(وما انفقتم من نفقه او نذرتم من نذر فان الله یعلمه ):(آنچه انفاق نموده اید و هر نذری که به آن ملتزم شده اید ،خدا از آن آگاه است ...)یعنی آنچه شما از مال خود و به دعوت او انفاق می کنید و یا آنچه خودتان به وسیله نذر برخود واجب کرده اید که در راه خدا بدهید ،خدا به آن آگاه است و هرکس که اطاعتش کند پاداش می دهد و کسی که ستم کند مؤاخذه می نماید، (وما للظالمین من انصار):(و برای ستمگران یاوری نیست )در این جمله اشاره ای است به تهدید، که امساک کردن نسبت به فقراء ظلم به آنان است و این ظلم از گناهان کبیره است و کفاره نمی پذیرد، همچنین از حقوق ناس است و توبه آن مقبول نیست مگر آنکه حق را به مستحق برگرداند و شفاعت هم در حق آنها پذیرفته نیست ،چون در سوره مدثر آیه های 43 الی 48 می فرماید(یتسأئلون عن المجرمین ماسلککم فی سقر؟قالوا لم نک من المصلین ولم نک نطعم المسکین ...فما تنفعهم شفاعه الشافعین )(از مجرمین پرسیده می شود چه چیز شما رابه سوی جهنم کشاند؟می گویند ما از نماز گزاران نبودیم و به مسکینان طعام نمی دادیم ...پس شفاعت شفیعان سودی به حال آنها ندارد). [ نظرات / امتیازها ]

باز در این آیات تشویق به انفاق شده است.
«وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ» یعنى انفاقاتى را که خدا بر شما واجب کرده و شما انجام داده و انفاق نموده‏اید و بعضى گفته‏اند یعنى آنچه در راه خیر انفاق کرده‏اید چه واجب و چه مستحبّ.
«أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ» یا آنچه را که بر خود واجب نموده‏اید از راه نذر و بدان وفا کرده و آن را بجا آورده‏اید مانند نماز و یا روزه یا صدقه و مانند آنها.
«فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ» همانا خدا آن را میداند یعنى به آنها پاداش میدهد و دانستن خدا کنایه از جزاء و پاداش دادن او است.
«وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» و براى ستمگران یاورانى نیست و مقصود از ستمکاران، کسانى‏اند که صدقات و انفاقات و نذرهاى آنها براى خدا نیست و بصورت صحیح انجام
نیافته مثل اینکه براى ریاء یا ضرر زدن به دیگرى یا ایجاد اختلاف یا از مال غصبى یا از مالى که بصورت صحیح بدست نیاورده انفاق کند و یا نذر در گناه و معصیت کند یا بآنچه نذر کرده و به آن قدرت و توانایى دارد عمل نکند.
این مردم یاوران و کمک‏کارانى که مانع و جلوگیر از عذاب الهى باشند ندارند. [ نظرات / امتیازها ]

خدای سبحان به همه اقسام انفاق مالی و انگیزه انفاق کنندگان کاملاً علم دارد و براساس علم خود به آنان جزا می‏دهد.
آنان که انفاق واجب یا نذر مالی واجب بر عهده دارند و به عهد خدا یا تعهّد خود عمل نمی‏کنند، ستمگر شمرده می‏شوند و هیچ یک از آنها یاوری ندارد تا به سود آنها عمل کند.
[ نظرات / امتیازها ]

یعنى آنچه شما از مال خدا و به دعوت او انفاق مى کنید و یا چیرهائى انفاق مى کنید که خدا بر شما واجب نکرده بلکه خودتان به وسیله نذر بر خود واجب کرده اید و در راه خدا مى دهید خدا به آن آگاه است و هر کس ‍ را که اطاعتش کند پاداش مى دهد و کسى که ستم کند مؤ اخذه مى فرماید: پس در جمله : ((فان الله یعلمه ))، اشاره اى هم به تهدید هست که جمله : ((و ما للظالمین من انصار)) آن را تاءکید مى کند.

چند نکته که جمله ((و ما للظالمین من انصار)) بر آنها دلالت دارد
و همین جمله به چند نکته دلالت دارد، اول اینکه مراد از ظلم در خصوص این آیه ، ظلم به فقرا و خوددارى از انفاق برآنان و حبس حقوق ایشان است ، نه مطلق معصیت ، براى اینکه مطلق معصیت انصار دارد، و مى توان با کفاره آنها را از نامه عمل محو کرد، و یا به وسیله شفیعان که یکى از آنها ((توبه )) است و یکى دیگر ((اجتناب از کبائر)) است و یکى دیگر ((شفیعان روز محشر)) مى باشند، از خطر کیفر آنان رهائى یافت ، البته همه این انصار در ظلمهائى است که تنها جنبه حق الله دارند، نه حق الناس ، آیه شریفه : ((لا تقنطوا من رحمة الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا)) که در آخرش دارد: ((و انیبوا الى ربکم )) راجع به یکى از انصار ظالمین است ، که همان توبه و انابه باشد، و آیه : ((ان تجتنبوا کبائر ما تنهون عنه نکفر عنکم سیئاتکم )) اجتناب از گناهان کبیره را یکى از انصار معرفى نموده و مى فرماید: ((اگر از گناهان کبیره اجتناب کنید ما این اجتنابتان را کفاره گناهانتان قرار مى دهیم )).

و آیه : ((و لا یشفعون الا لمن ارتضى سخن از شفیعان قیامت دارد، و از اینجا معلوم مى شود که اگر یاور ستمکاران به خود را به صیغه جمع ((انصار)) آورد، براى این بود که گفتیم : منظور از ((ظلم )) مطلق معصیت است ، که افرادى گوناگون دارد.

ترک انفاق از گناهان کبیره است و چون حق الناس است کفاره و توبه پذیر نیست
نکته دومى که جمله : ((و ما للظالمین من انصار)) بر آن دلالت دارد این است که ظلم مورد بحث در آیه ، یعنى ترک انفاق ، کفاره نمى پذیرد، پس معلوم مى شود ترک انفاق از گناهان کبیره است ، چون اگر از گناهان صغیره بود کفاره مى پذیرفت ، و نیز توبه هم نمى پذیرد، چون حق الناس ‍ است ، و موید این معنا روایاتى است که فرموده : توبه در حقوق الناس ‍ قبول نیست ، مگر آنکه حق را به مستحق برگردانند، و نیز شفاعت در قیامت هم شامل آن نمى شود، به دلیل اینکه در جاى دیگر فرمود: ((الا اصحاب الیمین فى جنات یتساعلون ، عن المجرمین ، ما سلککم فى سقر؟ قالوا لم نک من المصلین ، و لم نک نطعم المسکین ... فما تنفعهم شفاعه الشافعین )).
نکته سوم اینکه : این ظلم در هر کس یافت شود یعنى هر کس نافرمانى خدا را بکند و حق فقرا را ندهد چنین کسى مورد رضایت خدا و مصداق ((الا لمن ارتضى )) نخواهد بود، چون در بحث شفاعت گفتیم کسى که خدا دین او را نپسندد، در قیامت شفاعت نمى کند، از اینجا پاسخ این که چرا فرمود: ((ابتغاء مرضاة الله )) و نفرمود: ((ابتغاء وجه الله )) روشن مى شود.
نکته چهارم اینکه : امتناع ورزیدن از اصل انفاق بر فقرا، در صورتى که فقرائى باشند و احتیاج به کمک داشته باشند از گناهان کبیره مهلک تر است ، و خداى تعالى بعضى از اقسام این خوددارى را شرک به خدا و کفر به آخرت خوانده است ، مانند امتناع از دادن زکات ، و فرموده : ((و ویل للمشرکین ، الذین لایوتون الزکوة ، و هم بالاخرة هم کافرون )). دلیل بر اینکه منظور از این مشرکین مسلمانانى هستند که زکات نمى دادند، و یا به عبارت دیگر صدقه نمى دادند، این است که سوره مدثر در مکه نازل شده ، و زکات به معناى اسلامیش در مکه و در هنگام نزول این سوره واجب نشده بود.
[ نظرات / امتیازها ]

چگونگى انفاقها! در این آیه و آیه بعد سخن از چگونگى انفاقها و علم خداوند نسبت به آن است. نخست مى‏فرماید: «آنچه را که انفاق مى‏کنید یا نذرهایى که (در این زمینه کرده‏اید) خداوند همه آنها را مى‏داند» (وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ).

کم باشد یا زیاد، خوب باشد یا بد، از طریق حلال تهیه شده باشد یا حرام، همراه با منت و آزار باشد یا بدون آن خدا از تمام جزئیات آن آگاه است.

و در پایان آیه مى‏فرماید: «و ظالمان یاورى ندارند» (وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ).

«ظالمان» در اینجا اشاره به ثروت اندوزان بخیل و انفاق‏کنندگان ریاکار، و منت گذاران و مردم آزاران است که خداوند آنها را یارى نمى‏کند، و انفاقشان نیز در دنیا و آخرت یاورشان نخواهد بود.

آرى! آنها نه در دنیا یار و یاورى دارند و نه در قیامت شفاعت کننده‏اى و این خاصیت ظلم و ستم، در هر چهره و به هر شکل است.

ضمنا این آیه دلالت بر مشروعیت نذر مى‏کند [ نظرات / امتیازها ]

منظور از ظلم ظالم در این آیه، ستم به فقرا و محرومین و حبس حقوق آنهاست. ظلم در انفاق شامل انفاق ریایی، انفاق با منّت و آزار و مصرف بی مورد آن می گردد. این حقّی نیست که خدا آن را ببخشد. زیرا آن از گناهان کبیره است. در قیامت شفاعت شفیعان شامل حال ترک کنندگان انفاق نخواهد گردید. [ نظرات / امتیازها ]

1 حال که خداوند از انفاق ما با خبر است، پس بهترین مال را با والاترین اهداف خرج کنیم. «ما أَنْفَقْتُمْ») ( «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ»
2 انفاق، مخصوص ثروتمندان و اموال زیاد نیست، مال کم را نیز انفاق کنید. «مِنْ نَفَقَةٍ» گاهى یک برگ زرد پائیزى، کشتى چندین مورچه در حوض مى‏شود.
3 ایمان به اینکه خداوند مى‏داند، بهترین دلگرمى براى انفاق و عمل به تعهّدات و نذرهاست. «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ» 4 تشویق و هشدار، در کنار هم عامل رشد است. جمله «فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ» عامل تشویق، و جمله «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» هشدار است.
5 وفاى به نذر، واجب و ترک آن ظلم است. «نَذَرْتُمْ») ( «ما لِلظَّالِمِینَ»
6 ظلم به خود، راه توبه و کفّاره دارد، ولى در ظلمى که به محرومان به خاطر ترک انفاق مى‏شود، ظالم هیچ یاورى ندارد. «وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»
7 شفاعت، شامل حال افراد بخیل نمى‏شود. «وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»
8 اگر انگیزه بخل، استمداد و یارى خواستن از مال و مردم باشد، بدانیدهرگاه قهر خداوند بیاید، نه مال و نه مردم کارآیى ندارند. «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ»
9 جرم، با جریمه باید متناسب باشد. کسى که در دنیا با انفاق، یار دیگران نیست، در آخرت هم دیگران یاور او نخواهند بود. «ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ» [ نظرات / امتیازها ]

چون شخص مؤمن می‌داند که خداوند بزرگوار چشم به نیّت و دل‌، حرکت و عمل او دوخته‌، و ناظر بر اقوال و افعال و اندیشۀ درون و کردار برون او است‌، احساسات زندۀ ‌گوناگونی در عقل و شعور او برمی‌انگیزد، از جمله یکی احساس تقوی و پرهیزگاری است‌. تا در خاطرش خطر ریا و تظاهر، وسوسۀ آز و تنگ‌چشمی‌، و وسوسۀ ترس از فقر و زیان نباشد. و یکی هم احساس اطمینان به پاداش و اعتماد داشتن به وفای بدان است‌. و بالأخره احساس خوشنودی و آسودگی به خاطر آنچه در راه خدا داده است و توانسته است‌ که شکر نعمت او را با این بذل و بخشش به جای‌ آورد و مقداری از دادۀ خدا را به بندگان خدا بدهد... ولی کسی‌که حق را بجای نمی‌آورد... و حق خدا و حق بندگان خدا را نمی‌دهد... و نعمتی را باز می‌دارد که خدا بدو داده است... چنین کسی ستمکار است... نسبت به عهد و پیمان و نسبت به مردمان و حتی نسبت به خود ستمکار است‌چه وفای به عهد و پیمان‌، عدالت و دادگری است‌. دست باز داشتن و ندادن‌، ظلم و ستم است‌. مردمان هم در این باب دو گروهند:‌گروهی دادگرند و به پیمانی‌که با خدا دارند وفا می‌کنند و اگر خدا نعمتی بدیشان داد از آن می‏‎بخشند و شکر نعمت را بجای می‌آورند. و گروهی عهد شکنند و پیمانی‌که با خدا دارند نقض می‌کنند، و حق را اداء نمی‌کنند و حقوق خدا و بندگان را نمی‌پردازند و شکرگزاری نمی‌نمایند.

پنهان داشتن بذل و بخشش وقتی‌که آزاد و دل بخواه باشد، بهتر بوده و در پیشگاه خداوند عزیزتر است‌. در این حال خوبتر است از زنگ تظاهر و ریا زدوده شود. ولی چنانکه بذل و بخشش برای ادای واجبی باشد در آشکار نمودن آن معنی اطاعت و فرمانبردا‌ری نهفته است‌، و ظاهرکردن این معنی و ظهور آن خوبتر است... از اینجا است‌که آیه می‌گوید:

( إِنْ تُبْدُوا الصَّدَقَاتِ فَنِعِمَّا هِیَ. وَإِنْ تُخْفُوهَا وَتُؤْتُوهَا الْفُقَرَاءَ فَهُوَ خَیْرٌ لَکُمْ ).

اگر بذل و بخششها را آشکار کنید چه خوب‌، و اگر آنها را پنهان دارید و به نیازمندان بپردازید برای شما بهتر خواهد بود.

این بخش از آیه شامل هر دو حالت اخفاء و اظهار می‌شود، و به هر یک از آن دو حالت‌، پرتوی می اندازد که مناسب تصرّف در آن است‌. این را در جای خود و آن را در جای خود می‌ستاید، و مؤمنان را گاهی به خاطر این و گاهی به خاطر آن‌، وعدۀ محو گناهان و چشم‌پو‌شی از لغزشها می‌دهد:

( وَ یُکَفِّرُ عَنْکُمْ مِنْ سَیِّئَاتِکُمْ )‌.

برخی از گناهان شما را می‌زداید.

در دلها از سویی تقوی و پرهیزگاری و از سوی دیگر آرامش و آسایش را به جوش و خروش می‌اندازد و آن را از لحاظ نیّت و عمل در همۀ احوال به خدا می‌پیوندد:

( وَ اللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ ).

خداوند آگاه از هر آن چیزی است که انجام می‌دهید.

[ نظرات / امتیازها ]

خدای سبحان به همه اقسام انفاق مالی و انگیزه انفاق کنندگان کاملاً علم دارد و براساس علم خود به آنان جزا می‏دهد.
آنان که انفاق واجب یا نذر مالی واجب بر عهده دارند و به عهد خدا یا تعهّد خود عمل نمی‏کنند، ستمگر شمرده می‏شوند و هیچ یک از آنها یاوری ندارد تا به سود آنها عمل کند.
[ نظرات / امتیازها ]
[ نظرات / امتیازها ]

چگونگى انفاقها به دنبال آیات گذشته که درباره انفاق و بخشش در راه خدا و انتخاب اموال خوب براى این کار، توام با اخلاق و اخلاص بحث میکرد در این دو آیه ، سخن از چگونگى انفاقها و علم خداوند نسبت به آن است . در آیه نخست مى فرماید: آنچه را که انفاق مى کنید یا نذرهایى که (در این زمینه کرده اید) خداوند همه آنها را مى داند (و ما انفقتم من نفقة او نذرتم من نذر فان الله یعلمه ). کم باشد یا زیاد، خوب باشد یا بد، از طریق حلال تهیه شده باشد یا حرام ، با اخلاص همراه باشد یا توأ م با ریا، همراه با منت و آزار باشد یا بدون آن ، از ام باشد که خداوند دستور انفاق آن را داده است یا به وسیله نذر بر خود واجب کرده باشید، هر گونه باشد، خدا از تمام جزئیات آن آگاه است و جزاى آن را از خوب و بد به تناسب آن خواهد داد. و در پایان آیه مى فرماید: و ظالمان یاورى ندارند (و ما للظالمین من انصار). ظالمان در اینجا اشاره به ثروتاندوزان بخیل و انفاق کنندگان ریاکار، و منتگزاران و مردم آزاران است ، که خداوند آنها را یارى نمیکند و انفاقشان نیز در دنیا و آخرت یاورشان نخواهد بود. یا کسانى که به خاطر ترک انفاق به محرومان و تهیدستان هم به آنها ظلم کردند و هم به جامعه و هم به خویشتن . یا کسانى که انفاقها را در محل شایسته خود به کار نگرفتند زیرا ظلم به معنى وسیع کلمه ، به معنى هر گونه کارى است که در غیر مورد خود انجام گیرد، و از آنجا که منافاتى در میان این معانى سهگانه نیست ممکن است هر سه در مفهوم آیه جمع باشد. آرى آنها نه در دنیا یار و یاورى دارند و نه در قیامت شفاعت کنندهاى و این خاصیت ظلم و ستم ، در هر چهره و به هر شکل است . ضمنا از این آیه استفاده مى شود که نذر مشروعیت دارد و باید به آن عمل کرد. و این از امورى بوده که قبل از اسلام وجود داشته ، و اسلام بر آن صحه گذاشته است [ نظرات / امتیازها ]

چگونگى انفاقها به دنبال آیات گذشته که درباره انفاق و بخشش در راه خدا و انتخاب اموال خوب براى این کار، توام با اخلاق و اخلاص بحث می کرد. در این دو آیه ، سخن از چگونگى انفاقها و علم خداوند نسبت به آن است . در آیه نخست مى فرماید: آنچه را که انفاق مى کنید یا نذرهایى که (در این زمینه کرده اید) خداوند همه آنها را مى داند (و ما انفقتم من نفقة او نذرتم من نذر فان الله یعلمه ). کم باشد یا زیاد، خوب باشد یا بد، از طریق حلال تهیه شده باشد یا حرام ، با اخلاص همراه باشد یا توأ م با ریا، همراه با منت و آزار باشد یا بدون آن باشد که خداوند دستور انفاق آن را داده است یا به وسیله نذر بر خود واجب کرده باشید، هر گونه باشد، خدا از تمام جزئیات آن آگاه است و جزاى آن را از خوب و بد به تناسب آن خواهد داد. و در پایان آیه مى فرماید: و ظالمان یاورى ندارند (و ما للظالمین من انصار). ظالمان در اینجا اشاره به ثروت اندوزان بخیل و انفاق کنندگان ریاکار، و منت گزاران و مردم آزاران است ، که خداوند آنها را یارى نمیکند و انفاق شان نیز در دنیا و آخرت یاورشان نخواهد بود. یا کسانى که به خاطر ترک انفاق به محرومان و تهیدستان هم به آنها ظلم کردند و هم به جامعه و هم به خویشتن . یا کسانى که انفاق ها را در محل شایسته خود به کار نگرفتند زیرا ظلم به معنى وسیع کلمه ، به معنى هر گونه کارى است که در غیر مورد خود انجام گیرد، و از آنجا که منافاتى در میان این معانى سه گانه نیست ممکن است هر سه در مفهوم آیه جمع باشد. [ نظرات / امتیازها ]

وَ ما أَنفَقتُم‌ مِن‌ نَفَقَةٍ أَو نَذَرتُم‌ مِن‌ نَذرٍ فَإِن‌َّ اللّه‌َ یَعلَمُه‌ُ وَ ما لِلظّالِمِین‌َ مِن‌ أَنصارٍ (270)
وَ ما أَنفَقتُم‌ مِن‌ نَفَقَةٍ عطف‌ بآیات‌ سابقه‌ راجع‌ بانفاقات‌، و کلمه‌ ‌ما عام‌ ‌است‌ جمیع‌ انفاقات‌ واجبه‌ و مستحبّه‌ ‌را‌ شامل‌ ‌است‌ مِن‌ نَفَقَةٍ ‌آن‌ مالی‌ ‌که‌ انفاق‌ میشود ‌هر‌ چه‌ ‌باشد‌ و ‌هر‌ مقدار ‌که‌ ‌باشد‌.
أَو نَذَرتُم‌ مِن‌ نَذرٍ نذر یکی‌ ‌از‌ متعلّقات‌ احکام‌ ‌است‌ و کتاب‌ نذر یکی‌ ‌از‌ کتب‌ فقهیّه‌ ‌است‌ و اقسام‌ بسیاری‌ و فروع‌ زیادی‌ دارد ‌که‌ ‌در‌ فقه‌ متعرّض‌ هستند، و معنای‌ نذر لغة بمعنی‌ خوف‌ ‌است‌ چنانچه‌ انذار بمعنی‌ اخافه‌ و ترسانیدن‌ ‌است‌ و ناذر بواسطه‌ خوف‌ نرسیدن‌ بمطلوب‌ ‌خود‌ نذر میکند و شرعا بمعنای‌ اینست‌ ‌که‌ انسان‌ امری‌ ‌را‌ ‌بر‌ ‌خود‌ حتم‌ و واجب‌ کند بسبب‌ نذر و متعلّق‌ نذر باید شرعا راجح‌ ‌باشد‌ ‌ یا ‌ واجب‌ ‌ یا ‌ مستحب‌ّ ‌که‌ بشود بواسطه‌ ‌او‌ تقرّب‌ پیدا کند، ‌پس‌ نذر مباح‌ و مکروه‌ و حرام‌ منعقد نمیشود، بلی‌ ‌اگر‌ متعلّق‌ واجب‌ ‌باشد‌ وجوبش‌ مؤکّد میشود نه‌ اینکه‌ دو وجوب‌ پیدا کند چون‌ وجوب‌ قابل‌ تکرّر نیست‌ و ثمره‌ نذر اینست‌ ‌که‌ ‌در‌ ترک‌ متعلّق‌ کفّاره‌ تعلّق‌ میگیرد و بدون‌ نذر فقط ترک‌ واجب‌ ‌شده‌، و ‌اگر‌ مستحب‌ّ ‌باشد‌ بواسطه‌ نذر واجب‌ میشود و عنوان‌ استحبابش‌ مندک‌ میشود نه‌ اینکه‌ دو حکم‌ استحباب‌ و وجوب‌ ‌با‌ ‌هم‌ مجتمع‌ شود زیرا اجتماع‌ ضدّین‌ ‌ یا ‌ آنچه‌ ‌در‌ حکم‌ ضدّین‌ ‌است‌ محال‌ ‌است‌.
و صیغه‌ نذر للّه‌ علی‌ّ کذا و بفارسی‌ و سایر لغات‌ ‌هم‌ منعقد میشود و بسایر صیغ‌ ‌هم‌ منعقد میشود مثل‌ (نذرت‌ للّه‌ هکذا) و امّا بمجرّد قصد بدون‌ تلفّظ معلوم‌ نیست‌ ‌اگر‌ چه‌ احوط ‌است‌.
و ‌در‌ مخالفت‌ نذر کفّاره‌ تعلّق‌ میگیرد و ‌در‌ کفّاره‌ ‌آن‌ اختلاف‌ ‌است‌ مشهور قائلند ‌که‌ مثل‌ کفّاره‌ افطار رمضان‌ ‌است‌ مخیّر ‌بین‌ عتق‌ رقبه‌ ‌ یا ‌ صیام‌ شهرین‌ ‌ یا ‌ اطعام‌ ستّین‌ مسکینا، و بعضی‌ گفتند مثل‌ کفّار قسم‌ ‌است‌ ‌که‌ اطعام‌ ده‌ مسکین‌ ‌ یا ‌ کسوه‌ ده‌ مسکین‌
جلد 3 - صفحه 54
‌ یا ‌ عتق‌ رقبه‌ و ‌اگر‌ متمکن‌ نباشد سه‌ روز روزه‌ چنانچه‌ ‌در‌ قرآن‌ میفرماید فَکَفّارَتُه‌ُ إِطعام‌ُ عَشَرَةِ مَساکِین‌َ مِن‌ أَوسَطِ ما تُطعِمُون‌َ أَهلِیکُم‌ أَو کِسوَتُهُم‌ أَو تَحرِیرُ رَقَبَةٍ فَمَن‌ لَم‌ یَجِد فَصِیام‌ُ ثَلاثَةِ أَیّام‌ٍ مائده‌ ‌آیه‌ 91. لکن‌ قول‌ مشهور اقوی‌ و احوط ‌است‌.
و نذر دو قسم‌ ‌است‌ مطلق‌ و معلّق‌: نذر مطلق‌ اینست‌ ‌که‌ نذر میکند فلان‌ عبادت‌ ‌را‌ بجا بیاورد، و معلّق‌ نذر میکند فلان‌ عبادت‌ ‌را‌ بجا بیاورد ‌در‌ صورتی‌ ‌که‌ فلان‌ امر واقع‌ شود مثلا مریضش‌ شفا یابد ‌ یا ‌ مسافرش‌ ‌از‌ سفر برگردد ‌ یا ‌ گرفتاریش‌ رفع‌ شود ‌ یا ‌ حاجتش‌ برآورده‌ شود و امثال‌ اینها ‌که‌ ‌در‌ صورت‌ تحقّق‌ معلّق‌ ‌علیه‌ واجب‌ میشود و بدون‌ ‌او‌ واجب‌ نیست‌ بخلاف‌ مطلق‌ ‌که‌ مطلقا واجب‌ ‌است‌.
و نیز منقسم‌ میشود بنذر جایز ‌یعنی‌ جایز ‌است‌ ‌اینکه‌ نذر ‌را‌ بکند و منعقد میشود و نذر حرام‌ ‌یعنی‌ حرام‌ ‌است‌ ‌اینکه‌ نذر و منعقد نمیشود مثل‌ نذر معصیت‌ و ‌اینکه‌ ‌هم‌ دو قسم‌ ‌است‌ مطلق‌ و معلّق‌:
مطلق‌: مثل‌ اینکه‌ نذر کند خمر بخورد ‌ یا ‌ زنا بکند. و معلّق‌: نذر کند ‌که‌ ‌اگر‌ فلان‌ واجب‌ ‌را‌ بجا آوردم‌ زجرا ‌علی‌ الطاعه‌ ‌ یا ‌ فلان‌ حرام‌ ‌را‌ بجا آوردم‌ رغبة ‌علی‌ المعصیة فلان‌ صدقه‌ ‌را‌ ‌ یا ‌ عبادت‌ ‌را‌ بجا آورم‌، و امّا ‌اگر‌ عکس‌ ‌باشد‌ رغبة ‌علی‌ الطاعة و زجرا ‌عن‌ المعصیة جایز ‌است‌.
فَإِن‌َّ اللّه‌َ یَعلَمُه‌ُ چون‌ علمش‌ بهمه‌ چیز ظاهر و باطنش‌ و خصوصیّات‌ ‌آن‌ و قصد منفق‌ و ناذر احاطه‌ دارد و البتّه‌ ‌هر‌ چه‌ مقتضی‌ جزاء ‌است‌ جزاء خواهد داد.
وَ ما لِلظّالِمِین‌َ مِن‌ أَنصارٍ لفظ الظالمین‌ ‌اگر‌ چه‌ جمع‌ محلّی‌ بالف‌ و لام‌ ‌است‌ و افاده‌ عموم‌ میکند لکن‌ بمناسبت‌ حکم‌ و موضوع‌ مراد ظالم‌ ‌غیر‌ مؤمن‌ ‌است‌ زیرا مؤمن‌ ‌اگر‌ چه‌ ظالم‌ ‌باشد‌ چه‌ ظلم‌ بنفس‌ ‌که‌ مورد ‌آیه‌ ‌است‌ و چه‌ ظلم‌ بغیر ‌که‌ بواسطه‌ ایمانش‌ ‌هم‌ قابل‌ رحمت‌ و مغفرت‌ ‌است‌ و ‌هم‌ قابل‌ شفاعت‌ منتهای‌ امر ‌اگر‌ نسبت‌ بحقوق‌ ‌النّاس‌ ‌باشد‌ ممکن‌ ‌است‌ خداوند ‌از‌ فضل‌ و کرمش‌ ‌آن‌ قدر بمظلوم‌ عنایت‌ فرماید ‌تا‌ ‌از‌
جلد 3 - صفحه 55 [ نظرات / امتیازها ]

تفسیر: وَ مٰا أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ آنچه را که انفاق کنید از چیزهائى که بر آن اسم نفقه اطلاق مى شود،کم باشد یا زیاد،در راه حقّ باشد یا باطل، صحیح باشد یا ناصحیحى،انفاق را باطل کرده باشد یا نه،پنهانى باشد یا علنى

أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ هم چنین به نذرى که کرده اید،پاداش مى گیرید

فَإِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُهُ یعنى خدا مى داند و قدرت بر مجازات دارد و هیچ مانعى در برابر مجازات خدا وجود ندارد

وَ مٰا لِلظّٰالِمِینَ یعنى کسانى که مانع از رسیدن حقوق به اهلش هستند،یا حقوق را در مورد انفاق و نذر به غیر اهلش مى دهند،یا در مطلق موارد،که از آن جمله است انفاق و نذر، مِنْ أَنْصٰارٍ یارانى ندارند که عقوبت خدا را دفع کنند [ نظرات / امتیازها ]

وَ مٰا أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اَللّٰهَ یَعْلَمُهُ واژۀ «نفقة» هر چیزى را که این نام برآن صدق کند دربر مى گیرد، خواه این نفقه واجب باشد و خواه مستحب، زیاد باشد یا کم، در طاعت باشد یا در معصیت، انفاق مخفى باشد یا آشکار

«نذر» در لغت به معناى وعده دادن و در شرع متعهّد کردن انسان است خودش را به انجام و یا ترک چیزى براى خدا صیغۀ نذر این است که نذرکننده بگوید: علیّ للّه و یا نذرت للّه تنها قصد، بدون صیغه و نیز خواندن صیغه بدون گفتن اللّه و یا یکى از نام هاى نیکوى او کافى نیست، مثلا اگر کسى بگوید: بر عهدۀ من نذر است که اگر چنان شود، من چنان کارى را انجام دهم با گفتن این جمله نذر منعقد نمى شود، زیرا نام خدا برده نشده است همچنین اگر مورد نذر، حرام و یا مکروه باشد، نذر منعقد نمى شود در زمان پیامبر اکرم صلّى اللّه علیه و آله شخصى نذر کرد که همیشه ایستاده باشد و ننشیند، زیر سایه اى استراحت نکند و سخن نگوید و روزه بگیرد پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: به وى بگویید که سخن بگوید، در سایه استراحت کند و بنشیند و روزه اش را تمام کند

ضمیر «یَعْلَمُهُ » به «مٰا» در «مٰا أَنْفَقْتُمْ » برمى گردد و معنایش آن است که نفقه به هر انگیزه اى که باشد، خدا آن را مى داند و اگر انگیزۀ نیکو باشد، پاداش نیکو و اگر انگیزۀ بد باشد، پاداش بد مى دهد

وَ مٰا لِلظّٰالِمِینَ مِنْ أَنْصٰارٍ مراد تمام ستمگران است، بدون استثنا از جملۀ این ستمگران کسانى هستند که به هیچ روى انفاق نمى کنند، یا ریاکارانه، یا از مال کم ارزش خود انفاق مى کنند، یا انفاق خود را با منّت و آزار همراه مى نمایند و یا نابجا انفاق مى کنند و از جملۀ آنان نیز کسانى مى باشند که پیمان را مى شکنند و به نذر وفا نمى کنند تمام این گروه ها و امثال آنها نه یاورى دارند و نه شفاعت کننده اى تا عذاب خدا را از آنان دفع کند

إِنْ تُبْدُوا اَلصَّدَقٰاتِ فَنِعِمّٰا هِیَ یعنى درصورتى که هدف خدا باشد، آشکارا صدقه دادن اشکالى ندارد از امام صادق علیه السّلام سؤال شد مردى کار خیر انجام مى دهد و انسانى او را مى بیند و او از دیدن وى خوشحال مى شود؟ امام علیه السّلام فرمود: اشکالى ندارد هر انسانى دوست دارد که کار نیکویش در میان مردم آشکار گردد البته، مشروط به آن که این کار نیکو را به خاطر آشکار شدن در میان مردم انجام ندهد [ نظرات / امتیازها ]

وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ نَفَقَةٍ أَوْ نَذَرْتُمْ مِنْ نَذْرٍ فَإِنَّ اللَّهَ یَعْلَمُهُ وَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ أَنْصارٍ (270)
ترجمه‌
و آنچه انفاق نمودید از نفقه یا نذر کردید نذرى را پس بدرستیکه خداوند میداند آنرا و نیست مر ستمکاران را کسى از یاوران..
تفسیر
نفقه مالى است که انفاق میشود و آنچه کم باشد چه زیاد چه پنهان انفاق شود چه آشکار چه بجا باشد چه بیجا و نذر چه در طاعت باشد چه در معصیت چه معین باشد چه مطلق خدا میداند و جزاى آنرا میدهد و نیست ستمکارانى را که زکوة نمى- دهند و انفاق میکنند در مخالفت با حق و وفا بنذر نمى‌کنند و نذر میکنند در
جلد 1 صفحه 347
معصیت هیچ یاورى در آخرت که بتواند کمکى با آنها نماید یا دفع نماید از آنها عذاب الهى را. [ نظرات / امتیازها ]