توضیح : و در آیه بعد درباره خوراک آنها به هنگامى که گرسنه مى شوند بعد مى افزاید: ((آنها طعامى جز ضریع ندارند)) (لیس لهم طعام الا من ضریع ).
در اینکه ((ضریع )) چیست ؟ مفسران تفسیرهاى گوناگونى دارند: بعضى گفته اند: نوعى خار است که به زمین مى چسبد، هنگامى که تر باشد قریش آن را ((شبرق )) مى نامیدند، و هنگامى که خشک مى شد آن را
((ضریع )) مى گفتند، گیاهى است سمى که هیچ حیوان و چهارپایى به آن نزدیک نمى شود.
((خلیل )) از علماى لغت مى گوید: ((ضریع )): ((گیاه سبز بدبویى است که از دریا بیرون مى افتد)).
((ابن عباس )) گفته است : ((درختى است از آتش که اگر در دنیا باشد زمین و هر چه را بر آن است مى سوزاند))!
ولى در حدیثى از پیغمبر اکرم (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم : ((ضریع چیزى است که در آتش دوزخ ، شبیه خار، تلخ تر از صبر، و متعفن تر از مردار، و سوزنده تر از آتش ، خداوند آن را ضریع نام نهاده است )) (الضریع شى ء یکون فى النار یشبه الشوک ، اشد مرارة من الصبر، و انتن من الجیفة ، و احر من النار، سماه الله ضریعا).
بعضى نیز گفته اند: ((ضریع )) طعامى است ذلت آفرین که دوزخیان براى رهایى از آن به درگاه خدا تضرع مى کنند فراموش نکنیم که ماده ضرع به معنى ضعف و ذلت و خضوع است ) این تفسیرها با هم منافاتى ندارد و ممکن است در معنى این واژه جمع باشد.
سپس مى افزاید: ((نه آنها را فربه مى کند و نه گرسنگى را فرو مى نشاند)) (لا یسمن و لا یغنى من جوع ).
مسلما چنین غذایى براى تقویت جسم و فرونشاندن گرسنگى نیست ، غذایى است گلوگیر که خود نوعى عذاب است ، چنانکه در آیه 13 مزمل مى خوانیم : و طعاما ذا غصة و عذابا الیما: ((نزد ما غذاهایى است گلوگیر و عذابى است دردناک ))!
آنها که در این دنیا انواع غذاهاى لذیذ و چرب و شیرین را از طریق ظلم و تجاوز به حقوق دیگران فراهم کردند، و آنها که اجازه ندادند محرومان جز از غذاهاى گلوگیر و ناگوار استفاده کنند، باید در آنجا غذایى داشته باشند که ((عذاب الیم )) آنها گردد.
البته همانگونه که بارها گفته ایم نه نعمتهاى بهشتى ، و نه عذابهاى دوزخى را مى توان براى ما محبوسان زندان دنیا توصیف کرد، اینها همه اشاراتى است و تنها شبحهایى است که از دور مى بینیم .
[ بستن توضیحات ]