اینکه منظور از «مرصاد» در اینجا چیست؟ بعضى گفته اند یعنى خداوند در کمین گردنکشان در این دنیاست و به موقع آنها را در هم مى کوبد، و به تعبیرى که در تفسیر المیزان آمده «خداوند مراقب اعمال بندگان خویش است، تا زمانى که طغیان و فساد را از حد بگذرانند آنها را به اشدّ عذاب مجازات مى کند».(1)
در این صورت در آیه اشاره اى به مسأله «صراط» نیست، ولى در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مى خوانیم که فرمود: المِرْصادُ قَنْطَرَةٌ عَلَى الصِّراطِ لا یَجُوْزُها عَبْدٌ بِمَظْلَمَة: «مرصاد پلى است بر صراط، کسى که حق مظلومى بر گردن او باشد از آن نخواهد گذشت»!.(2)
در حدیث دیگرى که در روضه کافى از امام باقر(علیه السلام) از پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله وسلم) نقل شده مى خوانیم که بعد از ذکر مشخصات پل صراط فرمود: وَ هُوَ قَوْلُ الله تَبارَکَ وَ تَعالى اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ: «این همان چیزى است که خداوند متعال فرموده ان ربک لبالمرصاد».(3)
از این دو حدیث که ناظر به تفسیر آیه فوق است استفاده مى شود که آیه مزبور ناظر به قیامت و پل صراط است.
البته هیچ مانعى ندارد که آیه ناظر به هر دو باشد، یعنى خدا در کمینگاه طغیانگران هم در این جهان، و هم در جهان دیگر در کنار صراط است، ولى به هر حال آیه مفهوم مکانى ندارد، چرا که از براى خداوند مکانى نیست، بلکه منظور احاطه وجودى خداوند بر همه این امور است.
در حدیثى نیز از ابن عباس آمده است که مى گفت بر جهنم هفت پل قرار دارد، نزد پل اوّل از «ایمان» سؤال مى شود اگر آن را به طور کامل ارائه دهد به پل دوّم مى رود، و در آنجا از «نماز» سؤال مى شود، اگر به طور کامل ارائه دهد به پل سوّم مى رود، در آنجا سؤال از «زکات» مى شود، اگر آن را ارائه دهد به پل چهارم مى رود، در آنجا از «روزه» ماه مبارک رمضان سؤال مى شود، اگر آن را ارائه دهد به پل پنجم مى رود، در آنجا از «حج و عمره» سؤال مى شود، اگر آنها را ارائه دهد به پل ششم مى رود، و در آنجا از «صله رحم» سؤال مى شود اگر آنرا ارائه دهد به پل هفتم مى رود، در آنجا از «مظالم و حقوق بندگان» از او سؤال مى کنند... و این است معناى سخن خداوند اِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصادِ.(4)
بسیار بعید به نظر مى رسد که این سخن با این تفصیلات استنباط شخصى ابن عباس بوده باشد، قاعد تا آن را به صورت یک روایت از رسول خدا یا على(علیه السلام) شنیده است.
تعبیر به «مرِصاد» در آیه 21 سوره نبأ نیز آمده است آنجا که مى فرماید: اِنَّ جَهَنّمَ کانَتْ مِرصاداً «مسلماً دوزخ کمینگاه است» (براى طغیانگران).
ولى ظاهر این آیه این است که خود دوزخ کمینگاه طغیانگران و مجرمان است، اما با توجه به آنچه در آیه قبل آمد جمعى از مفسّران گفته اند منظور از مرصاد در اینجا پلى است که از روى جهنم مى گذرد، آنجا کمینگاه این گروه مى باشد و چون قادر بر عبور از آن نیستند در جهنم سقوط مى کنند(5)«کمینگاه» معمولا در مورد طرق و گذرگاه ها به کار مى رود و جهنم که به اصطلاح آخر خط است تناسب چندانى با مسأله کمینگاه ندارد، و این قرینه دیگرى بر تفسیر فوق است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

«صراط» ; یعنى گذرگاهى که همه انسانها در قیامت باید از آن عبور کنند و در روایات اسلامى درباره آن بحث هاى فراوانى دیده مى شود، هر چند در قرآن مجید، واژه «صراط» در این معنا بکار نرفته است جز در یکى دو مورد، که آن هم احتمال دارد اشاره به جادّه حقّ و باطل در دنیا باشد; ولى تعبیرات دیگرى در قرآن مجید به عنوان «مِرْصاد» و مانند آن آمده که جمعى از مفسّران، آن را اشاره به همان «صراط» مى دانند.

به هر حال، از روایات اسلامى استفاده مى شود که «صراط» پلى است بر روى جهنّم، بسیار باریک و خطرناک، آنها که از آن عبور کنند به بهشت برین مى رسند و آنها که نتوانند عبور کنند در جهنّم سقوط خواهند کرد. بلکه از بعضى از روایات استفاده مى شود که «صراط» از درون جهنّم مى گذرد! ولى مؤمنان آنچنان سریع عبور مى کنند که کمترین آسیبى به آنان نمى رسد، همانگونه که اگر انسان از درون آتش دنیا، با سرعت زیاد عبور کند کمترین تأثیرى روى او نخواهد داشت.

در اوصاف صراط چنین آمده است: «صراط پلى است که بر روى دوزخ در مسیر بهشت قرار گرفته و تنها راه ورود در بهشت، عبور از آن است; گروهى از نیکان و پاکان چنان به سرعت از آن مى گذرند که گویى شعاع برقند! گروهى مانند یک اسب سوار تیزرو، گروهى همچون افراد پیاده و گروهى با دست و زانو از این گذرگاه، مى گذرند و گروهى که توان عبور ندارند در اثناى راه سقوط مى کنند».(1)

اهمیّت عبور از این گذرگاه را با توجّه به حدیث معروفى که از رسول خدا نقل شده و در کلام امام صادق(علیه السلام) نیز آمده است، مى توان، دریافت; آنجا که فرمود: «إِنَّ عَلَى جَهَنَّمَ جِسْراً أَدَقُّ مِنَ الشَّعْرِ، أَحَدُّ مِنَ السَّیْفِ; بر دوزخ پلى کشیده شده باریک تر از مو و تیزتر از شمشیر».(2)

امام صادق(علیه السلام) در تفسیر آیه شریفه «إِنَّ رَبَّکَ لَبِالْمِرْصَادِ»(3)مى فرماید: «قَنْطَرَةٌ عَلَى الصِّرَاطِ لاَیَجُوزُهَا عَبْدٌ بِمَظْلِمَة; مرصاد پلى است بر صراط، که هر کس حقّ ستمدیدگان بر گردن او باشد از آن عبور نخواهد کرد».(4)

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]