سوره قدر در مکّه نازل شده و همانند دیگر سوره‏هاى مکّى، آیاتش کوتاه و موزون است.
این سوره با اشاره به نزول قرآن در شب قدر آغاز و با بیان اهمیّت شب قدر نزد خداوند و برترى آن بر هزار ماه ادامه مى‏یابد و با سلام و درود الهى در آن شب پایان مى‏پذیرد.
1-روایات متعدّدى در فضیلت تلاوت این سوره بعد از سوره حمد در نماز وارد شده است و به کسى که آن را در نماز واجب بخواند خطاب مى‏شود: «غفر اللّه لک ما مضى فاستأنف العمل» خداوند گذشته تو را بخشید، از نو آغاز کن.
2-امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: کسى که در زیارت قبور مؤمنین، سوره قدر را هفت مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و کسى که این سوره را تلاوت کرده است، مى‏آمرزد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

سوره قدر در مکّه نازل شده و همانند دیگر سوره‏هاى مکّى، آیاتش کوتاه و موزون است.
این سوره با اشاره به نزول قرآن در شب قدر آغاز و با بیان اهمیّت شب قدر نزد خداوند و برترى آن بر هزار ماه ادامه مى‏یابد و با سلام و درود الهى در آن شب پایان مى‏پذیرد.
1-روایات متعدّدى در فضیلت تلاوت این سوره بعد از سوره حمد در نماز وارد شده است و به کسى که آن را در نماز واجب بخواند خطاب مى‏شود: «غفر اللّه لک ما مضى فاستأنف العمل» خداوند گذشته تو را بخشید، از نو آغاز کن.
2-امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: کسى که در زیارت قبور مؤمنین، سوره قدر را هفت مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و کسى که این سوره را تلاوت کرده است، مى‏آمرزد.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

خداوند، امور عالم را از طریق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‏رساند. لذا در بسیارى از آیات قرآن، فعل‏ها و ضمیرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانکه در آغاز این سوره مى‏فرماید: «انّا انزلناه» ما قرآن را نازل کردیم. [ نظرات / امتیازها ]

بر اساس نظر مفسّران (تفسیر المیزان)، قرآن دو بار نازل شده است. یکبار به صورت یکپارچه در شب قدر که این سوره به آن اشاره دارد و بار دیگر به صورت تدریجى در مدت بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر.
تعبیرات قرآن نیز درباره نزول این کتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ریشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى دیگر با واژه «نزّلنا» از ریشه تنزیل به معناى نزول تدریجى آمده است. [ نظرات / امتیازها ]

خداوند، امور عالم را از طریق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‏رساند. لذا در بسیارى از آیات قرآن، فعل‏ها و ضمیرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانکه در آغاز این سوره مى‏فرماید: «انّا انزلناه» ما قرآن را نازل کردیم. [ نظرات / امتیازها ]

بر اساس نظر مفسّران (تفسیر المیزان)، قرآن دو بار نازل شده است. یکبار به صورت یکپارچه در شب قدر که این سوره به آن اشاره دارد و بار دیگر به صورت تدریجى در مدت بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر.
تعبیرات قرآن نیز درباره نزول این کتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ریشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى دیگر با واژه «نزّلنا» از ریشه تنزیل به معناى نزول تدریجى آمده است. [ نظرات / امتیازها ]

از انضمام آیه «انّا انزلناه فى لیلة القدر» با آیه «شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن» (بقره/185) معلوم مى‏شود که شب قدر در ماه رمضان است، امّا اینکه کدام یک از شب‏هاى ماه رمضان است، در قرآن چیزى بر آن دلالت ندارد و در روایات نیز به صورت مردّد میان یکى از سه شب آمده است.
چنانکه از امام صادق‏ (علیه‌السلام) در مورد شب قدر پرسیدند: آن حضرت فرمود: در شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان جستجویش کن.
البته معروف میان اهل سنّت آن است که شب بیست و هفتم رمضان، شب قدر است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

از انضمام آیه «انّا انزلناه فى لیلة القدر» با آیه «شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن» (بقره/185) معلوم مى‏شود که شب قدر در ماه رمضان است، امّا اینکه کدام یک از شب‏هاى ماه رمضان است، در قرآن چیزى بر آن دلالت ندارد و در روایات نیز به صورت مردّد میان یکى از سه شب آمده است.
چنانکه از امام صادق‏ (علیه‌السلام) در مورد شب قدر پرسیدند: آن حضرت فرمود: در شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان جستجویش کن.
البته معروف میان اهل سنّت آن است که شب بیست و هفتم رمضان، شب قدر است.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]

خداوند، امور عالم را از طریق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‏رساند. لذا در بسیارى از آیات قرآن، فعل‏ها و ضمیرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانکه در آغاز این سوره مى‏فرماید: «انّا انزلناه» ما قرآن را نازل کردیم.
بر اساس نظر مفسّران،(31) قرآن دو بار نازل شده است. یکبار به صورت یکپارچه در شب قدر که این سوره به آن اشاره دارد و بار دیگر به صورت تدریجى در مدت بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر. تعبیرات قرآن نیز درباره نزول این کتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ریشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى دیگر با واژه «نزّلنا» از ریشه تنزیل به معناى نزول تدریجى آمده است.
از انضمام آیه «انّا انزلناه فى لیلة القدر» با آیه «شهر رمضان الّذى انزل فیه القرآن»(32) معلوم مى‏شود که شب قدر در ماه رمضان است، امّا اینکه کدام یک از شب‏هاى ماه رمضان است، در قرآن چیزى بر آن دلالت ندارد و در روایات نیز به صورت مردّد میان یکى از سه شب آمده است. چنانکه از امام صادق‏علیه السلام در مورد شب قدر پرسیدند: آن حضرت فرمود: در شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان جستجویش کن.(33) البته معروف میان اهل سنّت آن است که شب بیست و هفتم رمضان، شب قدر است.
--------------------------------------------------------------------------------
31) تفسیر المیزان.
32) بقره، 185.
33) وسائل الشیعه، ج 10، ص 360.
[ نظرات / امتیازها ]

1- تعیین مقدرات الهی در آن شب به وسیله فرشتگان ، به شایستگی و میزان ایمان و عمل انسان بستگی داشته و قابل تغییر است .
2- با اینکه در شب قدر سرنوشت یکساله انسان معین می شود و از این بابت باید آن را شب دلهره دانست ، قرآن آن را شبی سراسر سلامت معرفی کرده است . زیرا تعیین مقدرات برای انسان وقتی خطرناک است که آدمی زمان تعیین آن را نداند و از طرفی خود انسان در تغییر سرنوشتش نقشی نداشته باشد. ولی در این سوره نگرانی فوق کاملاً برطرف شده است . زیرا اولاً زمان آن را به ما خبر داده اند و ثانیاً انسان می تواند به وسیله توبه و اطاعت و عبادت و شب زنده داری ، در سرنوشت و مقدرات خود اثر مستقیم بگذارد. پس خطر مزبور برطرف شده است و این همان سلامت شب قدر است . [ نظرات / امتیازها ]

الف) در امان بودن در سفرهای دریایی

از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: هر کس سفر دریایی می کند اگر سوره علق را بخواند از غرق شدن در امان می ماند .
ب) حفاظت مخازن از شر آفات
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل شده است: اگر سوره علق را بر در مخزن یا انباری بخوانند خداوند آن را از شر هر آفت و سارقی مصون می دارد تا اینکه مالکش آن را بیرون آورد [ نظرات / امتیازها ]

1- توجه انسان به خداوندی که او رب است و آفریدگار و ارجمند و آموزش دهنده است و کنار زننده پرده های جهل و نادانی؛
2- توجه بشر به اینکه خداوند او را از علق آفریده است و اینکه او تحت ربوبیت خداوند است و حامل لوای علم و معرفت و هنگامی که خود را مستغنی می یابد فساد و طغیان می کند؛
3- توجه به این که بازگشت همه چیز به سوی خداست. آغاز و انجام همه به دست او و به سوی اوست ؛
4- متوجه ساختن انسان به وظایف او که باید قرائتش بلکه همه افعالش به نام خدا و در سبیل هدایت باشد و دستور تقوا دهد، با حق ستیزه نکرده و به آن پشت نکند و بداند که خداوند او را می بیند (و او در محضر و مرءای خداست)؛
5- ترساندن از نکال خداوند که او موی سر او را می گیرد و با حقارت و ذلت به سوی عذاب می کشاند؛
6- و توجه به اینکه خداوند می خواهد از طغات و فاسدین پیروی نشود و بندگان خدا در پیشگاه او به خاک مذلّت بیافتند و قرب و نزدیکی او را بخواهند.

[ نظرات / امتیازها ]

«قدر» در لغت به معناى اندازه و اندازه‏گیرى است.(1) «تقدیر» نیز به معناى اندازه‏گیرى و تعیین است.(2) اما معناى اصطلاحى «قدر»، عبارت است از ویژگى هستى و وجود هر چیز و چگونگى آفرینش آن(‏3) به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودى هر چیز، «قدر» نام دارد. (4)
بنابر دیدگاه حکمت الهى، در نظام آفرینش، هر چیزى اندازه‏اى خاص دارد و هیچ چیزى بى‏حساب و کتاب نیست. جهان حساب و کتاب دارد و بر اساس نظم ریاضى تنظیم شده، گذشته، حال و آینده آن با هم ارتباط دارند.
استاد مطهرى در تعریف قدر مى‏فرماید: « ... قدر به معناى اندازه و تعیین است... حوادث جهان ... از آن جهت که حدود و اندازه و موقعیت مکانى و زمانى آنها تعیین شده است، مقدور به تقدیر الهى است.»(5) پس در یک کلام، «قدر» به معناى ویژگى‏هاى طبیعى و جسمانى چیزهاست که شامل شکل، حدود، طول، عرض و موقعیت‏هاى مکانى و زمانى آنها مى‏گردد و تمام موجودات مادى و طبیعى را در برمى‏گیرد.
این معنا از روایات استفاده مى‏شود؛ چنان که در روایتى از امام رضا علیه السلام پرسیده شد: معناى قدر چیست؟ امام فرمود: «تقدیر الشى‏ء، طوله و عرضه»؛ «اندازه‏گیرى هر چیز اعم از طول و عرض آن است.» (6) و در روایت دیگر، این امام بزرگوار در معناى قدر فرمود: «اندازه هر چیز اعم از طول و عرض و بقاى آن است.»(7)

در این شب تمام حوادث سال آینده به امام هر زمان ارائه مى‏شود و وى از سرنوشت خود و دیگران با خبر مى‏گردد. امام باقر علیه السلام مى‏فرماید: «انه ینزل فى لیلة القدر الى ولى الامر تفسیر الامور سنةً سنةً، یؤمر فى امر نفسه بکذا و کذا و فى امر الناس بکذا و کذا؛ در شب قدر به‏ ولى امر (امام هر زمان) تفسیر کارها و حوادث نازل مى‏شود و وى درباره خویش و دیگر مردمان مأمور به دستورهایى مى‏شود.»
بنابراین، معناى تقدیر الهى این است که در جهان مادى، آفریده‏ها از حیث هستى و آثار و ویژگى‏هایشان محدوده‏اى خاص دارند. این محدوده با امورى خاص مرتبط است؛ امورى که علت‏ها و شرایط آنها هستند و به دلیل اختلاف علل و شرایط، هستى، آثار و ویژگى‏هاى موجودات مادى نیز متفاوت است. هر موجود مادى به وسیله قالب‏هایى از داخل و خارج، اندازه‏گیرى و قالب‏گیرى مى‏شود. این قالب، حدود، یعنى طول، عرض، شکل، رنگ، موقعیت مکانى و زمانى و سایر عوارض و ویژگى‏هاى مادى آن به شمار مى‏آید. پس معناى تقدیر الهى در موجودات مادى، یعنى هدایت آنها به سوى مسیر هستى‏شان است که براى آنها مقدر گردیده است و در آن قالب‏گیرى شده‏اند. (8)
اما تعبیر فلسفى قدر، اصل علیت است. «اصل علیت همان پیوند ضرورى و قطعى حوادث با یکدیگر و این که هر حادثه‏اى تحتّم و قطعیت ضرورى و قطعى خود و نیز تقدّر و خصوصیات وجودى خود را از امرى یا امورى مقدم بر خود گرفته است.
(9) اصل علیت عمومى و نظام اسباب و مسببات بر جهان و جمیع وقایع و حوادث جهان حکمفرماست و هر حادثى، ضرورت و قطعیت وجود خود و نیز شکل و خصوصیت زمانى و مکانى و سایر خصوصیات وجودى‏اش را از علل متقدمه خود کسب کرده است و یک پیوند ناگسستى میان گذشته و حال و استقبال میان هر موجودى و علل متقدمه او هست.»(10)
اما علل موجودات مادى ترکیبى، فاعل و ماده و شرایط و عدم مانع است که هر یک تأثیر خاص بر آن دارند و مجموع این تأثیرها، قالب وجودى خاصى را شکل مى‏دهند. اگر تمام این علل و شرایط و عدم مانع، کنار هم گرد آیند، علت تامه ساخته مى‏شود و معلول خود را ضرورت و وجود مى‏دهد که از آن در متون دینى به «قضاى الهى» تعبیر مى‏شود. اما هر موجودى با توجه به علل و شرایط خود قالبى خاص دارد که عوارض و ویژگى‏هاى وجودى‏اش را مى‏سازد و در متون دینى از آن به «قدر الهى» تعبیر مى‏شود.
شب قدر
با روشن شدن معناى قدر، امکان فهم حقیقت شب قدر نیز میسر مى‏شود. شب قدر شبى است که همه مقدرات تقدیر مى‏گردد و قالب معین و اندازه خاص هر پدیده، روشن و اندازه‏گیرى مى‏شود.
به عبارت روشن‏تر، شب قدر یکى از شب‏هاى دهه آخر ماه رمضان است. طبق روایات ما، یکى از شب‏هاى نوزدهم یا بیست و یکم و به احتمال زیادتر، بیست و سوم ماه مبارک رمضان است.(11) در این شب - که شب نزول قرآن به شمار مى‏آید - امور خیر و شر مردم و ولادت، مرگ، روزى، حج، طاعت، گناه و خلاصه هر حادثه‏اى که در طول سال واقع مى‏شود، تقدیر مى‏گردد.(12) شب قدر همیشه و هر سال تکرار مى‏شود. عبادت در آن شب، فضیلت فراوان دارد و در نیکویى سرنوشت یک ساله بسیار مؤثر است.(13) در این شب تمام حوادث سال آینده به امام هر زمان ارائه مى‏شود و وى از سرنوشت خود و دیگران با خبر مى‏گردد. امام باقر علیه السلام مى‏فرماید: «انه ینزل فى لیلة القدر الى ولى الامر تفسیر الامور سنةً سنةً، یؤمر فى امر نفسه بکذا و کذا و فى امر الناس بکذا و کذا؛ در شب قدر به‏ ولى امر (امام هر زمان) تفسیر کارها و حوادث نازل مى‏شود و وى درباره خویش و دیگر مردمان مأمور به دستورهایى مى‏شود.»(14)

پس شب قدر شبى است که:
1. قرآن در آن نازل شده است.
2. حوادث سال آینده در آن تقدیر مى‏شود.
3. این حوادث بر امام زمان - روحى فداه - عرضه و آن حضرت مامور به کارهایى مى‏گردد.
بنابراین، مى‏توان گفت شب قدر، شب تقدیر و شب اندازه‏گیرى و شب تعیین حوادث جهان ماده است.
این مطلب مطابق آیات قرآنى نیز مى‏باشد؛ زیرا در آیه 185 سوره مبارکه «بقره» مى‏فرماید: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ»؛ ماه رمضان که در آن قرآن ‏نازل شده است.» طبق این آیه، نزول قرآن (نزول دفعى) در ماه رمضان بوده است. و در آیات 3 - 5 سوره مبارکه دخان مى‏فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إِنَّا کُنَّا مُنْذِرِینَ* فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ* أَمْراً مِنْ عِنْدِنا إِنَّا کُنَّا مُرْسِلِینَ.» این آیه نیز تصریح دارد که نزول [دفعى‏] قرآن در یک شب بوده است که از آن به شب مبارک تعبیر شده است. همچنین در سوره مبارکه قدر تصریح شده است که قرآن در شب قدر نازل شده است.
«قدر» در لغت به معناى اندازه و اندازه‏گیرى است. «تقدیر» نیز به معناى اندازه‏گیرى و تعیین است. اما معناى اصطلاحى «قدر»، عبارت است از ویژگى هستى و وجود هر چیز و چگونگى آفرینش آن به عبارت دیگر، اندازه و محدوده وجودى هر چیز، «قدر» نام دارد.
پس با جمع آیات سه گانه بالا روشن مى‏شود:
1. قرآن در ماه رمضان نازل شده است.
2. قرآن در شبى مبارک از شب‏هاى ماه مبارک رمضان نازل شده است.
3. این شب، در قرآن شب قدر نام دارد.
4. ویژگى خاص این شب بر حسب آیات سوره مبارکه دخان دو امر است:
الف. نزول قرآن.
ب. هر امر حکیمى در آن شب مبارک جدا مى‏گردد.
شب قدر
اما سوره مبارکه قدر که به منزله شرح و تفسیر آیات سوره مبارکه «دخان» است، شش ویژگى براى شب قدر مى‏شمارد:
الف. شب نزول قرآن است (إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ).
ب. این شب، شبى ناشناخته است و این ناشناختگى به دلیل عظمت آن شب است ( وَ ما أَدْراکَ ما لَیْلَةُ الْقَدْرِ).
ج. شب قدر از هزار ماه بهتر است. (لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ).
د. در این شب مبارک، ملائکه و روح با اجازه پروردگار عالمیان نازل مى‏شوند (تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ) و روایات تصریح دارند که آنها بر قلب امام هر زمان نازل مى‏شوند.
ه. این نزول براى تحقق هر امرى است که در سوره «دخان» بدان اشاره رفت (مِنْ کُلِّ أَمْرٍ) و این نزول - که مساوى با رحمت خاصه الهى ‏بر مومنان شب زنده‌دار است - تا طلوع فجر ادامه دارد (سَلامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ).
و. شب قدر، شب تقدیر و اندازه‏گیرى است؛ زیرا در این سوره - که تنها پنج آیه دارد - سه بار «لیلة القدر» تکرار شده است و این نشانه اهتمام ویژه قرآن به مسئله اندازه‏گیرى در آن شب خاص است.
مرحوم کلینى در کافى از امام باقر علیه السلام نقل مى‏کند که آن حضرت در جواب معناى آیه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ» فرمودند: «آرى شب قدر، شبى است که همه ساله در ماه رمضان و در دهه آخر آن، تجدید مى‏شود. شبى که قرآن جز در آن شب نازل نشده و آن شبى است که خداى تعالى درباره‏اش فرموده است: «فیها یفرق کل امر حکیم؛ در آن شب هر، امرى با حکمت، متعین و ممتاز مى‏گردد.» آنگاه فرمود: «در شب قدر، هر حادثه‏اى که باید در طول آن سال واقع گردد، تقدیر مى‏شود؛ خیر و شر، طاعت و معصیت و فرزندى که قرار است متولد شود یا اجلى که قرار است فرارسد یا رزقى که قرار است برسد و ... .»(15)
پى‏نوشت‌ها:
1- قاموس قرآن، سید على اکبر قرشى، ج ‏5، ص 246 و 247 .
2- همان، ص 248.
3- المیزان، سید محمد حسین طباطبایى، ج‏12 ص 150 و 151.
4- همان، ج‏ 19، ص 101.
5- انسان و سرنوشت، شهید مطهرى، ص 52.
6- المحاسن البرقى، ج‏1، ص 244.
7- بحار الانوار، ج ‏5، ص 122.
8- المیزان، ج ‏19، ص 101 - 103
9- انسان و سرنوشت، ص 53
10- همان، ص 55 و 56

11- اقبال الاعمال، سید بن طاووس، تحقیق و تصحیح جواد قیومى اصفهانى، ج‏1، ص 312 و 313 و 374 و 375 .
12- الکافى، کلینى، ج ‏4، ص 157 .
13- المراقبات، ملکى تبریزى، ص، 237 - 252
14- الکافى، ج‏1، ص 248
15- المیزان فى تفسیر القرآن، ج 20، ص، 382/ بحث روایى ذیل سوره مبارکه قدر. [ نظرات / امتیازها ]

از سوره قدر به خوبى استفاده مى‏شود که ملائکه، شب قدر در هر سال به جهت هر کارى بر زمین فرود مى‏آیند.
در سوره دخان نیز به این موضوع اشاره شده است. آنجا که مى‏فرماید: «حم × وَالکِتابِ المُبِینِ × إِنّا أَنْزَلْناهُ فِى لَیْلَةٍ مُبارَکَةٍ إنّا کُنّا مُنْذِرِینَ × فِیها یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ»؛ «حم. سوگند به این کتاب روشنگر. که ما آن را در شبى پر برکت نازل کردیم. ما همواره انذار کننده بوده‏ایم. در آن شب هر امرى بر اساس حکمت [الهى] تدبیر وجدا مى‏گردد.»( سوره دخان، آیه 4-1)
[ نظرات / امتیازها ]

ماه رمضان تا روز قیامت تکرار مى‏شود، ودر نتیجه لیلةالقدر نیز تا روز قیامت استمرار دارد. پس نزول ملائکه وروح نیز در هر شب قدر تکرار مى‏شود. سؤال این است: ملائکه وروح که در هر سال، شب قدر بر زمین فرود مى‏آیند، بعد از رسول خدا (ص) بر چه کسى وارد مى‏شوند؟ با تأمل ودقّت پى مى‏بریم که در هر زمان باید امامى کامل ومعصوم وجود داشته باشد تا محلّ نزول ملائکه وروح گردد. امام باقر (ع) فرمود: «یا معشر الشیعة! خاصموا بسورة «إِنّا أَنْزَلْناهُ» تفلجوا، فواللَّه أنّها لحجّة اللَّه تبارک وتعالى على الخلق بعد رسول اللَّه (ص) وأنّها لسیّدة دینکم وأنّها لغایة علمنا. یا معشر الشیعة! خاصموا ب’«حم × وَالکِتابِ المُبِینِ...» فإنّها لولاة الأمر خاصّة بعد رسول اللَّه...»؛ «اى جماعت شیعه! با خصم خود به سوره «انا انزلناه» محاجّه کنید که پیروز خواهید شد، پس سوگند به خدا که این سوره از براى حجت خداوند تبارک وتعالى بعد از رسول است. این سوره همانا مدرک دین شما ونهایت علم ما است. اى جماعت شیعه! با آیه «حم. والکتاب المبین...» بحث کنید؛ زیرا اینآیات اختصاص به والیان امر بعد رسول خدا دارد...».( کافى، ج 1، ص 249)
ونیز فرمود: «وأیم اللَّه! إنّ من صدّق بلیلة القدر، لیعلم أنّها لنا خاصّة...»؛ «به خدا سوگند، همانا هر کس تصدیق کند لیلة القدر را، علم پیدا مى‏کند که از براى ما است...».( همان، ص 253و252، ح 9) [ نظرات / امتیازها ]

امام امیرالمؤمنین (ع) به ابن‏عباس فرمود: «إنّ لیلة القدر فى کلّ سنة، وأنّه ینزل فى تلک اللیلة أمر السنة وأنّ لذلک الأمر ولاة بعد رسول اللَّه (ص) فقلت: من هم؟ فقال: أنا وأحدعشر من ،صلبى أئمّة محدّثون...»؛ «همانا در هر سال لیلة القدر است، در آن شب امر یک سال نازل مى‏شود. براى آن والیانى است بعد از رسول خدا (ص). ابن‏عباس مى‏گوید عرض کردم: آنان چه کسانى هستند؟ حضرت فرمود: من ویازده نفر از صلب من که همگى امام ومحدثند.»( همان، ج 1، ص 248و247، ص 2) [ نظرات / امتیازها ]

رسول خدا (ص) به اصحاب خود فرمود: «آمنوا بلیلة القدر، إنّها تکون لعلىّ بن أبى‏طالب ولولده الأحدعشر من بعده»؛ «به لیلة القدر ایمان آوردید؛ زیرا براى على بن ابى‏طالب ویازده فرزند بعد از اوست.»( کمال الدین، ج 1، ص 281و280، ح 3)
[ نظرات / امتیازها ]

ین سوره در ((مکه )) نازل شده و داراى 5 آیه است .

محتوا و فضیلت سوره :

محتواى این سوره چنانکه از نامش پیداست بیان نزول قرآن مجید در شب قدر است , و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات وآثار آن .

در فـضـیلت تلاوت این سوره از پیغمبر اکرم (ص ) نقل شده که فرمود: ((هرکس آن را تلاوت کند پاداش کسى را دارد که ماه رمضان را روزه گرفته , و شب قدر را احیاداشته است )).واضـح اسـت این همه فضیلت از آن کسى است که مى خواند و مى فهمد و به محتوایش جامه عمل مى پوشاند, قرآن را بزرگ مى شمرد و آیاتش را در زندگى پیاده مى کند. [ نظرات / امتیازها ]

بیان نزول قرآن در شب قدر، و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن. [ نظرات / امتیازها ]

از پیامبر اسلام(ص) نقل شده:

هرکس آن را تلاوت کند پاداش کسی را دارد که ماه رمضان را روزه بگیرد، و شب قدر را احیا داشته‌است. [ نظرات / امتیازها ]

در باور مسلمانان شب قدر (به عربی: لیلة القدر) شبی است در ماه رمضان[۱] که قرآن در آن شب (جدا از وحی تدریجی) همچنین به‌طور کامل بر محمد نازل شده‌است.[۲] مسلمانان باور دارند که در این شب هر امر محکمی جدا می‌شود.[۳] بنابر آموزه‌های اسلامی خوابیدن در شب قدر مذموم و شب‌زنده‌داری در آن سفارش شده است و دعا و استغفار در این شب وظیفه دانسته شده‌است.[۴] روز قدر هم به اندازه شب آن ارجمند است.[۵]

↑ قرآن ۲:۱۸۵
↑ قرآن ۹۷:۱
↑ قرآن ۴۴:۴
↑ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان
↑ شیخ عباس قمی، مفاتیح الجنان
[ نظرات / امتیازها ]

شب قدر را به معنی منزلت دانسته‌اند و بعضی دیگر آن را به معنی تنگی و گرفتاری دانسته‌اند. برخی نیز قدر را اندازه‌گیری و تقدیر امور معنی کرده‌اند. [ نظرات / امتیازها ]

اهل سنت اعتقاد دارند که طبق حدیث نبوی شب قدر در یکی از ده شب آخر ماه رمضان واقع شده است .اغلب شب بیست و هفتم را شب قدر می‌دانند و در آن شب به دعا و شب‌زنده‌داری می‌پردازند. مسلمانان سلفی اعتقاد دارند که در شب قدر در تمام روزگار همان شبی بود که قرآن در آن نازل گردید و دیگر تکرار نمی‌شود.[۶] برخی نیز اظهار داشته‌اند که تا زمان زندگی محمد شب قدر در هر سال تکرار می‌شد اما پس از ارتحال محمد، شب قدر از بین رفته‌است.[۷] برخی نیز معتقد بوده‌اند که شب قدر شبی‌است در تمام سال ولی در هر سال شب نامعلومی‌است، در سال بعثت در ماه رمضان بوده اما در سال‌های دیگر ممکن است در دیگر ماه‌ها باشد. [ نظرات / امتیازها ]

بر اساس حدیث شیعه که از حماد بن عثمان از حسان بن علی از جعفر صادق نقل شده‌است؛ شب قدر تا قیامت باقی‌است و در ماه رمضان واقع است. در روایات شیعه آمده‌است که شب قدر یکی از سه شب ۱۹، ۲۱ یا ۲۳ در ماه رمضان است که احتمال شب بیست‌وسوم بیش‌تر است. در اصول کافی نیز آمده‌است که تقدیر در شب نوزدهم و ابرام در شب بیست و یکم و امضا در شب بیست و سوم است [ نظرات / امتیازها ]

ترا قدر اگر کس نداند چه غم شب قدر را می‌ندانند هم
چه مبارک سحری بود و چه فرخنده شبی آن شب قدر که این تازه براتم دادند
آن شب قدری که گویند اهل خلوت امشب است یا رب این تاثیر دولت در کدامین کوکب است
شب قدری چنین عزیز و شریف با تو تا روز خفتنم حوس است
در شب قدر ار صبوحی کرده‌ام عیبم مکن سرخوش آمد یار و جامی بر کنار طاق بود [ نظرات / امتیازها ]

در پاسخ این سؤال ، که چرا این شب ، شب قدر نامیده شده ؟ سخن بسیار گفته‏اند ، از جمله اینکه:
1 -شب قدر به این جهت قدر نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین مى‏شود ، شاهد این معنى سوره دخان است که مى‏فرماید : انا انزلناه فى لیلة مبارکة انا کنا منذرین فیها یفرق کل امر حکیم : ما این کتاب مبین را در شبى پر برکت نازل کردیم ، و ما همواره انذار کننده بوده‏ایم ، در آن شب که هر امرى بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین مى‏گردد ( دخان - 3 و 4).
این بیان هماهنگ با روایات متعددى است که مى‏گوید : در آن شب ، مقدرات یکسال انسانها تعیین مى‏گردد ، و ارزاق و سرآمد عمرها ، و امور دیگر ، در آن لیله مبارکه تفریق و تبیین مى‏شود .
البته این امر هیچگونه تضادى با آزادى اراده انسان و مساله اختیار ندارد ، چرا که تقدیر الهى به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگیها و لیاقتهاى افراد ، و میزان ایمان و تقوى و پاکى نیت و اعمال آنها است.
یعنى براى هر کس آن مقدر مى‏کنند که لایق آن است ، یا به تعبیر دیگر زمینه‏هایش از ناحیه خود او فراهم شده ، و این نه تنها منافاتى با اختیار ندارد و بلکه تاکیدى بر آن است.
2 -بعضى نیز گفته‏اند آن شب را از این جهت شب قدر نامیده‏اند که داراى قدر و شرافت عظیمى است ( نظیر آنچه در آیه 74 سوره حج آمده است ما قدروا الله حق قدره آنها قدر خداوند را نشناختند ) .
3 -گاه نیز گفته‏اند به خاطر آن است که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والا قدر ، و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید.
4 -یا اینکه شبى است که مقدر شده قرآن در آن نازل گردد.
5 -یا اینکه کسى که آن شب را احیا بدارد صاحب قدر و مقام و منزلت مى‏شود.
6 -یا اینکه در آن شب ، آنقدر فرشتگان نازل مى‏شوند که عرصه زمین بر آنها تنگ مى‏شود ، چون تقدیر به معنى - تنگ گرفتن نیز آمده است مانند و من قدر علیه رزقه ( طلاق - 7 ) .
جمع میان تمام این تفسیرها در مفهوم گسترده لیلة القدر کاملا ممکن است هر چند تفسیر اول از همه مناسبتر و معروفتر است.
[ نظرات / امتیازها ]

در اینکه لیلة القدر در ماه رمضان است تردیدى نیست ، چرا که جمع میان آیات قرآن همین معنى را اقتضا مى‏کند ، از یکسو مى‏گوید : قرآن در ماه رمضان نازل شده ( بقره - 185 ) و از سوى دیگر مى‏فرماید : در شب قدر نازل گردیده .
ولى در اینکه کدام شب از شبهاى ماه رمضان است ؟ گفتگو بسیار است ، و در این زمینه تفسیرهاى زیادى شده ، از جملهشب اول ، شب هفدهم ، شب نوزدهم ، شب بیست و یکم ، شب بیست و سوم ، شب بیست و هفتم ، و شب بیست و نهم.
ولى مشهور و معروف در روایات این است که در دهه آخر ماه رمضان و شب بیست و یکم یا بیست و سوم است ، لذا در روایتى مى‏خوانیم که در دهه آخر ماه مبارک پیغمبر اکرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) تمام شبها را احیا مى‏داشت و مشغول عبادت بود.
و در روایتى از امام صادق (علیه‏السلام‏) آمده است که شب قدر شب بیست و یکم یا بیست و سوم است ، حتى هنگامى که راوى اصرار کرد کدامیک از این دو شب است و گفت : اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدامیک را انتخاب نمایم ؟ ! امام (علیه‏السلام‏) تعیین نفرمود ، و افزود ، ما ایسر لیلتین فیما تطلب : چه آسان است دو شب براى آنچه مى‏خواهى ! .
ولى در روایات متعددى که از طرق اهل بیت (علیهم‏السلام‏) رسیده است بیشتر روى شب بیست و سوم تکیه شده ، در حالى که روایات اهل سنت بیشتر روى شب بیست و هفتم دور مى‏زند.
در روایتى از امام صادق (علیه‏السلام‏) نیز نقل شده که فرمود : التقدیر فى لیلة القدر تسعة عشر ، و الابرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین.
تقدیر مقدرات در شب نوزدهم ، و تحکیم آن در شب بیست و یکم ، و امضاء در شب بیست و سوم است و به این ترتیب بین روایات جمع مى‏شود.
ولى به هر حال هاله‏اى از ابهام شب قدر را به خاطر جهتى که بعدا به آن اشاره مى‏شود ، فرا گرفته است.

[ نظرات / امتیازها ]

بسیارى معتقدند مخفى بودن شب قدر در میان شبهاى سال ، یا در میان شبهاى ماه مبارک رمضان براى این است که مردم به همه این شبها اهمیت دهند ، همانگونه که خداوند رضاى خود را در میان انواع طاعات پنهان کرده تا مردم به همه طاعاتروى آورند ، و غضبش را در میان معاصى پنهان کرده تا از همه بپرهیزند ، دوستانش را در میان مردم مخفى کرده تا همه را احترام کنند ، اجابت را در میان دعاها پنهان کرده تا به همه دعاها رو آورند ، اسم اعظم را در میان اسمائش مخفى ساخته تا همه را بزرگ دارند ، و وقت مرگ را مخفى ساخته تا در همه حال آماده باشند.
و این فلسفه مناسبى به نظر مى‏رسد.

[ نظرات / امتیازها ]

ظاهر آیات این سوره نشان مى‏دهد که شب قدر مخصوص زمان نزول قرآن و عصر پیامبر اسلام (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) نبوده ، بلکه همه سال تا پایان جهان تکرار مى‏شود .
تعبیر به فعل مضارع ( تنزل ) که دلالت بر استمرار دارد ، و همچنین تعبیر به جمله اسمیه سلام هى حتى مطلع الفجر که نشانه دوام است نیز گواه بر این معنى است.
بعلاوه روایات بسیارى که شاید در حد تواتر باشد نیز این معنى را تایید مى‏کند.
ولى آیا در امتهاى پیشین نیز بوده است یا نه.
صریح روایات متعددى این است که این از مواهب الهى بر این امت مى‏باشد ، چنانکه در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى‏الله‏علیه‏وآله‏وسلّم‏) آمده است که فرمود : ان الله وهب لامتى لیلة القدر لم یعطها من کان قبلهم : خداوند به امت من شب قدر را بخشیده و احدى از امتهاى پیشین از این موهبت برخوردار نبودند . [ نظرات / امتیازها ]

از آنجا که در شب قدر سرنوشت انسانها براى یکسال ، بر طبق لیاقتها و شایستگیهاى آنها ، تعیین مى‏شود ، باید آن شب را بیدار بود ، و توبه کرد و خودسازى نمود و به درگاه خدا رفت و لیاقتى بیشتر و بهتر براى رحمت او پیدا کرد.
آرى در لحظاتى که سرنوشت ما تعیین مى‏شود نباید انسان در خواب باشد ، و از همه چیز غافل و بیخبر که در این صورت سرنوشت غم‏انگیزى خواهد داشت ! قرآن چون یک کتاب سرنوشت‏ساز است ، و خط سعادت و خوشبختى و هدایت انسانها در آن مشخص شده است باید در شب قدر ، ! شب تعیین سرنوشتها ، نازل گردد ، و چه زیبا است رابطه میان قرآن و شب قدر ؟ و چه پر معنى است پیوند این دو با یکدیگر ؟ [ نظرات / امتیازها ]

مى‏دانیم آغاز ماههاى قمرى در همه بلاد یکسان نیست ، و ممکن است در منطقه‏اى امروز اول ماه باشد و در منطقه دیگرى دوم ماه ، بنابر این شب قدر نمى‏تواند یکشب معین در سال بوده باشد ، چرا که فى المثل شب بیست و سوم درمکه ممکن است شب بیست و دوم در ایران و عراق باشد ، و به این ترتیب قاعدتا هر کدام باید براى خود شب قدرى داشته باشند ، آیا این با آنچه از آیات و روایات استفاده مى‏شود که شب قدر یک شب معین است سازگار است ؟ ! پاسخ این سؤال با توجه به یک نکته روشن مى‏شود و آن اینکه : شب همان سایه نیم کره زمین است که بر ، نیم کره دیگر مى‏افتد ، و مى‏دانیم این سایه همراه گردش زمین در حرکت است ، و یک دوره کامل آن در بیست و چهار ساعت انجام مى‏شود ، بنابر این ممکن است شب قدر یک دوره کامل شب به دور زمین باشد ، یعنى مدت بیست و چهار ساعت تاریکى که تمام نقاط زمین را زیر پوشش خود قرار مى‏دهد شب قدر است که آغاز آن از یک نقطه شروع مى‏شود و در نقطه دیگر پایان مى‏گیرد . [ نظرات / امتیازها ]

قبل از تدبر سوره مهمترین واژه‌ای که باید به آن توجه کرد کلمه «قدر» هست. «قدر» حاصل تقدیر هست و تقدیر یعنی اجرای قدرت که حاصلش می‌‌شود قدر.
اگرگفته می‌شود «لیله القدر»، یعنی شبی که خدای متعالی قدرت خود را اجرا می‌کند و این اجرای قدرت، قدر را به دست می‌دهد و ما که می‌گوییم کلمه «قدر» یعنی اندازه گیری لازمه این اجرای قدرت هست ولی معنای اصلی قدر نیست. [ نظرات / امتیازها ]

اینکه در مورد ذات اقدس اله، «خدای متعالی» بکار برده می‌شود، علت این است «خداوند متعال» غلط مشهور است.

برای اینکه در فارسی که خداوند گفته می‌شود پسوند «وند» به معنای صاحب است و اگر بخواهیم خداوند را ترجمه کنیم می‌شود صاحب خدا، که معنا ندارد و همان خدا کافی است و «متعالی» کلمه‌ای عربی است که در اصل «متعالیٌ» بوده است و وقتی که وقف می‌شود متعالٍ می‌شود و وقتی که در فارسی وارد می‌شود «ی» از آخر می‌افتد در حالی که متعال کلمه ناقص هست و باید متعالی بشود.

اجرای قدرت خدا همان امر خداست

خدا وقتی که می‌خواهد قدرت خود را اجرا کند با امر اجرا می‌کند: « اذا اراد شیاً أن یقول له کن فیکون» امر کن فیکونی خدا وقتی که صادر می‌شود، همان اجرای قدرت خداست. در شب قدر هم ملائکه اجرای قدرت الهی می‌کنند.

تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ (۴) [ نظرات / امتیازها ]

بنابراین سوره راجع به «لیله القدر» و بیان «عظمت لیله القدر» هست و در دو فاز که فاز اول به عنوان نزول قرآن، کتاب تشریع و فاز دوم به عنوان اینکه این شب پایگاه نزول ملائکه برای اجرای قدرت خدا بر اساس سلام است که این می‌شود نقطه عطف. دلیل آگاهی انسان از وجود شب قدر

ممکن است کسی بپرسد که خدا برای چه اینها را به ما می‌گوید؟ جواب این است: وقتی چنین شبی در طول سال داریم که این خصوصیات را دارد، که نقطه عطف اجرای قدرت در نظام تکوین هست و نقطه عطف در نزول تشریع هست؛ حتما دانستنش برای انسان ضروری هست که انسان این شب را همان طور که در نظام عالم نقطه عطف هست، نقطه عطف در زندگی خودش قرار دهد. زندگیش را با نظام عالم هماهنگ کند.

قابل انکار نیست که نوروز هم روز خوبی است و آمدن بهار تولد دوباره زمین است و موجب تغییر و تحول هست و انسان می‌تواند با آمدن بهار تغییری اساسی در زندگی خود داشته باشد؛ و منکر آن نیستیم که خیلی از روزها و خیلی از شبها عظمت دارند؛ ولی آن که نقطه عطف و نقطه ثقل در نظام تکوین و تشریع هست، لیله القدر هست.

کسی که می‌خواهد یک زندگی با روال درست و زندگی خوب و منطقی داشته باشد، باید این شب را نقطه عطف در زندگی خودش قرار دهد.

ما همیشه باید نسبت خود را با شب قدر بسنجیم که کجا هستیم، قبل از شب قدر هستیم در شب قدر هستیم یا بعد از آن. همه اینها باید در زندگی ما جایگاه مشخص داشته باشد. طوری زندگی کنیم که اجرای قدرت خدا در مورد ما در اوج خیریت باشد و توفیق ما طبق تقدیرات الهی زیاد باشد و طوری زندگی بکنیم که استفاده ما از قرآن به عنوان کتابی که در همین شب نازل شده است در اوج خود باشد. این سوره همه آن رهنمودها را به ما می‌دهد. [ نظرات / امتیازها ]

بیان عظمت و اهمیت شب قدر
شب نزول قرآن، شبی برتر از هزار ماه، شب تنزل فرشتگان و شب سلامت و گشایش درهای رحمت [ نظرات / امتیازها ]

ممکن است که این سوال پیش بیاید که اگر بحث «لیله القدر» هست چرا قرآن در صدر آمده است؟ و چرا ساختار آیه این گونه نیست: «لیله القدر *و ما ادراک ما لیله القدر* لیله القدر خیر من الف شهر * انا انزلناه فی لیله القدر»؟

سوره نمی‌خواهد عظمت قرآن تحت الشعاع عظمت «لیله القدر» قرار بگیرد. این قرآن نیست که باید افتخار کند که در شب قدر نازل شده است، بلکه این شب قدر هست که باید افتخار کند که قرآن در آن شب نازل شده است.

حرف اول همین است و اگر در ادامه اوصاف «لیله القدر» قرار می‌‌گرفت، گویا «لیله القدر» یک عظمت جامعی داشت که یکی از موارد عظمتش هم، نزول قرآن هست. شب قدر، شب قدر بوده حتی قبل از نزول قرآن

وقتی که «انا انزلناه» در صدر سوره قرار می‌گیرد اشکال مطرح شده پیش نمی‌آید و یک چیز دیگری هم به ما می‌فهماند که شب قدر، شب قدر بوده، حتی قبل از اینکه قرآن بیاید. چون می‌گوید که شب قدر هست که قرآن در آن نازل شده است و قبل از اینکه قرآن در آن نازل شود، تمام عظمتهای ذکر شده در سوره را دارد. قرآن یک شرافتی علاوه بر این عظمتها و شرافتها به آن اضافه می‌کند و شب قدر را علاوه بر اینکه پایگاه تقدیر تکوینی است، پایگاه نزول تشریعی هم قرار می‌دهد، که اگر سوره به همین روالی که هست نیامده بود و نزول قرآن جزء اوصاف آن قرار گرفته بود ما فکر می‌کردیم که شب قدر به خاطر نزول قرآن، شب قدر شده است و قبل از این گویا شب قدر نبوده و نزول قرآن یکی از ارکانش هست که باز معنای مورد نظر نبود. [ نظرات / امتیازها ]

فضای سخن: ضرورت معرفی شب قدر.
جهت هدایتی

‌أ. اصل کلمه «قدر»، قدرت و قوت همراه با اختیار نسبت به انجام یا ترک فعل است، اما «قَدر» اسم مصدر و حاصل از «تقدیر» است. تقدیر به معنای اجرای قدرت و تعلّق خارجی آن بر متعلَّقات است که فعلیت و ظهور عمل طبق اراده و اختیار فاعل قادر را به دنبال دارد و این معنی ملازم تعیّن و محدودیت است.[۳]

‌ب. جهت هدایتی این سوره مبارکه با توجه به عبارت کانونی (لیلة القدر) قابل تشخیص است. در آیه نخست سخن از انزال قرآن در شب قدر است، اما از میان دو مفهوم انزال قرآن و شب قدر، دومی ادامه می یابد و تا انتهای سوره مبارکه سخنی از قرآن به میان نمی آید. از همین جا به دست می آید که (لیلة القدر) در این سوره محوریت دارد.

‌ج. آیه نخست، یکی از موارد تعظیم شب قدر است و می توانست همانند سایر موارد و در وزان آنها مطرح شود، اما در ابتدا آمده تا اهمیت این مورد و شأن والای آن نسبت به سایر موارد تعظیم مشخص باشد.

براین‌اساس، جهت هدایتی سوره چنین است: «بیان عظمت و اهمیت شب قدر: شب نزول قرآن، شبی برتر از هزار ماه، شب تنزل فرشتگان و شب سلامت و گشایش درهای رحمت».

[۱]. ظاهر این آیه شریفه، انزال کل قرآن در شب قدر است و تعبیر «انزال» نیز مؤید این معناست، چون انزال به نزول دفعی اشعار دارد؛ چنان‌که «تنزیل» به نزول تدریجی. با توجه به آیه (شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن) می‌توان فهمید که این شب در ماه مبارک رمضان است و بیش از این را باید از اخبار و روایات استفاده کرد. از روایات استفاده می‌شود که این شب، یک شب معیّن در سالی مشخص نیست و هر سال تکرار می‌شود و یکی از سه شب نوزده، بیست و یک و بیست و سه ماه مبارک رمضان است. (المیزان، ج ۲۰، ص ۳۳۴)

[۲]. «هزار» عدد کثرت است و محدودیت ایجاد نمی­کند؛ یعنی نه بدین معنی است که این شب از هزار و یک ماه برتر نباشد، بلکه به معنای برتری بسیار زیاد این شب نسبت به زمان دیگر است. البته مبالغه در قرآن کریم منافی صدق معنی نیست و به همین دلیل این شب، دست کم از هزار ماه بهتر است. هزار ماه زمانی بیش از هشتاد و سه سال است که امروزه حد بالای عمر یک انسان به شمار می­رود.

[۳]. التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۹، ص
[ نظرات / امتیازها ]

تقدیر خدا نافی اختیار ما نیست

او راهها را خوب مهیا کرده و راهها را خوب جلوی ما گذاشته است. تقدیر الهی نافی اختیار ما نیست. تقدیر الهی در حفظ اختیار ماست و با لحاظ اختیار ماست و بر فرض خدا بر انسان چنین تقدیر می‌کند که اگر چنین باشد چنین شود. چنین باشد چنین شود و انواع راههایی که رفتن آن برای آن انسان فرض دارد در قدرت خدا وجود دارد و می‌گنجد و انتخاب با خود آن انسان هست.

بیان یک مثال برای تقدیر خدا

به عنوان مثال بازی کامپیوتری را در نظر می‌گیریم (بلا تشبیه) سازنده این بازی انواع احتمالاتی که آدمک روی بازی می‌تواند داشته باشد را در هم ضرب می‌کند و بر فرض هزار خروجی از منفی پانصد تا مثبت پانصد، برای این آدمک به دست می‌آید که محصول ضرب این احتمالات در یکدیگر هست، و شخصی که بازی می‌کند می‌تواند آن امتیازها را بگیرد.

آیا آن کسی که بازی می‌کند می‌تواند حرکتی خارج از محدوده محاسبه این برنامه نویس انجام دهد؟ نه. هر حرکتی که بخواهد انجام دهد در محدوده محاسباتی او خواهد بود ولی بین منفی پانصد و مثبت پانصد مختار هست.

تقدیر الهی هم مانند این است خدا تقدیر می‌کند و برنامه‌ریزی می‌کند ولی اختیار انتخاب با ماست.

در همین بازی مسیر آدمک را طوری طراحی کرده‌اند که بر سر راه او آجرهایی هست که زیر آن قارچ هست و اگر آن آدمک سرش را به آن آجرها بکوبد آن قارچ بیرون می‌آید و او می‌تواند آن را بخورد و بزرگ شود و نیز می‌تواند آن را نخورد. می‌تواند راه را ادامه دهد یا برگردد.

در سر راه خود حالا رسیده به آجرهایی که در داخل آن قارچ پیش‌بینی نشده است، این آدمک بارها سرش را به آجرها بکوبد آیا باز هم قارچ در می‌آید؟

پس او در یک محدوده برنامه‌ریزی شده حرکت می‌کند که می‌تواند سرش را بکوبد و می‌تواند نکوبد و می‌تواند داخل چاه بیفتد و می‌تواند برگردد.

پس او می‌تواند با چندین حالت در این بازی برنده شود از امتیاز (۱ تا ۵۰۰). می‌تواند هم بسوزد و امتیاز منفی بگیرد از (۰ تا ۵۰۰- ). و انواع خروجی ها را می‌توان برای آن در نظر گرفت.

بلا تشبیه نظام تقدیر هم همین طور هست، ‌برای هر کدام از انسانها بی‌نهایت خروجی وجود دارد. برنامه همه در علم خدا هست و برنامه اینها نوشته شده است و برنامه‌ی شخصی مانند زید یکی از این برنامه‌ها خواهد بود ولی آن برنامه را به اختیار خودش انتخاب خواهد کرد و خودش هم باید پاسخگو باشد.

پس آن شب اجرای قدرت هست و اساس اجرای قدرت هم سلام هست و عاری از گزند و آفت هست اما اختیار انسان هم سرجایش هست. اگر انسان اشتباه عمل کند طبیعتا بد و اشتباه هم نتیجه می‌گیرد.

جهت در متعلِق

إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ (١)وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ (٢)

در آیه اول سوره یک بار گفت:

«انا انزلناه» و یک بار هم گفت: «فی لیله القدر». طبق قاعده معروف باید جهت را از بین متعلِق و متعلَق در متعلَق جستجو کرد. یعنی باید گفت در آیه اول بحث اصلی «انا انزلناه» هست و اگر فقط آیه اول باشد، درست همین است.

ولی در ادامه می‌بینیم بحثی که ادامه یافته است نزول قرآن نیست و ادامه آیه نمی‌گوید: «و ما ادراک ما انزال القرآن»، «و ما ادراک ما القرآن» بلکه می‌گوید: «و ما ادراک ما لیله القدر» و بحث «لیله القدر» هست که تا آخر سوره ادامه می‌یابد و این نشان می‌دهد که از بین بحث «قرآن» و «لیله القدر»، «لیله القدر» هست که اصالت دارد.

این حرف عبارت اخرای همان حرفی هست که بارها به آن اشاره شده که قواعد،ص غالبی هستند نه قطعی غیر قابل تغییر.

دلیل اینکه جهت در متعلِق است

در نگاه سوره‌ای ما جهت را از «انا انزلنا» نگرفتیم که متعلق «لیله القدر» هست بلکه از خود «لیله القدر» گرفتیم چون یک قاعده دیگری آمد و آن را تحت الشعاع قرار داد و بحث با «لیله القدر» ادامه پیدا کرد و راجع به «لیله القدر» صحبت شد.
[ نظرات / امتیازها ]

ملائکه این امر الهی را اجرا می‌کنند و خود به خود اندازه‌ها معلوم می‌شود. مثلا ما انسانها هر کدام یا هر موجودی در عالم، قرار هست که به کجا برسیم، تابع امر الهی هست و خدا باید دستور بدهد. این دستور را خدا در این شب می‌دهد، دستور صادر می‌شود و اجرا می‌شود و این حرکت در زمین اتفاق می‌افتد. امکان این حرکت برای انسان ایجاد می‌‌شود. که به آن پایگاه اجرای قدرت خدا در نظام تکوین گفته می‌شود و پایگاه اجرای قدرت خدا شب قدر هست و واسطه اجرای قدرت خدا هم فرشتگانند و روح. [ نظرات / امتیازها ]

سخن در بیان عظمت شب قدر است. معرفی این شب در این سوره مبارکه، خود دلیلی روشن بر ضرورت شناخت و اهتمام نسبت به آن است. «قدر»، حاصل «تقدیر» به معنای اجرای قدرت خداست که تعیّن و تشخّص حدود و اندازه ها براساس اراده خدای قادر را در پی دارد. شب قدر، زمان تقدیر یک سال و لازمه آن، مشخص شدن حدود و اندازه ها تا شب قدر سال بعد است. [ نظرات / امتیازها ]

محتوى و فضیلت سوره قدر
محتواى این سوره چنانکه از نامش نیز پیدا است بیان نزول قرآن مجید در شب قدر است ، و سپس بیان اهمیت شب قدر و برکات و آثار آن .
در اینکه این سوره در مکه نازل شده ، یا مدینه ؟ مشهور میان مفسران مکى بودن آن است ، ولى بعضى احتمال داده اند که در مدینه نازل شده است ، زیرا در روایتى آمده که پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در خواب دید که بنى امیه از منبر او بالا رفته اند، این امر بر پیامبر گران آمد و ناراحت شد، سوره قدر نازل گردید و پیامبر را تسلى دارد (لذا بعضى لیلة القدر خیر من الف شهر را ناظر به مدت حکومت بنى امیه که حدود یک هزار ماه بود مى دانند) و مى دانیم مسجد و منبر در مدینه تشکیل شد نه در مکه .
ولى معروف چنانکه گفتیم مکى بودن است ، و این روایت ممکن است از قبیل تطبیق باشد نه شاءن نزول :
در فضیلت تلاوت این سوره همین بس که از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نقل است که فرمود: من قراءها اعطى من الاجر کمن صام رمضان و احیا لیلة القدر: هر کس آن را تلاوت کند مانند کسى است که ماه رمضان را روزه گرفته ، و شب قدر را احیا داشته است .
در حدیث دیگرى از امام باقر (علیه السلام ) مى خوانیم : من قراء انا انزلناه بجهر کان کشاهر سیفه فى سبیل الله ، و من قراءها سرا کان کالمتشحط بدمه فى سبیل الله کسى که سوره انا انزلناه را بلند و آشکار بخواند مانند کسى است که در


راه خدا شمشیر کشیده و جهاد مى کند، و کسى که بطور پنهان بخواند مانند کسى است که در راه خدا به خون آغشته است .
واضح است این همه فضیلت از آن کسى نیست که آن را مى خواند و حقیقتش را درک نمى کند، بلکه از آن کسى است که مى خواند و مى فهمد و به محتوایش جامه عمل مى پوشاند، قرآن را بزرگ مى شمرد و آیاتش را در زندگى پیاده مى کند.

[ نظرات / امتیازها ]

1 - چه امورى در شب قدر مقدر مى شود؟
در پاسخ این سؤ ال ، که چرا این شب ، شب قدر نامیده شده ؟ سخن بسیار گفته اند، از جمله اینکه :
1 - شب قدر به این جهت ((قدر)) نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال در آن شب تعیین مى شود، شاهد این معنى سوره دخان است که مى فرماید: انا انزلناه فى لیلة مبارکة انا کنا منذرین فیها یفرق کل امر حکیم : ما این کتاب مبین را در شبى پر برکت نازل کردیم ، و ما همواره انذار کننده بوده ایم ، در آن شب که هر امرى بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین مى گردد (دخان - 3 و 4).
این بیان هماهنگ با روایات متعددى است که مى گوید: در آن شب ، مقدرات یکسال انسانها تعیین مى گردد، و ارزاق و سرآمد عمرها، و امور دیگر، در آن لیله مبارکه تفریق و تبیین مى شود.
البته این امر هیچگونه تضادى با آزادى اراده انسان و مساءله اختیار ندارد، چرا که تقدیر الهى به وسیله فرشتگان بر طبق شایستگیها و لیاقتهاى افراد، و میزان ایمان و تقوى و پاکى نیت و اعمال آنها است .
یعنى براى هر کس آن مقدر مى کنند که لایق آن است ، یا به تعبیر دیگر زمینه هایش از ناحیه خود او فراهم شده ، و این نه تنها منافاتى با اختیار نداردو بلکه تاءکیدى بر آن است .
2 - بعضى نیز گفته اند آن شب را از این جهت شب قدر نامیده اند که داراى قدر و شرافت عظیمى است (نظیر آنچه در آیه 74 سوره حج آمده است ما قدروا الله حق قدره آنها قدر خداوند را نشناختند).
3 - گاه نیز گفته اند به خاطر آن است که قرآن با تمام قدر و منزلتش بر رسول والا قدر، و به وسیله فرشته صاحب قدر نازل گردید.
4 - یا اینکه شبى است که مقدر شده قرآن در آن نازل گردد.
5 - یا اینکه کسى که آن شب را احیاء بدارد صاحب قدر و مقام و منزلت مى شود.
6 - یا اینکه در آن شب ، آنقدر فرشتگان نازل مى شوند که عرصه زمین بر آنها تنگ مى شود، چون تقدیر به معنى - تنگ گرفتن نیز آمده است مانند و من قدر علیه رزقه (طلاق - 7).
جمع میان تمام این تفسیرها در مفهوم گسترده ((لیلة القدر)) کام لا ممکن است هر چند تفسیر اول از همه مناسب تر و معروف تر است .
[ نظرات / امتیازها ]

در اینکه لیلة القدر در ماه رمضان است تردیدى نیست ، چرا که جمع میان آیات قرآن همین معنى را اقتضاء مى کند، از یکسو مى گوید: قرآن در ماه رمضان نازل شده (بقره - 185) و از سوى دیگر مى فرماید: در شب قدر نازل گردیده (آیات مورد بحث ).
ولى در اینکه کدام شب از شبهاى ماه رمضان است ؟ گفتگو بسیار است ، و در این زمینه تفسیرهاى زیادى شده ، از جمله شب اول ، شب هفدهم ، شب نوزدهم ، شب بیست و یکم ، شب بیست و سوم ، شب بیست و هفتم ، و شب بیست و نهم . ولى مشهور و معروف در روایات این است که در دهه آخر ماه رمضان و شب

بیست و یکم یا بیست و سوم است ، لذا در روایتى مى خوانیم که در دهه آخر ماه مبارک پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) تمام شبها را احیا مى داشت و مشغول عبادت بود.
و در روایتى از امام صادق (علیه السلام ) آمده است که شب قدر شب بیست و یکم یا بیست و سوم است ، حتى هنگامى که راوى اصرار کرد کدام یک از این دو شب است و گفت : اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدام یک را انتخاب نمایم ؟! امام (علیه السلام ) تعیین نفرمود، و افزود، ما ایسر لیلتین فیما تطلب : چه آسان است دو شب براى آنچه مى خواهى !.
ولى در روایات متعددى که از طرق اهل بیت (علیهمالسلام ) رسیده است بیشتر روى شب بیست و سوم تکیه شده ، در حالى که روایات اهل سنت بیشتر روى شب بیست و هفتم دور مى زند.
در روایتى از امام صادق (علیه السلام ) نیز نقل شده که فرمود:
التقدیر فى لیلة القدر تسعة عشر، و الابرام فى لیلة احدى و عشرین و الامضاء فى لیلة ثلاث و عشرین .
تقدیر مقدرات در شب نوزدهم ، و تحکیم آن در شب بیست و یکم ، و امضاء در شب بیست و سوم است و به این ترتیب بین روایات جمع مى شود.
ولى به هر حال حالهاى از ابهام شب قدر را به خاطر جهتى که بعدا به آن اشاره مى شود، فرا گرفته است [ نظرات / امتیازها ]

.
- چرا شب قدر مخفى است ؟
بسیارى معتقدند مخفى بودن شب قدر در میان شبهاى سال ، یا در میان شبهاى


ماه مبارک رمضان براى این است که مردم به همه این شبها اهمیت دهند، همانگونه که خداوند رضاى خود را در میان انواع طاعات پنهان کرده تا مردم به همه طاعات روى آورند، و غضبش را در میان معاصى پنهان کرده تا از همه بپرهیزند، دوستانش را در میان مردم مخفى کرده تا همه را احترام کنند، اجابت را در میان دعاها پنهان کرده تا به همه دعاها رو آورند، اسم اعظم را در میان اسمائش مخفى ساخته تا همه را بزرگ دارند، و وقت مرگ را مخفى ساخته تا در همه حال آماده باشند.
و این فلسفه مناسبى به نظر مى رسد [ نظرات / امتیازها ]

- آیا شب قدر در امتهاى پیشین نیز بوده است ؟
ظاهر آیات این سوره نشان مى دهد که شب قدر مخصوص زمان نزول قرآن و عصر پیامبر اسلام (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) نبوده ، بلکه همه سال تا پایان جهان تکرار مى شود. تعبیر به فعل مضارع (تنزل ) که دلالت بر استمرار دارد، و همچنین تعبیر به جمله اسمیه ((سلام هى حتى مطلع الفجر)) که نشانه دوام است نیز گواه بر این معنى است .
بعلاوه روایات بسیارى که شاید در حد تواتر باشد نیز این معنى را تاءیید مى کند.
ولى آیا در امتهاى پیشین نیز بوده است یا نه .
صریح روایات متعددى این است که این از مواهب الهى بر این امت مى باشد، چنانکه در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) آمده است که فرمود: ان الله وهب لامتى لیلة القدر لم یعطها من کان قبلهم : خداوند به امت من شب قدر را بخشیده و احدى از امتهاى پیشین از این موهبت برخوردار نبودند.
[ نظرات / امتیازها ]

- چگونه شب قدر برتر از هزار ماه است ؟
ظاهر این است که بهتر بودن این شب از هزار ماه ، به خاطر ارزش عبادت و احیاى آن شب است ، و روایات فضیلت لیلة القدر و فضیلت عبادت آن که در کتب شیعه و اهل سنت فراوان است این معنى را کاملا تاءیید مى کند.
علاوه بر این ، نزول قرآن در این شب ، و نزول برکات و رحمت الهى در آن ، سبب مى شود که از هزار ماه برتر و بالاتر باشد.
در حدیثى از امام صادق (علیه السلام ) آمده است که به على بن ابى حمزه ثمالى فرمود: فضیلت شب قدر را در شب بیست و یکم و بیست و سوم بطلب ، و در هر کدام از این دو یکصد رکعت نماز بجاى آور، و اگر بتوانى هر دو شب را تا طلوع صبح احیا بدار و در آن شب غسل کن .
((ابوحمزه )) مى گوید: عرض کردم : اگر نتوانم ایستاده این همه نماز بخوانم ؟
فرمود: نشسته بخوان ، عرض کردم : اگر نتوانم ؟ فرمود: در بستر بخوان ، و مانعى ندارد در آغاز شب خواب مختصرى بکنى و بعد مشغول عبادت شوى ، درهاى آسمان در ماه رمضان گشوده است ، و شیاطین در غل و زنجیرند، و اعمال مؤ منین مقبول است و چه ماه خوبى است ماه رمضان ؟!.
[ نظرات / امتیازها ]

- چرا قرآن در شب قدر نازل شد؟
از آنجا که در شب قدر سرنوشت انسانها براى یکسال ، بر طبق لیاقتها وشایستگیهاى آنها، تعیین مى شود، باید آن شب را بیدار بود، و توبه کرد و خودسازى نمود و به درگاه خدا رفت و لیاقتى بیشتر و بهتر براى رحمت او پیدا کرد.
آرى در لحظاتى که سرنوشت ما تعیین مى شود نباید انسان در خواب باشد، و از همه چیز غافل و بى خبر که در این صورت سرنوشت غمانگیزى خواهد داشت ! قرآن چون یک کتاب سرنوشت ساز است ، و خط سعادت و خوشبختى و هدایت انسانها در آن مشخص شده است باید در شب قدر،! شب تعیین سرنوشتها، نازل گردد، و چه زیبا است رابطه میان قرآن و شب قدر؟ و چه پر معنى است پیوند این دو با یکدیگر؟
[ نظرات / امتیازها ]

- آیا شب قدر در مناطق مختلف ، یکى است ؟
مى دانیم آغاز ماه هاى قمرى در همه بلاد یکسان نیست ، و ممکن است در منطقهاى امروز اول ماه باشد و در منطقه دیگرى دوم ماه ، بنابراین شب قدر نمى تواند یکشب معین در سال بوده باشد، چرا که فى المثل شب بیست و سوم در مکه ممکن است شب بیست و دوم در ایران و عراق باشد، و به این ترتیب قاعدتا هر کدام باید براى خود شب قدرى داشته باشند، آیا این با آنچه از آیات و روایات استفاده مى شود که شب قدر یک شب معین است سازگار است ؟!
پاسخ این سؤ ال با توجه به یک نکته روشن مى شود و آن اینکه :
شب همان سایه نیم کره زمین است که بر، نیم کره دیگر مى افتد، و مى دانیم این سایه همراه گردش زمین در حرکت است ، و یک دوره کامل آن در بیست و چهار ساعت انجام مى شود، بنابراین ممکن است شب قدر یک دوره کامل شب به دور زمین باشد، یعنى مدت بیست و چهار ساعت تاریکى که تمام نقاط زمین


را زیر پوشش خود قرار مى دهد شب قدر است که آغاز آن از یک نقطه شروع مى شود و در نقطه دیگر پایان مى گیرد (دقت کنید).
[ نظرات / امتیازها ]

خداوند، امور عالم را از طریق فرشتگان و با واسطه آنان به انجام مى‏رساند. لذا در بسیارى از آیات قرآن، فعل‏ها و ضمیرهاى مربوط به خداوند به صورت جمع آمده است. چنانکه در آغاز این سوره مى‏فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ» ما قرآن را نازل کردیم.
بر اساس نظر مفسّران، «1» قرآن دو بار نازل شده است. یکبار به صورت یکپارچه در شب قدر که این سوره به آن اشاره دارد و بار دیگر به صورت تدریجى در مدت بیست و سه سال دوره رسالت پیامبر. تعبیرات قرآن نیز درباره نزول این کتاب آسمانى دو گونه است. برخى با واژه «انزلنا» از ریشه انزال به معناى نزول دفعى آمده و برخى دیگر با واژه «نزلنا» از ریشه تنزیل به معناى نزول تدریجى آمده است.
از انضمام آیه‏ «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ» با آیه‏ «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ» «2» معلوم مى‏شود که شب قدر در ماه رمضان است، امّا اینکه کدام یک از شب‏هاى ماه رمضان است، در قرآن چیزى بر آن دلالت ندارد و در روایات نیز به صورت مردّد میان یکى از سه شب آمده است. چنانکه از امام صادق علیه السلام در مورد شب قدر پرسیدند: آن حضرت فرمود: در
______________________________
(1). تفسیر المیزان.
(2). بقره، 185.

شب نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم رمضان جستجویش کن. «1» البته معروف میان اهل سنّت آن است که شب بیست و هفتم رمضان، شب قدر است. [ نظرات / امتیازها ]

سوره قدر در مکّه نازل شده و همانند دیگر سوره‏هاى مکّى، آیاتش کوتاه و موزون است.
این سوره با اشاره به نزول قرآن در شب قدر آغاز و با بیان اهمیّت شب قدر نزد خداوند و برترى آن بر هزار ماه ادامه مى‏یابد و با سلام و درود الهى در آن شب پایان مى‏پذیرد.
روایات متعدّدى در فضیلت تلاوت این سوره بعد از سوره حمد در نماز وارد شده است و به کسى که آن را در نماز واجب بخواند خطاب مى‏شود: «غفر الله لک ما مضى فاستأنف العمل» «1» خداوند گذشته تو را بخشید، از نو آغاز کن.
امام رضا علیه السلام فرمود: کسى که در زیارت قبور مؤمنین، سوره قدر را هفت مرتبه بخواند، خداوند آن مردگان و کسى که این سوره را تلاوت کرده است، مى‏آمرزد. «2» [ نظرات / امتیازها ]

این ایه اثبات وجود مبارک حضرت مهدی (عج) می باشد
دقت کنین که خدواند می فرماید انزلناه یعنی ما نازل می کنیم (فعل استمراری ) این قران را در شب قدر که بدونه وجود مبارک حضرت ایات قران را باید بر که نازل شود [ نظرات / امتیازها ]

سوره قدر در مکه نازل شده و شامل پنج آیه و سی و سه کلمه و صد و دوازده حرف میباشد.

در خواص و ثواب تلاوت این سوره در کافی از حضرت باقر(ع) روایت کرده فرمود: هر کس سوره قدر را باصدای بلند قرائت کند مانند کسی است که شمشیر کشیده در راه خدا و جهاد مینماید و هر کس آنرا آهسته قرائت کند مثل آنستکه در راه خداوند بخون خود غوطه ور است و هر کس ده مرتبه آن را قرائت کند خداوند هزار گناه او را بیامرزد.
ابن بابویه از حضرت صادق(ع) روایت کرده فرمود: هر کس سوره قدر را در نمازهای واجب تلاوت کند منادی ندا کند ای بنده آمرزیده شده ای اعمال خود از نو بگیر.

در خواص القرآن از پیغمبر اکرم(ص) روایت کرده فرمود: هر کس سوره قدر را قرائت کند مثل آنستکه یکماه روزه گرفته است و اگر در شب قدر آن را قرائت کند ثواب جهاد کنندگان در نامه اعمال او نوشته شود.

[ برای مشاهده توضیحات کلیک کنید. ]

[ نظرات / امتیازها ]