(إِنَّ الَّذِینَ یُحَادُّونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ کُبِتُوا کَمَا کُبِتَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ وَقَدْ أَنْزَلْنَا آیَاتٍ بَیِّنَاتٍ ۚ وَلِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُهِینٌ یَوْمَ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ جَمِیعًا فَیُنَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا ۚ أَحْصَاهُ اللَّهُ وَنَسُوهُ ۚ وَاللَّهُ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ):
کسانی که باخدا و رسولش مخالفت می‌کنند مانند کافران پیشین به رو در آتش دوزخ می‌افتند و ما آیات روشن خود را فرستادیم و از برای کفار عذاب ذلت و خواری مهیا شده ای رسول ما یاد کن آن روزی را که خدای تعالی تمام خلایق را برای حساب زنده گرداند و خبر دهد ایشان رابه آن چه عمل کرده‌اند یعنی اعمال شان را در مقابل آن ها آورند تا خجل و شرمنده شوند و این شرمندگی نوعی از عقوبت (شکنجه،تنبیه) و عذاب می باشد چنان که یکی از ما به دیگری می گوید تو را آگاه کنم از آنچه کرده ای تمام آن اعمال و معاصی را که به جا آورده‌اند خداوند ضبط فرموده و آن ها فراموش کرده اند پروردگارایشان را آگاه سازد که او بر همه چیز دانا و گواهست.

إِنَّ الْمُصَّدِّقینَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً یُضاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ کَریمٌ
در کافی ذیل آیه فوق از حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده فرمود: خداوند واجب نموده در اموال اغنیاء فرضیه ای را که ستایش نمی شوند در اثر اداء آن و آن فرضیه زکات است به واسطه زکات خود خون آن ها محفوظ است و به سبب اداء زکات مسلمان نامیده می شوند. و حقوق دیگری برای ایشان واجب فرموده و آیه فوق را تلاوت فرمودند و حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) فرمود آیه نازل شده در حق کسانیست که صله امام به جا می آورند.

وَ ما لَکُمْ أَلاَّ تُنْفِقُوا فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ لِلَّهِ میراثُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا یَسْتَوی مِنْکُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِکَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذینَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلُوا وَ کُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنی‏ وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبیرٌ
و برای چه شما در راه خدا انفاق نمی کنید، و حال آن که میراث اهل آسمان ها و زمین برای خدا است یعنی شما و اموالتان در اثر مرگ نابود خواهید شد فقط ذات مقدس خدا باقی است پیش از آن که بر اثر مرگ دنیا را ترک نمائید حظ (بهره) و نصیب خود را از اموال و دارائی خود استیفاء (بازستانی،حق چیزی را ادا کردن) کنید پس از آن می فرماید انفاق پیش از فتح مکه و جهاد کردن قبل از آن نزد خدا ثواب و پاداش بیشتری داشت تا از انفاق و جهاد بعد ازفتح. و پروردگار به هریک از انفاق کنند گان وعده بهشت و پاداش نیکو می دهد و آگاه است به حال ایشان و کسانی که در راه او جهاد می کنند...

(وَذَرْنِی وَالْمُکَذِّبِینَ أُولِی النَّعْمَةِ وَمَهِّلْهُمْ قَلِیلًا إِنَّ لَدَیْنَا أَنْکَالًا وَجَحِیمًا وَطَعَامًا ذَا غُصَّةٍ وَعَذَابًا أَلِیمًا یَوْمَ تَرْجُفُ الْأَرْضُ وَالْجِبَالُ وَکَانَتِ الْجِبَالُ کَثِیبًا مَهِیلًا ):
ای رسول به من رها کن این کافران را که تو را تکذیب می کنند چون صاحب مالند آن ها مغرور به نعمت و مال خود شدند مهلت ده ایشان را اندکی از روزگار که آن ها به زودی به شمشیر تو کشته شوند و به آتش من سوخته گردند و این آیه برای تهدید و وعید کفار و منافقین است

توضیح : درکافی ذیل ( دنباله) آیه فوق از حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) روایت کرد فرمود معنای آیه آنست: ای محمد (صلی الله علیه و آله و سلم) صبر کن بر آن چه درباره شما می گویند و رها کن کفار را و وا گذر مرا با کسانی که تکذیب می‌کنند امیرالمومنین وصی تو را- محمد بن فضل می گوید ‏ سوال نمودم از آن حضرت این معنی تنزیل(نازل شدن) آیه است؟ فرمود بلی و این حدیث را ابن شهر آشوب نیز روایت کرده پس از آن تهدید دیگری می کند و می فرماید نزد ما غل(قلاده) و زنجیر، عذاب و آتش دوزخ برای کیفر(مجازات) کافران آماده است
و غل زنجیر دوزخیان برای آن نیست تا ایشان
نگریزند بلکه عادت اهل زندان است و نوعی دیگر از عذاب باشد و طعامی باشد از برای دوزخیان که از فرط (فراوانی) غصه و اندوه گلو گیر آن ها می شود و عذاب دردناک برای ایشان آماده است
یک روز امیرالمومنین دندانش درد گرفت و از آن متالم (دردمند)شد گفت پروردگارا شما که درباره استخوان این همه درد و رنج می‌توانی بیا فرینی پس ما را آیه إِنَّ لَدَیْنَا أَنْکَالًا وَجَحِیمًاچه احتیاج است آن روز که زمین و کوه هابه لرزه درآید و کوه ها مانند تل ریگی شود و چون موج روان گردد

(أَأَشْفَقْتُمْ أَنْ تُقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاکُمْ صَدَقَاتٍ ۚ فَإِذْ لَمْ تَفْعَلُوا وَتَابَ اللَّهُ عَلَیْکُمْ فَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ وَأَطِیعُوا اللَّهَ وَرَسُولَهُ ۚ وَاللَّهُ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ):
آیا ترسیدید از آن که پیش از راز گفتن با رسول خدا صدقه دهید فقیر شوید؟ حال آن که صدقه ندادید خدا هم شما را بخشید اینک نماز به پا دارید و زکات بدهید و خدا و رسولش را اطاعت کنید پروردگار به هرچه عمل کنید آگاه هست.-
عمر گفت امیرالمومنین (علیه السلام )دارای سه چیز بود که کسی دیگر آن ها را دارا نبود و اگر من یکی از آن ها را داشتم بهتر بود برایم از داشتن شتران سرخ موی اول همسری با حضرت فاطمه، تمام صحابه حضرت فاطمه(علیه السلام)را از پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) خواستگاری کردند آن حضرت همه را رد کرد به جز امیرالمومنین (علیه السلام) دوم در روز خیبر رسول خدا فرمود فردا پرچم را به دست کسی خواهم داد که خدا و رسولش او را دوست دارند و او نیز خدا و رسولش را دوست می دارد حمله می کند بر دشمنان و هرگز فرار نخواهد کرد، پرچم را به دست امیرالمومنین (علیه السلام )داد سوم آیه نجوا است که فرمود آمد و منسوخ(باطل،لغو) شد و کسی به جز امیرالمومنین (علیه السلام) به آن عمل ننمود و خود آن حضرت در مقام احتجاج(دلیل،برهان) بر مهاجر و انصار نسبت به غصب(به دست آوردن) خلافت و فدک آیه فوق را یکی از مناقب(فضایل،محاسن) خود به شمار آورده.-

توضیح : عبدالله هارون خراسانی گفت از حضرت علی بن موسی الرضا (علیه السلام) سوال کردم چرا صدقه بر آل محمد( صلی الله علیه و آله و سلم) حرام است فرمود از مطلب بزرگی پرسش نمودی بدان که چون ما خویشتن را به دادن صدقه پاکیزه کرده‌ایم خدای تعالی نخواست که به گرفتن صدقه ما را مدنس(آلوده،ناپاک) کند آن گاه فرمود میدانی این موضوع در کجای قرآن است؟ عرض کردم در آیه
و یطعمون الطعام می‌باشد فرمود این آیه نیست آیهء نجوا است ک یک روز بیش نبود روز دیگر آیه رخصت نازل شد که خداوند در آن آیه می فرماید ذالک خیر لکم و اطهر، صدقه دادن برای شما بهتر و پاکیزه تر است زیرا مصلحتی به آن تعلق دارد آن گاه عذر خواست برای کسانی که ندارند تا بدانند خدا تکلیف مالایطاق نکند

(یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نَاجَیْتُمُ الرَّسُولَ فَقَدِّمُوا بَیْنَ یَدَیْ نَجْوَاکُمْ صَدَقَةً ۚ ذَٰلِکَ خَیْرٌ لَکُمْ وَأَطْهَرُ ۚ فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ):
سبب نزول آیه آن بود که چون مردم بسیار حضور رسول خدا می رسیدند و سوالات بی شمار می کردند و خاطر پیغمبر اکرم را افسرده و رنجور می نمودند و اغنیا و توانگران حضورش بسیار توقف می کردند و سوالات بسیار می نمودند و مانع از حضور فقراء در محضرش بودند آن حضرت هم شرم و کراهت(بیزاری،تنفر) داشت از آن که چیزی به آن ها بگوید و برگرداند ایشان را

توضیح : خدای تعالی آیه مزبور (نام برده )را فرستاد و ادب آموخت آن ها را و فرمود چون خواهید بارسول من حدیث کنید و مسئله پرسید و سّر گوئید پیش از آن صدقه بدهید، تمام مردم به جز امیرالمومنین (علیه السلام) از سوال و گفت و گو کردند با پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) باز ایستادند توانگران بخل(مال پرستی) کردند از صدقه دادن و فقراء چیزی نداشتند که صدقه بدهند و به ادعای عامه و خاصه امیرالمومنین دینار داشت فروخت به ده درهم و ده مرتبه صدقه داد و با رسول خدا نجوا (صحبت،گفت و گو)کرد و بر اسرار علوم واقف(آگاه) شد و دیگران پیغمبر را رها کرده و رفتند و آن زحمت به خلوت(پنهانی،تنهایی) مبدل(تبدیل ،تغییریافته) شد و به سبب وجود مقدس امیرالمومنین(علیه السلام) خدای تعالی این حکم را از امت برداشت و به آیه ذیل منسوخ (باطل ،لغو کردند)فرمود.

خدا به حال تو آگاهست که تو و جمعی که با تو هستند نزدیک دو ثلث یا نصف دو ثلث شب را همیشه بر می خیزی برای طاعت و خدا گردش شب و روز را مقدر(مشخص) می کند و او می داند که شما هرگز تمام شب را ضبط نخواهید کرد پس در گذشته از شما و تلاوت کنید قرآن را آن چه میسر( امکان پذیر)می شود خدا می داندکه به زودی بعضی از شما مریض و ناتوان می شوید و بعضی در سفر برای تجارت از فضل و کرم خدا روزی می طلبید و بعضی در راه خدا به جهاد مشغولید پس آن چه توانید تلاوت کنید قرآن را و نماز به پا دارید و زکات بدهید و برای خدا به محتاجان قرض نیکو دهید و هرچه برای آخرت خود پیش فرستدید پاداش آن را نزد خدا بیابید و آن پاداش بسی بهتر و بزرگتر است و دائم از خدا طلب آمرزش کنید همانا خداوند آمرزنده و مهربانست

این است یاد آوری تا هر که بخواهد راهی به سوی خدا پیش گیرد

و آسمان از وحشت آن شکافته می شود و وعده ثواب و عقاب (مجازات) خدا وقوع یابد

ای رسول ما خدای تو می داند که تو بر می خیزی کمتر از دو ثلث شب را یا نصف و ثلث آن را و همچنین کسانی که با تو اند و خدا اندازه و مقدر (معین)می کند شب و روز را و می داند که شما هرگز تمام ساعات شب را نتوانید شمرد و ضبط کرد یعنی طاقت ندارید تمام شب رازنده دار(بیدار) باشید و به عبادت مشغول شوید لذا(بنابراین) از شما درگذشت و عذر شما را پذیرفت پس بخوانید از قرآن آنچه میسر(ممکن) می شود برای شما آن گاه بیان می کند که این تخفیف برای آن است که میداند بعضی از شما مریض و ناتوان ‏و بعضی در سفر برای کسب و تجارت ازفضل (بخشش) و کرم خدا روزی می‌طلبید و بعضی در راه خدا به جهاد می رویدپس در هر حال بخوانید از قرآن آنچه میسر می شود و نماز را پا دارید و‌ زکات مال بدهید و برای خداوند به محتاجان قرض نیکو دهید و بدانید که هرچه پیش از خود بفرستید از عمل خیر و نیکو و صدقه پاداش آن را نزد خدا بیابید و آن اجر(پاداش) و ثواب آخرت بهتر و بزرگتر است از آنچه داده اید و از خدا آمرزش بطلبید که او آمرزنده و مهربانست.-
شیبانی در کتاب نهجل البیان از حضرت باقر (علیه السلام) و حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده فرمودند سبب نزول آیه آن بود که رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم) و اصحاب او تمام شب را به عبادت مشغول بودند به طوری که قدم های آن ها از بسیاری به پا ایستادن ورم کرده و دشوار بود بر آن هااین آیه برای تخفیف عبادت ایشان در شب نازل شد چنان چه فرمود علم ان لن تحصوه یعنی طاقت ندارید.-
بررسی ذیل(زیر) جمله: و آخرون یضربون فی الارض از ابن مسعود روایت کرده گفت پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود هر مردی متاعی( کالایی )از شهری به شهر دیگر از شهرهای مسلمانان ببرد و به نرخ روز به فروشد ثواب او نزد خدا ثواب شهیدان باشد و از حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده ذیل جمله ماتیسر منه فرمودمراد(نیت)خشوع(تواضع)دل و صفای باطن است و فرمود قرض در این آیه غیر از دادن خمس و زکات است.-
طبرسی ذیل جمله و طائف من الذین معک از ابن عباس روایت کرده گفت مقصود(منظور) از طایفه در اینجا امیرالمومنین (علیه السلام) و ابوذر غفاری است.

پروردگار ندا می کند رسول اکرم( صلی الله علیه و آله و سلم) در حالتی که بر آن حال بود در ابتداء وحی و این سوره در شب فرود آمد برای نماز شب. ای کسی که در جامه خود پیچیده و خفته ای برخیز شب را برای نماز مگر اندکی راکه نصف یا کمتر از آن باشد که به استراحت پرداز یا چیزی برنصف بی افزا یعنی مخیری(مختار) اگر می خواهی نصف شب برخیز و اگر میل داری بر نصف بی افزا یا از نصف چیزی کم کن و آیات قرآن را با تانی(آهسته) و توجه کامل قرائت کن یعنی مانند شعر آن ها را تلاوت نکن به طوری قرائت کن که دل های قساوت دار (سنگ دل )آن ها را بشنوند-
در تهذیب (اصلاح)ذیل(زیر) آیه فوق از محمد بن مسلم روایت کرده گفت معنای آیه را از حضرت باقر (علیه السلام) سوال نمودم فرمودخداوند امر کرده به پیغمبر ش که تمام شب ها به نماز مشغول باشد مگرآن شب هائی که بیمار یا عذر داشته باشد ما بر تو سخن گرانی القاء (تلقین)می‌کنیم سخن گران وحی قرآن و احکام و فرایض(واجب) حدود (نزدیک) و ایستادن در شب ها برای نمازشب بهترین شاهد اخلاص(پاک دلی) قلب و دعوی(ادعا) بر صدق (راستی)ایمانست چه برخاستن در دل شب از فراش(رختخواب) استراحت سخت و گران است- درکافی ذیل آیه فوق از حضرت صادق (علیه السلام) روایت کرده فرمود مقصود(منظور) آنست که شخص از فراش خود برخیزد و اراده کند به آن قیام خدا را نه غیر او را- تورا روز روشن در طلب روزی وقت کافی و فرصت وسیعی است و دائم در شب و روز یاد خداکن و به کلی از غیر او علاقه ببر و دنیا را رها کن و به خدا پرداز و توجه کامل به او پیدا نما.

لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ أَوْ إِخْوَانَهُمْ أَوْ عَشِیرَتَهُمْ ۚ أُولَٰئِکَ کَتَبَ فِی قُلُوبِهِمُ الْإِیمَانَ وَأَیَّدَهُمْ بِرُوحٍ مِنْهُ ۖ وَیُدْخِلُهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ۚ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَرَضُوا عَنْهُ ۚ أُولَٰئِکَ حِزْبُ اللَّهِ ۚ أَلَا إِنَّ حِزْبَ اللَّهِ هُمُ الْمُفْلِحُونَ:
ای رسول ما هرگز نخواهی یافت کسانی که به خدا و روز قیامت ایمان دارند با دشمنان خدا و رسولش دوستی و مراودت کنند هر چند آن دشمنان پدران و یا فرزندان و برادران و خویشان آن ها باشند چراکه ممکن نیست دوستی کفار با ایمان جمع بشود خداوند ایمان را بر دل این گونه مومنین ثابت کرده یعنی ایمان شان ثابت و برقرار است مانند نقش بر سنگ و قوی کرد آن ها را به بصیرتی و موید(پیروز) و منصور گردانیده است و در بهشت داخل کند ایشان را که زیردرختانش نهرها جاریست در آن جا جاوید بمانند خداوند از آن ها خشنود و آن ها نیز از خدا خوشنودباشند اینان به حقیقت حزب خدا هستند و تنها حزب خداوند رستگاران عالمند این آیه در شان فرزند عبدالله ابی نازل شده روزی حضور پیغمبر بود آن حضرت آب آشامید عرض کرد ای رسول خدا تقاضا دارم بقیه آب و نیم خورده خودتان را به من لطف و مرحمت بفرمائید تا ببرم برای پدرم بیاشامد شاید به برکت این آب دلش از شک و شرک و نفاق پاک شود آن آب را از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) گرفت و نزد پدر برد گفت این آب نیم خورده رسول خداست بیاشام شاید دلت از شرک و نفاق پاک شود عبدالله به عنوان جسارت گفت چرابول(نجاست) مادرت را نیاوردی آمد حضور پیغمبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) عرض کرد ای رسول خدا اجازه می فرمائید تا گردن پدرم را بزنم او قابل هدایت نیست آن حضرت فرمود برو و مدارا کن و با او بساز خداوند پدرت را به کیفر(مجازات) اعمالش خواهد رسانید - محمد بن عباس ذیل جمله اولئک کتب فی قلوبهم الایمان از محمد بن حنیفه روایت کرده گفت پدرم امیرالمومنین( علیه السلام) فرمود دوستی ما اهل بیت رحمتی است که خداوند در طرف راست قلب بنده خود فرود آورده و نقشی است که ثابت شده هر کس را که طرف راست قلبش را خداوند ثابت فرماید کسی قدرت و توانائی ندارد آن را زایل نماید آیا نمی شنوید قول پروردگار را که می فرماید(اولئک کتب فی قلوبهم الایمان)وهب (بخشش) ما اهل بیت ایمان است و از طریق مخالفین ابونعیم از سلمان فارسی روایت کرده گفت به امیرالمومنین( علیه السلام) عرض کردم ای مولای من حضور پیغمبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) شرفیاب نشدم مگر آن که دست مبارکش را برکتف من زد و اشاره نمود به شما و فرمود ای سلمان بدان که علی و حزب او رستگارند