(انا اعطیناک الکوثر):(بدرستی که ما به تو خیر کثیر دادیم ) [ نظرات / امتیازها ]

کسی به پیامبر گفت شما ابتر هستید وفرزندتان دختر است و بعد از این گفتن این آیات و سوره نازل شده است [ نظرات / امتیازها ]

إنّا أعطینـک الکوثر

بر حروف اصلى «کوثر» (کاف، ثاء و راء)، حرف «واو» اضافه شد تا بر افزون بودن وصف کثرت دلالت کند; این کلمه نام نهرى در بهشت نیز مى باشد (مقاییس اللغة). به مردى که سرور و داراى خیر فراوان باشد «کوثر» گفته مى شود (صحاح) و در معناى آن، عدد فراوان نیز گفته شده است. (مصباح)

2 - برخوردارى از نسلى گسترده، بشارت خداوند به پیامبر(ص)

إنّا أعطینـک الکوثر

براساس شأن نزول این سوره، سخن از عطاى کوثر به پیامبر(ص)، در پاسخ کسى است که آن حضرت را از تداوم نسل محروم دانسته بود. بنابراین جمله «إنّا أعطیناک الکوثر»، بشارتى است که لفظ ماضى در آن، بر تحقق حتمى کوثر در آینده و عطاى نسلى فراوان به پیامبر(ص) دلالت دارد.

3 - گسترش نسل پیامبر(ص)، از خبرهاى غیبى قرآن

إنّا أعطینـک الکوثر

4 - خداوند، بشارت دهنده پیامبر(ص) به کوثر بودن فاطمه(س) و فراوانى نسل آن حضرت از طریق او

إنّا أعطینـک الکوثر

تاریخ قطعى زندگانى پیامبر(ص) ـ که از او پسرى نماند ـ گواه بر آن است که تنها مصداق کوثر، فاطمه(س) است.

5 - حضرت فاطمه(س)، خیر فراوان و عطاى خداوند به پیامبر(ص)

إنّا أعطینـک الکوثر

هر چند در شأن نزول ها و روایات سخنى از تطبیق «کوثر» بر «فاطمه»(س)، به میان نیامده است; ولى از آخرین آیه استفاده مى شود که نتیجه عطاى «کوثر»، «ابتر» (نسل بریده) نماندن پیامبر(ص) است. بنابراین فاطمه(س) که نسل پیامبر(ص) از او است، مصداق «کوثر» خواهد بود.

6 - خداوند، حامى پیامبر(ص) در برابر زخم زبان دشمنان

إنّا أعطینـک الکوثر

آن گونه که از ذیل این سوره استفاده مى شود، عطاى کوثر به پیامبر(ص) کارى است که خداوند در برابر طعنه ها و سخنان نیشدار دشمن انجام داد.

7 - پیامبر(ص)، خواهان تداوم نسل خویش و در آرزوى داشتن ذریّه بود.

إنّا أعطینـک الکوثر

لحن بشارت آمیز آیه شریفه، بیانگر اشتیاق پیامبر(ص) به داشتن فرزند است.

8 - «قال انس: بینا رسول اللّه(ص) ذات یوم بین أظهرنا ... فقرأ سورة الکوثر ثمّ قال أتدرون ما الکوثر قلنا اللّه و رسوله أعلم قال فإنّه نهر وعدنیه علیه ربّى خیراً کثیراً;(1)

انس گوید: روزى رسول خدا(ص) بین ما بود، پس سوره کوثر را قرائت کرد. آن گاه فرمود: آیا مى دانید کوثر چیست؟ گفتیم: خدا و رسول او داناتراند. فرمود: آن نهرى است که پروردگارم به من خیر کثیرى را بر آن وعده داده است».

9 - «فى مجمع البیان [فى قوله] «إنّا أعطیناک الکوثر» قیل هو الشفاعة ... رووه عن الصادق(ع);(2)

درباره «...الکوثر» در مجمع البیان آمده است: گفته شده کوثر شفاعت است و این معنا را از امام صادق(ع) روایت کرده اند».
[ نظرات / امتیازها ]

نعمت هاى گران و پاینده خدا به پیامبر

در سوره پیش قرآن شریف خصلت هاى نکوهیده انکارگران رسالت پیامبر و موضوع معاد و جهان پس از مرگ را بر شمرد، و آنان را مورد نکوهش قرار داد، اینک در این سوره هم چنان روى سخن را به پیامبر گرامى نموده، و ضمن اشاره به نعمت هاى گران خدا به آن حضرت او را به نماز و نیایش و سپاس و قربانى فرمان مى دهد.

نخست مى فرماید:

إِنَّا أَعْطَیْناکَ الْکَوْثَرَ

هان اى پیامبر! ما به تو خیر فروان دادیم.

آنچه آمد ترجمه اى از آیه است، و در تفسیر آن دیدگاه ها متفاوت است:

1 - به باور پاره اى از جمله «ابن عمر» و «عایشه» به نهرى در بهشت اشاره دارد.

«ابن عباس» آورده است که: پس از فرود این آیات، پیامبر بر فراز منبر نشست و آنهارا بر مردم خواند. هنگامى که فرود آمد از آن حضرت پرسیدند آن چه به شما ارزانى شده است، چیست؟

فرمود: منظور نهرى است در بهشت پرطروات و زیبا که از شیر، سفیدتر و شفاف تر، از بلور صاف تر و ماندگارتر و در دو سوى آن قبه هایى از درّ و یا قوت است. بر کنار آن، پرندگان سبز رنگ و زیبایى است که گردن هایشان بسان گردن کبک است.

یاران گفتند: آن پرندگان زیبا چقدر تماشایى هستند!

فرمود: از آن ها زیباتر و تماشایى تر آن است که هر کس از گوشت آن ها بخورد و از آب کوثر بنوشد، رستگار مى گردد و به رضوان خدا مى رسد.

از امام صادق آورده اند که فرمود: «کوثر» نهرى است در بهشت که خدا آن را در برابر مرگ فرزند گرامى پیامبر به او ارزانى داشت.

به باور پاره اى منظور حوض ویژه پیامبر است که در روز رستاخیز مردم بسیارى بر آن وارد مى گردند.

«انس» آورده است که روزى پیامبر گرامى سر بر بالش نهاد و پس از خوابى سبک، خندان و شادمان برخاست.

دلیل شادمانى او را پرسیدیم، که فرمود: هم اینک سوره اى بر من فرود آمد، و آن گاه به تلاوت سوره «کوثر» پرداخت و فرمود: آیا مى دانید «کوثر» چیست؟

گفتیم: خدا و پیامبرش داناترند.

فرمود: نهرى است در بهشت که داراى خیر فراوان است، و خدا آن را به من وعده فرموده است. آن نهر زیبا «حوض» من است و روز رستاخیز امت من در ساحل آن بر من وارد مى شوند و ظرف هاى آن براى بهره ورى نیکان و پاکان به شمار ستارگان آسمان هاست.

امّا در همان حال گروه هایى از امت من با حالتى پریشان بر آتش دوزخ سرنگون مى گردند، و من رو به بارگاه خدا، مى گویم: پروردگارا، اینان از امت من بودند. پیام مى رسد که: تو نمى دانى که اینان پس از رحلت تو چه کردند!

این روایت را «مسلم» در صحیح خود آورده است.

2 - از دیدگاه گروهى از جمله «ابن عباس»، «مجاهد»، «سعید بن جبیر» واژه «کوثر» به معنى «خیر فروان» آمده است.

3 - پاره اى آن را به رسالت پیامبر و کتاب پرشکوه او، قرآن تفسیر کرده اند.

4 - از دیدگاه «حسن» منظور قرآن شریف است.

5 - و از نظر برخى به معنى اصحاب و یاران بسیار است، که خدا در عصرها و نسل ها به آن حضرت ارزانى داشته است.

6 - از دیدگاه گروهى منظور نسل ماندگار و فرزندان پرشمار است، که خدا از فرزند ارجمندش فاطمه(ع) به او ارزانى داشت، و شمار آنان به گونه اى است که نمى توان آن ها را بر شمرد و تا روز رستاخیز نیز هم چنان ادامه دارد.

7 - و از امام صادق آوره اند که منظور مقام پرفراز شفاعت است.

به باور ما از آن جایى که واژه «کوثر» مى تواند همه این مفاهیم و تفسیرها را در خود جاى دهد، و آنچه آمد هر کدام مصداقى از مصادیق «خیر فراوان» است، باید گفت منظور همه این ها و بسا فراتر از این هاست، چرا که خدا به آن حضرت در این جهان خیر بسیارى ارزانى داشت و وعده فرمود که در جهان دیگر هم مواهب بسیارى به او بدهد. بنابر این تفسیر آیه این است که: ما به تو خیر فروان دنیا و آخرت را ارزانى داشتیم. [ نظرات / امتیازها ]

: ما به تو خیر فراوان دادیم روى سخن در تمام این سوره به پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) است (مانند سوره و الضحى و سوره ا لم نشرح ) و یکى از اهداف مهم هر سه سوره تسلى خاطر آن حضرت در برابر انبوه حوادث دردناک و زخم زبانهاى مکرر دشمنان است . نخست مى فرماید: ما به تو کوثر عطا کردیم (انا اعطیناک الکوثر). ((کوثر)) وصف است که از کثرت گرفته شده ، و به معنى خیر و برکت فراوان است ، و به افراد سخاوتمند نیز کوثر گفته مى شود. در اینکه منظور از کوثر در اینجا چیست ؟ در روایتى آمده است که وقتى این سوره نازل شد پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) بر فراز منبر رفت و این سوره را تلاوت فرمود، اصحاب عرض کردند: این چیست که خداوند به تو عطا فرموده ؟ گفت : نهرى است در بهشت ، سفیدتر از شیر، و صافتر از قدح (بلور) در دو طرف آن قبه هائى از در و یاقوت است …. <4> در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام ) مى خوانیم که فرمود: کوثر نهرى است در بهشت که خداوند آن را به پیغمبرش در عوض ‍ فرزندش (عبد الله که در حیات او از دنیا رفت ) به او عطا فرمود. بعضى نیز گفته اند: منظور همان حوض کوثر است که تعلق به پیامبر (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) دارد و مؤ منان به هنگام ورود در بهشت از آن سیراب مى شوند. <5> بعضى آن را به نبوت تفسیر کرده ، و بعضى دیگر به قرآن ، و بعضى به کثرت اصحاب و یاران ، و بعضى به کثرت فرزندان و ذریه که همه آنها از نسل دخترش فاطمه زهرا (علیهاالسلام ) به وجود آمدند، و آنقدر فزونى یافتند که از شماره بیرونند، و تا دامنه قیامت یادآور وجود پیغمبر اکرمند، بعضى نیز آن را به شفاعت تفسیر کرده و حدیثى از امام صادق در این زمینه نقل نموده اند. <6> تا آنجا که ((فخر رازى )) پانزده قول در تفسیر ((کوثر)) ذکر کرده است ، ولى ظاهر این است که غالب اینها بیان مصداقهاى روشنى از این مفهوم وسیع و گسترده است ، زیرا چنانکه گفتیم ((کوثر)) به معنى ((خیر کثیر و نعمت فراوان )) است ، و مى دانیم خداوند بزرگ نعمتهاى فراوان بسیارى به پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) ارزانى داشت که هر یک از آنچه در بالا گفته شد یکى از مصداقهاى روشن آن است ، و مصداقهاى بسیار دیگرى نیز دارد که ممکن است به عنوان تفسیر مصداقى براى آیه ذکر شود. به هر حال تمام مواهب الهى بر شخص پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) در تمام زمینه ها حتى پیروزیهایش در غزوات بر دشمنان ، و حتى علماى امتش که در هر عصر و زمان مشعل فروزان قرآن و اسلام را پاسدارى مى کنند، و به هر گوشهاى از جهان مى برند، همه در این خیر کثیر وارد هستند. فراموش نباید کرد این سخن را خداوند زمانى به پیامبرش مى گوید که که آثار این خیر کثیر هنوز ظاهر نشده بود، این خبرى بود از آینده نزدیک و آینده هاى دور، خبرى بود اعجازآمیز و بیانگر حقانیت دعوت رسول اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ). [ نظرات / امتیازها ]

فی قراءة رسول الله صلی الله علیه وسلم : إنا أنطیناک ، بالنون . وفی حدیثه صلی الله علیه وسلم : " وأنطوا الثبجة " والکوثر : فوعل من الکثرة وهو المفرط الکثرة . قیل لأعرابیة رجع ابنها من السفر : بم آب ابنک ؟ قالت : آب بکوثر . وقال : وأنت کثیر یا ابن مروان طیب وکان أبوک ابن العقائل کوثرا وقیل ( الکوثر ) نهر فی الجنة . وعن النبی صلی الله علیه وسلم أنه قرأها حین أنزلت علیه فقال : " أتدرون ما الکوثر ؟ إنه نهر فی الجنة وعدنیه ربی ، فیه خیر کثیر " وروی فی صفته : أحلی من العسل ، وأشد بیاضا من اللبن ، وابرد من الثلج ، وألین من الزبد ، حافتاه الزبرجد ، وأوانیه من فضة عدد نجوم السماء . وروی : لا یظمأ من شرب منه أبدا : أول واردیه : فقراء المهاجرین : الدنسو الثیاب ، الشعث الرؤس ، الذین لا یزوجون المنعمات ، ولا تفتح لهم أبواب السدد ، یموت أحدهم وحاجته تتلجلج فی صدره ، لو أقسم علی الله لأبره ، وعن ابن عباس أنه فسر الکوثر بالخیر الکثیر ، فقال له سعید بن جبیر : إن ناسا یقولون : هو نهر فی الجنة ! فقال : هو من الخیر الکثیر [ نظرات / امتیازها ]

حضرت فاطمه علیها السّلام و«کوثر»!
گفتیم «کوثر» یک معنى جامع و وسیع دارد، و آن «خیر و برکت فراوان» است، ولى بسیارى از بزرگان علماى شیعه یکى از روشنترین مصداقهاى آن را وجود مبارک «فاطمه زهرا» علیها السّلام دانسته‏اند، چرا که شأن نزول آیه مى‏گوید: آنها پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله را متهم مى‏کردند که بلا عقب است، قرآن ضمن نفى سخن آنها مى‏گوید: «ما به تو کوثر دادیم».
از این تعبیر استنباط مى‏شود که این «خیر کثیر» همان فاطمه زهرا علیها السّلام است،
زیرا نسل و ذریه پیامبر صلّى اللّه علیه و آله به وسیله همین دختر گرامى در جهان انتشار یافت نسلى که نه تنها فرزندان جسمانى پیغمبر بودند، بلکه آیین او و تمام ارزشهاى اسلام را حفظ کردند، و به آیندگان ابلاغ نمودند، نه تنها امامان معصوم اهل بیت علیهم السّلام که آنها حساب مخصوص به خود دارند.

در اینجا به بحث جالبى از «فخر رازى» برخورد مى‏کنیم که در ضمن تفسیرهاى مختلف کوثر مى‏گوید:قول سوم این است که این سوره به عنوان رد بر کسانى نازل شده که عدم وجود اولاد را بر پیغمبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله خرده مى‏گرفتند، بنابر این معنى سوره این است که خداوند به او نسلى مى‏دهد که در طول زمان باقى مى‏ماند، ببین چه اندازه از اهل بیت را شهید کردند، در عین حال جهان مملوّ از آنهاست، این در حالى است که از بنى امیه (که دشمنان اسلام بودند) شخص قابل ذکرى در دنیا باقى نماند، سپس بنگر و ببین چقدر از علماى بزرگ در میان آنهاست. مانند باقر و صادق و رضا و نفس زکیه.
هزاران هزار از فرزندان فاطمه علیها السّلام در سراسر جهان پخش شدند، در میان آنها نویسندگان و فقها و محدثان و مفسران والا مقام و فرماندهان عظیم بودند که با ایثار و فداکارى در حفظ آیین اسلام کوشیدند.

[ نظرات / امتیازها ]

انا اعطیناک الکوثر
در مجمع البیان مى گوید: کلمه (کوثر) بر وزن (فوعل ) به معناى چیزى است که شانش آن است که کثیر باشد، و کوثر به معناى خیر کثیر است .
ولى مفسرین در تفسیر کوثر و اینکه کوثر چیست اختلافى عجیب کرده اند: بعضى گفته اند: خیر کثیر است . و بعضى معانى دیگرى کرده اند که فهرست وار از نظر خواننده مى گذرد:
1 - نهرى است در بهشت . 2 - حوض خاص رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) در بهشت و یا در محشر است . 3 - اولاد رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) است . 4 - اصحاب و پیروان آن جناب تا روز قیامت است . 5 - علماى امت او است . 6 - قرآن و فضائل بسیار آن . 7 - مقام نبوت است . 8 - تیسیر قرآن و تخفیف شرایع و احکام است . 9 - اسلام است . .1 - توحید است . 11 - علم و حکمت است . 12 - فضائل رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم )است . 13 - مقام محمود است . 14 - نور قلب شریف رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله وسلم ) است . و از این قبیل اقوالى دیگر که به طورى که از بعضى از مفسرین نقل شده بالغ بر بیست و شش قول است .
صاحبان دو قول اول استدلال کرده اند به بعضى روایات ، و اما باقى اقوال هیچ دلیلى ندارند به جز تحکم و بى دلیل حرف زدن ، و به هر حال اینکه در آخر سوره فرمود: (ان شانئک هو الابتر) با در نظر گرفتن اینکه کلمه (ابتر) در ظاهر به معناى اجاق کور است ، و نیز با در نظر گرفتن اینکه جمله مذکور از باب قصر قلب است ، چنین به دست مى آید که منظور از کوثر، تنها و تنها کثرت ذریه اى است که خداى تعالى به آن جناب ارزانى داشته ، (و برکتى است که در نسل آن جناب قرار داده )، و یا مراد هم خیر کثیر است و هم کثرت ذریه ، چیزى که هست کثرت ذریه یکى از مصادیق خیر کثیر است ، و اگر مراد مساله ذریه به استقلال و یابه طور ضمنى نبود، آوردن کلمه (ان ) در جمله (ان شانئک هو الابتر) فایده اى نداشت ، زیرا کلمه (ان ) علاوه بر تحقیق ، تعلیل را هم مى رساند و معنا ندارد بفرماید ما به تو حوض دادیم ، چون که بدگوى تو اجاق کور است و یا بى خبر است .
و روایات هم بسیار زیاد رسیده که سوره مورد بحث در پاسخ کسى نازل شده که رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) را به اجاق کورى زخم زبان زد و این زخم زبان هنگامى بود که قاسم و عبد اللّه دو فرزندان رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله وسلم ) از دنیا رفتند، پس با این بیان روشن شد که سخن آن مفسر که گفته : (منظور صاحب این زخم زبان از کلمه (ابتر) بریدگى از مردم یا انقطاع از خیر بوده و خداى تعالى در رد گفتارش فرموده او خودش منقطع از هر چیز است ) سخن بى وجهى است .
و چون جمله (انا اعطیناک ...) در مقام منت نهادن بود، با سیاق متکلم مع الغیر (ما) آمد که بر عظمت دلالت مى کند، و چون منظور از آن خوشدل ساختن رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله وسلم ) بود مطلب را با واژه اعطاء که ظاهر در تملیک است بیان داشت و فرمود: ما به تو کوثر عطا کردیم .
و این جمله از این دلالت خالى نیست که فرزندان فاطمه (علیهاالسلام ) ذریه رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلم ) هستند، و این خود یکى از خبرهاى غیبى قرآن کریم است ، چون همانطور که مى بینیم خداى تعالى بعد از درگذشت آن حضرت برکتى در نسل آن جناب قرار داد، به طورى که در همه عالم هیچ نسلى معادل آن دیده نمى شود، آن هم با آن همه بلاها که بر سر ذریه آن جناب آوردند و گروه گروه از ایشان را کشتند. [ نظرات / امتیازها ]

[1] ‌خدا‌ ‌به‌ فرستاده ‌خود‌ کوثر ‌را‌ بخشید ‌که‌ خیری‌ بزرگ‌ ‌است‌ و ‌آن‌ ‌را‌ رحمتی‌ اهدا شده ‌به‌ همه جهانیان‌ و وسیله رسیدن‌ برکات‌ ‌خدا‌ ‌به‌ مؤمنان‌ قرار داد.

«إِنّا أَعطَیناک‌َ الکَوثَرَ‌-‌ ‌ما ‌به‌ تو کوثر ‌را‌ بخشیدیم‌.»گفته‌اند ‌که‌: کوثر مشتق‌ ‌از‌ کثیر ‌است‌، ‌به‌ همان‌ گونه‌ ‌که‌ نوفل‌ مشتق‌ ‌از‌ نفل‌ و جوهر مشتق‌ ‌از‌ جهر ‌است‌، و بدین‌ گونه‌ اعراب‌ ‌از‌ ‌هر‌ چیز کثیر و بسیار ‌در‌ کمیت‌، و بزرگ‌ ‌در‌ تنوع‌ ‌با‌ لفظ کوثر یاد می‌کند.

‌در‌ تأویل‌ کلمه کوثر گفته‌ها فراوان‌ ‌است‌ و جامع‌ ‌آنها‌ ‌اینکه‌ گفته‌ ‌است‌ ‌که‌:

‌خدا‌ ‌به‌ پیامبر ‌خود‌ خیر فراوان‌ بخشیده‌ ‌است‌ ‌که‌ همه میدانهای‌ خیر و ابعاد زندگی‌ ‌او‌ ‌را‌ فرا می‌گیرد: ‌از‌ رسالت‌ مبارک‌ ‌تا‌ ذرّیه پاکیزه‌ و امت‌ گواه‌ و نام‌ نیکو و شفاعت‌ کردن‌ ‌در‌ نزد ‌خدا‌ و حوضی‌ ‌که‌ ‌از‌ مهمانان‌ پروردگار پیش‌ ‌از‌ ‌در‌ آمدن‌ ‌ایشان‌ ‌به‌ بهشت‌ ‌در‌ کنار ‌آن‌ پذیرایی‌ می‌شود.

ولی‌ بزرگترین‌ تأویل‌ کوثر کتاب‌ و عترت‌ ‌است‌، ‌برای‌ ‌آن‌ ‌که‌ دو دستگیره‌ و وزنه سنگین‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌رسول‌ اللّه‌ (ص‌) ‌پس‌ ‌از‌ ‌خود‌ ‌برای‌ امت‌ برجای‌ گذاشته‌ و ‌به‌ تمسک‌ جستن‌ ‌به‌ ‌آنها‌ فرمان‌ داده‌ و چنین‌ افزوده‌ ‌است‌ ‌که‌: «‌آن‌ دو ‌از‌ یکدیگر جدا نخواهند شد ‌تا‌ ‌در‌ کنار حوض‌ ‌بر‌ ‌من‌ وارد شوند».

بدین‌ گونه‌ حوض‌ کوثر ‌در‌ بهشت‌ ‌ یا ‌ ‌در‌ دهانه ‌آن‌ مجسم‌ کننده کوثری‌ ‌است‌ ‌که‌ تجسم‌ ‌آن‌ ‌در‌ دنیا ‌به‌ کتاب‌ ‌خدا‌ و عترت‌ فرستاده ‌او‌ بوده‌ ‌است‌.

‌اینکه‌ تفسیر ‌با‌ سیاق‌ سوره‌ متناسب‌ ‌است‌ ‌که‌ بدگوی‌ ‌رسول‌ ‌را‌ دم‌ بریده‌ خوانده‌ ‌است‌، و مفهوم‌ ‌آن‌ ‌اینکه‌ ‌است‌ ‌که‌ عترت‌ و ذرّیه ‌رسول‌ ‌پس‌ ‌از‌ ‌او‌ امتداد پیدا می‌کند، ‌بر‌ عکس‌ عاص‌ ‌بن‌ وائل‌ سهمی‌ ‌که‌ گفته‌اند ‌او‌ کسی‌ بوده‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌رسول‌ ‌را‌ ابتر و بلا عقب‌ خوانده‌ و ‌اینکه‌ سوره‌ ‌در‌ حق‌ ‌او‌ نازل‌ ‌شده‌ و ‌او‌ ‌را‌ ابتر خوانده‌ ‌است‌.

‌در‌ سبب‌ نزول‌ ‌اینکه‌ سوره‌ چنین‌ آمده‌ ‌است‌: ‌رسول‌ اللّه‌‌-‌ ‌صلی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌‌-‌ ‌از‌ باب‌ صفا وارد خانه ‌خدا‌ و ‌از‌ باب‌ مروه‌ ‌از‌ ‌آن‌ خارج‌ و ‌با‌ عاص‌ ‌بن‌ وائل‌ سهمی‌ رو ‌به‌ رو شد، و چون‌ عاص‌ ‌به‌ نزد قریش‌ بازگشت‌، ‌از‌ ‌او‌ پرسیدند ‌که‌ ‌با‌ چه‌ کس‌ رو ‌به‌ رو شدی‌! و ‌او‌ ‌گفت‌: ‌با‌ ‌آن‌ ابتر، و مقصودش‌ پیامبر اسلام‌‌-‌ ‌صلی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌‌-‌ ‌بود‌ و ‌اینکه‌ سوره‌ ‌پس‌ ‌از‌ ‌آن‌ نازل‌ شد.«1»‌در‌ نصوص‌ مربوط ‌به‌ تفسیر ‌اینکه‌ کلمه‌ اشاره‌ ‌به‌ اهل‌ بیت‌ پیامبر ‌شده‌، و ‌اینکه‌ ‌که‌ چگونه‌ ستمگران‌ ‌بر‌ اهل‌ بیت‌ ‌را‌ ‌پس‌ ‌از‌ پیامبر ‌از‌ دست‌ یافتن‌ ‌به‌ حوض‌ کوثر منع‌ خواهند کرد.

‌إبن‌ مردویه‌ ‌از‌ انس‌ نقل‌ کرده‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌گفت‌: «‌بر‌ ‌رسول‌ اللّه‌‌-‌ ‌صلی‌ اللّه‌ ‌علیه‌ و آله‌ و ‌سلّم‌‌-‌ داخل‌ شدم‌ و ‌به‌ ‌من‌ ‌گفت‌: «‌به‌ ‌من‌ کوثر داده‌ شد» و ‌من‌ گفتم‌: ‌ یا ‌ ‌رسول‌ اللّه‌؟ کوثر چیست‌! ‌گفت‌: «نهری‌ ‌است‌ ‌در‌ بهشت‌ ‌که‌ پهنا و درازای‌ ‌آن‌ ‌به‌ اندازه فاصله میان‌ خاور و باختر ‌است‌، و ‌هر‌ کس‌ ‌از‌ ‌آن‌ بنوشد تشنه‌ نخواهد شد، و ‌هر‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌آن‌ وضو بسازد هرگز کثیف‌ نمی‌شود، ‌از‌ ‌آن‌ کسی‌ ‌که‌ پیمان‌ مرا شکسته‌ ‌ یا ‌ یکی‌ ‌از‌ اهل‌ بیت‌ مرا کشته‌ ‌باشد‌، نخواهد چشید».«2»

‌به‌ همین‌ سبب‌ فخر رازی‌ ‌از‌ ‌اینکه‌ گفته‌ یاد کرده‌ و ‌با‌ آوردن‌ بعضی‌ ‌از‌ شواهد ‌به‌ تأیید ‌آن‌ پرداخته‌ ‌است‌. وی‌ گوید: قول‌ سوم‌ ‌اینکه‌ ‌است‌ ‌که‌ مقصود ‌از‌ کوثر اولاد ‌او‌ ‌است‌، ‌از‌ ‌آن‌ روی‌ ‌که‌ ‌اینکه‌ سوره‌ ‌در‌ نکوهش‌ عیب‌ گیران‌ ‌بر‌ ‌او‌ ‌به‌ ‌اینکه‌ ‌که‌ ابتر و بی‌پسر ‌است‌ آمد، ‌پس‌ معنی‌ ‌آن‌ می‌شود ‌که‌: ‌خدا‌ ‌به‌ ‌او‌ نسلی‌ می‌بخشد ‌که‌ ‌با‌ گذشت‌ زمان‌ باقی‌ می‌مانند، و ‌در‌ نظر بیاورید ‌که‌ چه‌ اندازه‌ ‌از‌ اهل‌ بیت‌ ‌او‌ ‌به‌ قتل‌ رسیدند و هنوز جهان‌ آکنده ‌از‌ ‌ایشان‌ ‌است‌، ‌در‌ صورتی‌ ‌که‌ ‌از‌ بنی‌ امیه‌ کسی‌ ‌که‌ مورد اعتنا ‌باشد‌ ‌بر‌ جای‌ نمانده‌ ‌است‌، و ‌به‌ ‌آن‌ توجه‌ داشته‌ باشید ‌که‌ چه‌ اندازه‌ ‌از‌ علما همچون‌ باقر و صادق‌ و کاظم‌ و رضا‌-‌ ‌علیهم‌ ‌السلام‌‌-‌ و نفس‌ زکیه‌ و امثال‌ ‌ایشان‌ ‌در‌ میان‌ اهل‌ بیت‌ وجود پیدا کرده‌ ‌است‌.«3»

‌اینکه‌ پرسش‌ باقی‌ می‌ماند ‌که‌: آیا کوثر ‌در‌ قیامت‌ حوض‌ بزرگی‌ ‌در‌ آستانه بهشت‌ ‌است‌ ‌ یا ‌ نهر بزرگی‌ ‌در‌ سراسر ‌آن‌!

شاید کوثر نهری‌ ‌باشد‌ ‌که‌ ‌در‌ آستانه بهشت‌ ظاهر می‌شود و ‌در‌ حوضی‌ بزرگ‌ می‌ریزد.‌در‌ پایان‌ ‌از‌ بعضی‌ احادیث‌ ‌در‌ توصیف‌ ‌اینکه‌ نهر و حوض‌ یاد می‌کنیم‌:

‌در‌ حدیث‌ منسوب‌ ‌به‌ ‌إبن‌ عباس‌ آمده‌ ‌است‌ ‌که‌: چون‌ «إنّا أعطیناک‌ الکوثر» ‌بر‌ ‌رسول‌ اللّه‌ نازل‌ شد، ‌علی‌ ‌بن‌ ابی‌ طالب‌ ‌به‌ ‌او‌ ‌گفت‌: «ای‌ ‌رسول‌ ‌خدا‌؟ کوثر چیست‌!» ‌گفت‌ «نهری‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌خدا‌ ‌به‌ ‌من‌ بخشیده‌ ‌است‌» و ‌علی‌ ‌گفت‌:

«‌اینکه‌ نهری‌ شریف‌ ‌است‌ ‌پس‌ ‌آن‌ ‌را‌ ‌برای‌ ‌ما توصیف‌ کن‌» ‌گفت‌: «آری‌ ای‌ ‌علی‌؟ کوثر نهری‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ زیر عرش‌ روان‌ ‌است‌، و آب‌ ‌آن‌ سفیدتر ‌از‌ شیر و شیرین‌تر ‌از‌ عسل‌ و نرمتر ‌از‌ کره‌ ‌است‌، ریگ‌ ‌آن‌ زبرجد و یاقوت‌ و مرجان‌، و گیاه‌ ‌آن‌ زعفران‌، و خاک‌ ‌آن‌ مشک‌ اذفر (تیز بوی‌) ‌است‌، پایگاههای‌ ‌آن‌ ‌در‌ زیر عرش‌ خدای‌ عزّ و جل‌ّ ‌است‌» و سپس‌ ‌رسول‌ اللّه‌ دست‌ ‌به‌ پهلوی‌ ‌علی‌ زد و ‌گفت‌: «ای‌ ‌علی‌؟ ‌اینکه‌ نهر ‌از‌ ‌آن‌ ‌من‌ و تو و دوستداران‌ تو ‌پس‌ ‌از‌ ‌من‌ ‌است‌».«4»

و مسلم‌ ‌در‌ صحیح‌ ‌خود‌ ‌از‌ انس‌ روایت‌ کرده‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌گفت‌: یک‌ روز ‌که‌ ‌رسول‌ ‌خدا‌ ‌در‌ میان‌ ‌ما ‌بود‌، ناگهان‌ ‌به‌ خواب‌ رفت‌ و سپس‌ خندان‌ سر ‌خود‌ ‌را‌ بلند کرد و ‌من‌ گفتم‌ ‌که‌ ‌ یا ‌ ‌رسول‌ اللّه‌ چه‌ چیز تو ‌را‌ ‌به‌ خنده‌ برانگیخت‌! ‌گفت‌: «سوره‌ای‌ ‌که‌ پیش‌ ‌از‌ ‌آن‌ ‌بر‌ ‌من‌ نازل‌ ‌شده‌ ‌بود‌» و سوره کوثر ‌را‌ خواند، و ‌آن‌ گاه‌ ‌گفت‌: «آیا می‌دانید ‌که‌ کوثر چیست‌!» و ‌ما گفتیم‌ ‌که‌ ‌خدا‌ و فرستاده‌اش‌ داناترند، ‌گفت‌:

«‌آن‌ نهری‌ ‌است‌ ‌که‌ پروردگارم‌ ‌به‌ ‌من‌ وعده‌ داد، و ‌آن‌ ‌را‌ خیر فراوان‌ ‌است‌، و ‌آن‌ حوضی‌ ‌است‌ ‌که‌ امت‌ ‌من‌ ‌در‌ روز قیامت‌ ‌بر‌ ‌آن‌ وارد می‌شوند.

‌پس‌ می‌گویم‌: پروردگارا؟ امتم‌، و ‌آن‌ گاه‌ گفته‌ می‌شود ‌که‌: تو نمی‌دانی‌ ‌که‌ ‌پس‌ ‌از‌ تو چه‌ کارها کرده‌اند».«5»

[ نظرات / امتیازها ]

6286. Kawthar literally means "good in abundance". It is the abundant bounty which Allah bestowed on Prophet Muhammad (peace be on him). This includes a river (or fountain) in heaven of this name which Allah has promised the Prophet (peace be on him). [Eds.]. [ نظرات / امتیازها ]

این سوره سه آیه دارد و در مکه نازل شده و کوچک ترین سوره قرآن کریم است.نام سوره برگرفته از آیه اول است و به معنای خیر کثیر و فراوان می باشد.براساس روایات متعدد از شیعه و سنی، عاص بن وائل، پدر عمر و عاص که از بزرگان مشرکان مکه بود، پس از آنکه پسرپیامبر(عبدالله) از دنیا رفت و آن حضرت دیگر پسری نداشت، از روی طعنه و زخم زبان، پیامبر(ص) را ابتر و بدون دنباله خواند.خداوند برای تسلی خاطر پیامبر(ص) و پاسخ به این سخن نابجا، سوره کوثر را نازل فرمود و ناکام بودن دشمنان و دوام و بقای نسل و فکر پیامبر(ص) را خبر داد.
در روایات، برای کسی که این سوره را در نمازهای واجب و مستحب بخواند، سیراب شدن از حوض کوثر در قیامت، وعده داده شده است
[ نظرات / امتیازها ]

طبرسی از ابن عباس روایت کرده سبب نزول اینسوره آن بود که روزی پیغمبر ﷺ وارد مسجد شد و عمر بن عاص بن وائل سهمی و حکیم بن عاص را دید در مسجد نشسته اند و آنها متوجه آنحضرت شدند گفتند ای ابتر و در عصر جاهلیت رسم بود اگر مردی فرزند نداشت به او ابتر میگفتند و عمر و بن عاص گفت من بغض محمد ﷺ رادر دل دارم در آن حال جبرئیل نازل شد و سوره کوثر را آورد و گفت دلتنگ مشو از آنکه تو را ابتر خواندند ما فرزندان بسیاری به تو عطا میکنیم که در اقطار عالم مکانی نباشد مگر آنکه جماعتی از فرزندان و نسل تو آنجا باشند. در روز "طف" معائدین در کربلا اهل بیت راشهید کردند و کسی جز حضرت امام زین العابدین ع باقی نگذاشتند و خـــــدایتعالی از نسل آن بزگوار تنها عالم را پر کرد اکنون ای رسول ما به شکرانه این نعمت برای خـــدا به نماز و طاعت و قربانی و اعمال حج بپرداز که دشمنان بدگو و عیب جویان تو نسل بریده خواهند بود و در جهان از ایشان و اعقابشان اثری باقی نخواهد ماند.در کافی از حضرت باقر ع روایت کرده فرمود: مقصود از "نحر" اعتدال در ایستادن و بعد سر برداشتن از رکوع و استقامت نمودن پشت در حد اعتدال است".
در امالی از ابن عباس روایت کرده گفت چون سوره کوثر بر پیغمبر اکرم ﷺ نازل شد, امیرالمؤمنین عرض کرد ای رسول خــــدا کوثر چیست؟ حضرت فرمود: "کوثر نهریست که خــــداوند مرا به آن گرامی داشته است." عــــلی ع پرسید ای رسول خـــدا آن نهر شریف را برای ما وصف فرمائید, پیغمبر اکرم ﷺ فرمود: یا عــــلی کـــوثـــر نهریست که زیر عرش پروردگار جاری میشود آب آن از شیر سفید تر و از عسل شیرین تر است حصار آن زبرجد و یاقوت و مرجان است و گیاه آن زعفران و خاکش از مشک و عنبر است و آن نهر به من و تو و شعیانت اختصاص دارد, من و تو و عترت و اهل بیت ما کنار کوثر ایستاده ایم و هر کس میخواهد ما را ملاقات کند باید کنار نهر کوثر ملاقات نماید و کسانی میتوانند ما را ملاقات کنند که از سخنان ما تجاوز نکنند پس شما مردم کوشش کنید تا مرا کنار کوثر ملاقات نمائید و ما دوستداران خود را از نهر کوثر سیراب میکنیم و از ورود دشمنان بر آن مانع میشوم و هر کس شربتی از کوثر بیاشامد از آن تشنه نخواهد بود.
محمد بن عباس از حضرت صادق ع روایت کرده فرمود پیغمبر اکرم ﷺ روزی نماز صبح را بجا آورد پس از آن متوجه امیرالمؤمنین ع شد فرمود: "یا عــــلی این نور چه نوریست که تو را احاطه نموده؟" عرض کرد ای رسول خـــدا محتاج غسل کردن بودن بودم از منزل خارج شدم و جهت طلب آب راه بیابان گرفتم و رفتم و نیافتم بازگشتم هنگام مراجعت منادی صدا زد ای امیرالمؤمنین, من متوجه صدا شدم کسی را نیافتم دیدم طشتی از طلا مملو از آب است, پیغمبر اکرم ﷺ فرمود منادی جبرئیل ع بوده و آن آب را از نهر کوثر برای تو آورده و سپس فرمود: کنار نهر کوثر دوازده هزار درخت است که هر وقت اهل بهشت میل به طرب کنند بادی بر آن درختان می وزد و صدای فرحناکی بگوش میرسد که اگر آن درختان نبود اهل بهشت از شدت حلاوت و خوشی و فرحناکی آن صدا مجدداً میمیردند و آن نهر در بهشت عدن است و مخصوص من و تو و فاطمه و حسن و حسین میباشد." [ نظرات / امتیازها ]