کلمه "کوثر" از "کثرت" گرفته شده و به معنای خیر کثیر و فراوان است و روشن است که این معنا می تواند مصادیق متعددی همچون وحی، نبوت، قرآن، مقام شفاعت، علم کثیر و اخلاق نیکو داشته باشد، ولی آیه آخر سوره، می تواند شاهدی بر این باشد که مراد از "کوثر"، نسل مبارک پیامبر(ص) است. زیرا دشمن کینه توز با جسارت به پیامبر(ص)، او را ابتر نامید و خداوند در دفاع از پیامبرش فرمود: "انّ شانئک هو الابتر" دشمن تو، خود ابتر است. بنابراین اگر مراد از کوثر، نسل نباشد، برای ارتباط آیه اول و سوم سوره، توجیه و معنایی دلپسند نخواهیم داشت.کلمه "ابتر" در اصطلاح به کسی گفته می شود که نسلی از او به یادگار باقی نمانده باشد. از آنجا که پسر پیامبر(عبدالله) در کودکی از دنیا رفت، دشمنان می گفتند: او دیگر عقبه و نسلی ندارد و ابتر است. زیرا در فرهنگ جاهلیت دختر لایق آن نبود که نام پدر را زنده نگاه دارد. بنابراین جمله " انّ شانئک هو الابتر" دلیل آن است که مراد از کوثر، نسل کثیر پیامبر(ص) است که بدون شک از طریق حضرت زهرا(ع) می باشد.این نسل پربرکت از طریق حضرت خدیجه(ع) نصیب پیامبر اکرم(ص) شد. آری خدیجه مال کثیر داد و کوثر گفت. ما نیز تا از کثیر نگذریم به کوثر نمی رسیم.فخررازی در تفسیر کبیر می گوید: چه نسلی با برکت تر از نسل فاطمه(ع) که مثل باقر و صادق و رضا(ع) از آن برخاسته است و با آن که تعداد بسیاری از آنان را در طول تاریخ، به خصوص در زمان حکومت بنی امیه و بنی عباس شهید کردند، اما باز هم امروز فرزندان او(سادات) در کثیر کشورهای اسلامی گسترده اند.در زمانی که خبر تولد دختر سبب اندوه پدر می شد، به گونه ای که صورتش از غصه سیاه گشته و به فکر فرو می رفت که از میان مردم فرار کند یا دخترش را زنده به گور کند: "یتواری من القوم ام یدُسّه فی التّراب"، در این زمان قرآن به دختر لقب کوثر می دهد تا فرهنگ جاهلی را به فرهنگ الهی و انسانی تبدیل کند.کوثر الهی، به جنسیت بستگی ندارد؛ فاطمه(ع)، دختر بود اما کوثر شد. به تعداد کثیر بستگی ندارد؛ فاطمه(ع)، یک نفر بود اما کوثر شد. آری خداوند می تواند کم را کوثر و زیاد را محو کن

ده آیه انتقاد به خاطر چهره در هم کشیدن و عبوس کردن در برابر نابینایی که برای او خنده و ترشرویی فرقی ندارد، نشان دهنده حساسیت اسلام در برخورد با طبقه محروم است .

تکذیب دین ممکن است به دوصورت باشدیکی اینکه کسی علنی دین راتکذیب کندودیگراینکه شخص علنی دست به اینکارنمی زندبلکه عمل مکذب راانجام می دهد مخاطب این آیه مسلمانان هستند نه کافران وبی دینان.قرآن ازکسانی که نمازمی خوانندوبه فکرانفاق نیستندویتیم راازخودمی رانندتنفردارد.سهووغفلت درنمازمراتبی دارد:1)سهل انگاری درخودنمازمانندرعایت نکردن قرائت2)غفلت دروقت ومکان نماز3)عدم بروزاموری که به خواص نمازمربوط می گرددمثلا"نمازکسی که اوراازگناه وفحشاباز ندارد.

درتفسیرآقای ابوالفضل بهرام پورآمده حضرت رسول (ص)فرموده:هرکس آیة الکرسی رابعدازهرنمازواجب بخواندخداقبض روح اوراشخصا"به عهده می گیرد واومانندکسی خواهدبود که همراه پیامبران جهادکرده وشهیدشده است.
این جمله که خداقبض روح اوراشخصا"به عهده می گیرد به چه معناست؟مگردرتمام مواردحتی قبض روح پیامبران این کاربه عهده حضرت عزراعیل(ع)نیست؟

اگربوددرآسمان وزمین خدایانی به غیرازالله ،قطعا"تباه می شدندآسمان وزمین پس منزه است خداوندصاحب عرش ازآنچه وصف می کنند.
(دراینجاچون اِلّا،اِلّای اسمیه است به معنای غیر می باشدواگر معناکنیم اگربوددرآسمان وزمین خدایانی به جز الله ،قطعا"تباه می شدندآسمان وزمین ، یعنی بایدتصورکنیم علاوه برالله خدایان دیگری نیزوجودداردوالله از همه آن هامدبرترومقتدرتراست(استثناکردن یک عضوازاعضای گروه) اما زمانیکه به معنای غیرآمده یعنی به غیرازالله ،خداونددیگری درذهن نمی گنجد.

این سوره سه آیه دارد و در مکه نازل شده و کوچک ترین سوره قرآن کریم است.نام سوره برگرفته از آیه اول است و به معنای خیر کثیر و فراوان می باشد.براساس روایات متعدد از شیعه و سنی، عاص بن وائل، پدر عمر و عاص که از بزرگان مشرکان مکه بود، پس از آنکه پسرپیامبر(عبدالله) از دنیا رفت و آن حضرت دیگر پسری نداشت، از روی طعنه و زخم زبان، پیامبر(ص) را ابتر و بدون دنباله خواند.خداوند برای تسلی خاطر پیامبر(ص) و پاسخ به این سخن نابجا، سوره کوثر را نازل فرمود و ناکام بودن دشمنان و دوام و بقای نسل و فکر پیامبر(ص) را خبر داد.
در روایات، برای کسی که این سوره را در نمازهای واجب و مستحب بخواند، سیراب شدن از حوض کوثر در قیامت، وعده داده شده است

براساس روایات اهل سنت ، شخصی به نام عبدا... بن ام مکتوم که فردی نابینا بود ،‌به مجلس پیامبر وارد شد ، در حالی که آن حضرت با بزرگان قریش همچون ابوجهل و عتبه جلسه داشت و آنان ره به اسلام دعوت میکرد . او که نابینا بود و حاضران را نمی دید ، مکرر از پیامبر میخواست که قرآن بخواند تا او حفظ کند . لذا نوعی کراهت و ناراحتی در چهره آن حضرت ظاهر شد . در اینجا بود که آیات اولیه سوره عبس نازل شد و آن حضرت را مورد عتاب و سرزنش قرار داد. البته در آیات مورد بحث ، دلالت روشنی بر اینکه شخص عبوس کننده پیامبر بوده است وجود ندارد و روایات اهل سنت ،‌آن را مطرح کرده است . اما در روایتی از امام صادق (ع) رسیده ، این آیات در شان مردی از بنی امیه نازل شده که در محضر پیامبر بوده و به هنگام ورود ابن مکتوم ، چهره در هم کشید و روی بگرداند.
مرحوم سید رضی در کتاب متشابه القرآن ، روایات اهل سنت را مردود دانسته و با استناد به دیگر آیات قرآن می فرماید : خداوند اخلاق پیامبر را ستوده و درباره او فرموده است : ( انک لعلی خلق عظیم) تو دارای خلق نیکو و بزرگوارانه هستی و در دو مورد آن حضرت را به تواضع در برابر مومنان سفارش نموده است :( واخفض جناحک للمومنین) ،‌ ( و اخفض جناحک لمن التبعک من المومنین ) علاوه بر آنکه اگر پیامبر چنین اخلاقی داشت ، بر اساس آیات دیگر قرآن ، اصولا در تبلیغ توفیقی نداشت . چنانکه خداوند خطاب به پیامبرش می فرماید :( لو کنت فظا غلیظ القلب لا نفضوا من حولک ) اگر تند خو و خشن بودی ، مردم از اطراف تو پراکنده می شدند.ده آیه انتقاد به خاطر چهره در هم کشیدن و عبوس کردن در برابر نابینایی که برای او خنده و ترشرویی فرقی ندارد، نشان دهنده حساسیت اسلام در برخورد با طبقه محروم است .

وَ اللَّیْلِ إِذا یَسْرِ: بعضی گفته اندمرادازآنشب عیدقربان است وبرخی گفته اندمرادازآن آخرهرشبی است که بهترین وقت برای ذکرخداونمازشب است

اِنحَر : شترقربانی کن ومعنای دیگراینکه هنگام تکبیرگفتن دست هاراتامقابل صورت بلندکن

یُکَذِّبُ : تکذیب می کند

اَلَّذی : کسی را،آن کس را

أَ :همزه حرف استفهام
رَأَیْتَ :فعل ماضی مبنی برسکون ظاهرا"وفاعله ضمیر متصل "ت"ومحلا"مرفوع
الَّذی :مفعولٌ به ومحلا"منصوب-اسم موصول
یُکَذِّبُ بِالدِّینِ:صله برای الَّذی
یُکَذِّبُ :فعل مضارع معرب ومرفوع،فاعله ضمیرجایزالاستتارهوومحلا"مرفوع
بِالدِّینِ:جارومجرور

.
 توضيح : أَنْ یَتَفَضَّلَ:فعل مضارع معرب ومنصوب،مفردمذکرغائب،ثلاثی مزیدباب تَفَعُّل ریشه فَضَلَ-یَفضُلُ
صحیح وسالم،لازم ،معلوم،متصرف
فاعله:ضمیرجایزالاستتارهُوَ ومحلا"مرفوع
به معنی:برتری می جوید
یُریدُ :فعل مضارع معرب ومرفوع ،مفردمذکرغائب،ثلاثی مزیدباب اِفعال ریشه رادَ-یَرودُ
معتل واجوف واوی،متعددی،معلوم،متصرف
فاعله:ضمیرجایزالاستتار هو ومحلا"مرفوع
ب معنی:می خواهد
کَفَرُوا :فعل ماضی مبنی برضم،جمع مذکرغائب،ثلاثی مجردریشه کَفَرَ-یَکفُرُ،صحیح وسالم،
لازم ،معلوم،متصرف
فاعله:ضمیرمتصل "و" ومحلا"مرفوع
به معنی:کافرشدند
قالَ:فعل ماضی مبنی برفتح،مفردمذکرغائب ،ثلاثی مجردریشه قَوَلَ-یَقُول،معتل واجوف واوی،
متعددی،معلوم،متصرف
به معنی :گفت

.

 توضيح : وَ:حرف عطف،مبنی برفتح،غیرعامل،غیرمنصرف،غیرمتصرف
اُمِّ:اسم ذات جامد،غیرمصدر.مفرد.مونث حقیقی.معرفه به جهت اضافه.منصرف.متصرف.صحیح الاخر
اَبی:اسم جامد.غیرمصدر.مفرد.مذکر.معرفه به جهت اضافه.منصرف.متصرف.صحیح الاخر
ازاسماء ستّه
ه:اسم.ضمیرمتصل نصبی.مفردمذکرغائب.مبنی ومعرفه.غیرمنصرف.غیرمتصرف

.
 توضيح : مِنْ :حرف جر.مبنی برسکون.عامل.غیرمنصرف.غیرمتصرف
الْمَرْءُ :اسم جنس جامد.غیرمصدر.مفرد.مذکر.معرفه به ال.متصرف.منصرف.صحیح الاخر
یَفِرُّ :فعل مضارع معرب ومرفوع.مفردمذکرغائب.ثلاثی مجردریشه فَرَّ-یَفِرُّ.صحیح ومضاعف
لازم.معلوم.متصرف
فاعله:الْمَرْءُ
به معنی می گریزد
یَوْمَ :اسم ظرف.غیرمصدر.جامد.مفرد.مذکر.نکره.متصرف .منصرف.صحیح الاخر
اَخی:اسم جامد.غیرمصدر.مفرد.مذکر.معرفه به جهت اضافه.منصرف.متصرف.صحیح الاخر
ازاسماء ستّه