(صراط الذین انعمت علیهم ،غیرالمغضوب علیهم ولاالضالین ):وآن صراط راه کسانی است که طالب هدایت هستند و عبادتشان خالص برای پروردگار است ،دراینجا طریقی به سوی اعلی و بلندی است که آن طریق مؤمنین به آیات الهی است که ازعبادت او تکبر نمی کنند و طریقی به سوی پستی وانحطاط که آن طریقه کسانی است که مورد غضب الهی هستند ،مانند :یهود(ومن یحلل علیه غضبی فقد هوی )،(کسیکه غضب من براواحاطه کند ،به سوی پستی سقوط می کند)، و طریقی هم ازآن گمراهان وسرگشتگان وادی هدایت است ، که همان ضالون یاگمراهان هستند، مانند نصاری که مشرک می باشند و هرضلالتی شرک ، و هرشرکی گمراهی و ظلم است .پس صراط مستقیم ،راه کسانی است که گمراه نیستند و درآن راه ، شرک و ظلم و گمراهی واقع نمی شود،نه درباطن ضمیر ازقبیل کفر وشرک و نه درظاهرجوارح واعضاءازقبیل معصیت یاکوتاهی ازعبادت واین همان توحید علمی وعملی است (توحید نظری و توحید عملی ) و هیچ شق سومی هم وجود ندارد.غیرازحق چیست جزگمراهی ؟ و همانا خداوند به پویندگان راه مستقیم نعمت ارزانی نموده است ، آنهم از والاترین نعمتها، خدای متعال ذکر می کند که صراطمستقیم یکی است ، در حالیکه سبیل های متفاوتی را سبیل خود خوانده است پس ، آشکار می شود که سبیلهای متعددی هست برای وصول به صراط مستقیم که واحد است (والذین جاهدوافینا لنهد ینهم سبلنا)، (آنان که درراه ما مجاهده کنندآنها رابه راههای خود هدایت می کنیم ) و هرگزدرقرآن (الصراط) را به فردی ازمخلوقاتش نسبت نداده است به خلاف (سبل ) که آن را به انبیاء و غیرایشان نسبت داده است ،پس (صراط)هرگز باشرک مصاحبت و هم نشینی نمی یابد،اما(سبیل) ممکن است که درآن گمراهی و ایمان مجتمع شوند، لذا سبیل باشرک جمع می شودبه خلاف صراط.اما عبادت همان صراط مستقیم است و دین راه مستقیم می باشد، کلمه صراطبه معنای راه روشن است، زیرا ازماده (ص- ر- ط ) گرفته شده که به معنای بلعیدن است و راه روشن ، مانند آن است که پیروان و سالکان خود رابلعیده ودرمجرای خویش فرو برده که دیگر نمی توانند به این سو و آن سو منحرف شوند،پس آنهارادرمسیرمستقیم حفظ می کند واین از بزرگترین نعمتهای الهی است . [ نظرات / امتیازها ]

خداوند در این آیه به ما می فهماند که راه راست چه راهی است. راه و روش زندگانی نعمت داده شدگان مانند انبیا و اولیا و شهدا و صدیقین است نه سیره زندگی آنان که مورد عذاب واقع شده اند مانند قوم لوط و شعیب و ... و نه راه گمراه شدگان یعنی کسانی که از هوای نفس پیروی می کنند. [ نظرات / امتیازها ]

صفت آشکار هر دسته‏
حسن بصرى میگوید: وقتى قرآن یهود را «مغضوب علیهم» و نصارى را «ضالین» میداند معنایش آن نیست که یهود گمراه نیستند و یا نصارى مورد خشم قرار نگرفته‏اند بلکه هر دو دسته هم مورد خشم‏اند و هم گمراه اما از هر دسته صفت بارز و آشکارشان بیان شده است. تا چون علامت‏هایى آنان را از هم ممتاز کند.
مصداق هر دو صفت همه کفارند
بعضى میگویند منظور از دارندگان این صفت‏ها همه کفّارند نه از هر صفت یک دسته بخصوص مراد باشد پس گفتن هر صفت بخاطر امتیاز یافتن صاحب آن نیست بلکه براى دانستن و شناختن حال کفّار است.
مقصود از هر صفت جنس آن است نه یک دسته‏
عبد القاهر جرجانى در بیان این آیات نظر دیگرى دارد، او میگوید: مقصود ازاین دو صفت (غضب شدگان و گمراهان) معناى خود آنها است بدون آنکه اشاره به مردمى معیّن باشد مثلًا اگر شما گفتید: بخدا پناه میبرم از اینکه حال من حال غضب شدگان باشد منظور شما از غضب شدگان دسته معین و معلوم نیست و همچنین وقتى از خدا مى‏خواهید که پروردگارا مرا از کسانى قرار ده که بر آنان نعمت داده‏اى مسلماً شما مردم خاصّى را در نظر نمى‏گیرید. [ نظرات / امتیازها ]

بسم الله الرحمن الرحیم .در تفسیر این آیه شریفه به دو نعمت الهی میتوانیم اشاره کنیم 1-نعمت ظاهری 2- نعمت باطنی یا همان نعمت های معنوی هستند که منظور همان راه ونعمتهایی است که به چهارده معصومین عطا نموده است .التماس دعا [ نظرات / امتیازها ]

« الذین انعمت علیهم » کیانند؟

سـوره نـسـا آیه ۶۹ این گروه را تفسیر کرده است : کسانى که دستورات خدا وپیامبر را اطاعت کنند, خدا آنها را با کسانى قرار مى دهد که مشمول نعمت خودساخته , از پیامبران و رهبران صادق و راستین و جانبازان و شهیدان راه خدا و افرادصالح , واینان رفیقان خوبى هستند.

بنابراین ما در سوره حمد از خدا مى خواهیم که در خط این چهار گروه قرار گیریم که در هر مقطع زمانى باید در یکى از این خطوط,انجام وظیفه کنیم و رسالت خویش را ادا نمائیم .

[ نظرات / امتیازها ]

راه کسانى که به آنان انعام کردى، که نه مورد غضب توأند و نه گمراهند.

1 - تقسیم انسانها به ثابت قدمان بر هدایت و مغضوبین درگاه خدا و گمراهان، از طبقه بندیهاى مردم در قرآن

صرط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضآلّین

مراد از «نعمت» در «انعمت علیهم» به قرینه فرازهاى قبل و بعد، نعمت هدایت است، نه نعمتهاى مادى. علاوه بر اینکه همه موجودات، حتى کافران، از این نعمتها برخوردار هستند.

2 - گروهى از انسانها برخوردار از هدایتهاى ویژه الهى و بهره مند از مراحل والاى آن هستند.

صرط الذین انعمت علیهم

چنانچه گذشت مراد از «نعمت» نعمت هدایت است، و چون درخواست کنندگان این نعمت خود از هدایت یافتگان هستند، مقصود از آن، هدایتى ویژه است.

3 - هدایت به صراط مستقیم، از نعمتهاى بزرگ خداوند است.

صرط الذین انعمت علیهم

اطلاق نعمت و اراده کردن نعمت هدایت، بیانگر این است که گوینده، نعمتهاى دیگر را در مقابل نعمت هدایت، نعمت به حساب نمى آورد، و این، حکایت از والایى نعمت هدایت دارد.

4 - گروهى از هدایت یافتگان، بر طریق هدایت ثابت قدم نماندند و در زمره غضب شدگان و یا گمراهان قرار گرفتند.

صرط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضآلّین

برداشت فوق بر این اساس است که «غیر المغضوب» صفت احترازى براى «الذین انعمت» باشد. بر این مبنا نعمت داده شدگان یعنى، هدایت یافتگان سه گروه مى شوند: 1ـ راه یافتگانى که دست از هدایت شسته و از «مغضوبین» مى شوند. 2ـ هدایت یافتگانى که در بین راه گمراه شده و از «ضالین» مى گردند. 3ـ هدایت پیشگانى که تا آخر بر صراط مستقیم پایدار مى مانند.

5 - هدایت یافتگان نیز در خطر قرار گرفتن در زمره غضب شدگان و یا گمراهان هستند.

صرط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضآلّین

6 - خداشناسان موحد، خواهان هدایت به راه ثابت قدمان بر هدایت هستند.

الحمد للّه ... إهدنا الصرط المستقیم. صرط الذین انعمت علیهم

7 - «صراط مستقیم» راهى است به سوى خدا که هرگز به انحراف و کجى نمى گراید.

إهدنا الصرط المستقیم. صرط الذین انعمت علیهم

از توصیف «الذین ...» به وسیله «غیر المغضوب ...» معلوم مى شود که مراد از «صراط الذین ...» راهى است که هرگز به انحراف و کجى نمى گراید و همین راه به صراط مستقیم نامیده شده است ; زیرا «صراط الذین» عطف بیان براى «الصراط المستقیم» است.

8 - الگوهاو نمونه هاى عینى راه یافتگان، داراى نقشى مهم در نیل به صراط مستقیم و سلوک در آن است.

إهدنا الصرط المستقیم. صرط الذین انعمت علیهم

از اینکه «صراط مستقیم» به راه انسانهاى هدایت یافته تفسیر شده، مى توان به این نکته رسید که انسان در نیل به صراط مستقیم نیازمند الگوها و نمونه هاى عینى راه یافتگان است و باید سالکان این طریق را بیابد و به ایشان اقتدا کند.


9 - نعمت داده شدگان (هدایت یافتگان)، کسانى هستند که مورد غضب خدا واقع نشده و به گمراهى گرایش نداشته باشند.

صرط الذین انعمت علیهم غیر المغضوب علیهم و لاالضآلّین

برداشت فوق بر این مبناست که «غیر المغضوب» صفت توضیحى یا بدل و عطف بیان براى «الذین» باشد.

10 - «عن جعفر بن محمّد (ع) قال: قول اللّه عز و جل فى الحمد «صراط الذین أنعمت علیهم»; یعنى، محمّداً و ذریته صلوات اللّه علیهم;(1)

از امام صادق (ع) درباره «صراط الذین أنعمت علیهم» در سوره حمد روایت شده که مراد از «الذین أنعمت علیهم» حضرت محمّد (ص) و ذریه او مى باشند.

11 - از امام رضا (ع) روایت شده که فرمود: «... «غیر المغضوب علیهم» إستعاذة من أن یکون من المعاندین الکافرین المستخفین به و بأمره و نهیه ... ;(2)

... [گفتن] «غیر المغضوب علیهم» [در نماز] پناه بردن به خداست از اینکه انسان جزو معاندان و کافرانى قرار گیرد که خدا و امر و نهى او را سبک مى شمارند ...».
[ نظرات / امتیازها ]

نعمت بمعناى آسایش، وسیله زندگى است، براى آدمى که موجودى اندیشنده رونده است جز هدایت براه مستقیم که پس از تشخیص مقصد و مطلوب است آسایشى نیست. [ نظرات / امتیازها ]

انسان‏ها از این نظر که در مقام عبودیت چه چیز بدست بیاورند، و در انتخاب راه چه راهى را انتخاب کنند به سه نوع تقسیم مى‏شوند.
یک دسته انسانهائى هستند که راه عبودیت را طى مى‏کنند و بطوریکه در ذیل کلمه «الرحیم‏» گفتیم مشمول رحمت‏خاصه پروردگار هستند و انعام بعد از انعام على الدوام شامل حالشان مى‏گردد و گوئى احساس مى‏کنند که دستى از غیب آنها را مى‏کشاند. این دسته همان مقربان درگاه الهى مى‏باشند که در درجه اول انبیاء و اولیا و سپس افراد کامل انسانها هستند. و انسان باید همیشه آنها را جلوى راه قرار دهد و بدنبال آنان قدم بردارد. و در جمله اول انسان راه راه آنان را از خداوند طلب مى‏کند.
دسته دوم در مقابل دسته اولند و بجاى خدا غیر خدا را پرستش کرده‏اند و خدا را عصیان نموده‏اند، اینان نیز آثاراعمالشان یکى بعد از دیگرى در وجودشان ظهور کرده و همچون دستى آنان را از راه راست دائما دورتر مى‏سازد. و بجاى آنکه مانند گروه اول به سوى خداوند بالا روند و مورد انعام‏هاى پى در پى پروردگار قرار گیرند مورد خضم و غضب الهى قرار گرفته و بکلى راه کمال از دستشان در رفته و به دره هولناک شقاوت سقوط مى‏کنند و من یحلل علیه غضبى فقد هوى اینها در حقیقت انسانهائى هستند که بجاى این که راه انسانیت را طى کنند، به راههاى حیوانى مى‏روند انسانیت‏شان مسخ گردیده و بجاى آن که پیش بروند عقب گرد مى‏کنند. قرآن از اینها به «المغضوب علیهم‏» تعبیر مى‏کند.
در این میان گروه سومى هستند، مذبذبین بین ذلک لاالى هولاء و الاالى هولاء، راه معین و مشخصى در پیش ندارند، متحیر و سرگردانند، هر لحظه راهى را پیش گرفته و بجائى نمى‏رسند. قرآن از این‏ها به «الضالین‏» یاد مى‏کند.
ما که مى‏گوییم اهدنا الصراط المستقیم، صراط الذین انعمت علیهم، غیرالمغضوب علیهم و لاالضالین، یعنى:
بار خدایا! راه راستت را بما بنماى، آن راهى که راه اولیاء و راستان و پاکان درگاه توست، آنانکه همواره مشمول انعامهاى پى در پى تو هستند نه راه بندگانى مسخ شده و از انسانیت بیگانه گشته که مورد عضب تو قرار دارند و نه راه مردمیکه حیران و سرگردانند و هر لحظه بشکلى درآمده و با گروهى در مى‏آمیزند

[ نظرات / امتیازها ]

23. Note that the words relating to Grace are connected actively with Allah; those relating to Wrath are impersonal. In the one case Allah's Mercy encompasses us beyond our deserts. In the other case our own actions are responsible for the Wrath - the negative of Grace, Peace, or Harmony.
24. Are there two categories? - those who are in the darkness of Wrath and those who stray? The first are those who deliberately break Allah's law; the second those who stray out of carelessness or negligence. Both are responsible for their own acts or omissions. In opposition to both are the people who are in the light of Allah's Grace: for His Grace not only protects them from active wrong (if they will only submit their will to Him) but also from straying into paths of temptation or carelessness. The negative ghayr should be construed as applying not to the way, but as describing men protected from two dangers by Allah's Grace. [ نظرات / امتیازها ]

این آیه در حقیقت تفسیر روشنى است براى" صراط مستقیم" که در آیه قبل خواندیم، مى‏گوید: مرا به راه کسانى هدایت فرما که آنان را مشمول انواع نعمتهاى خود قرار دادى (نعمت هدایت، نعمت توفیق، نعمت رهبرى مردان حق و نعمت علم و عمل و جهاد و شهادت) نه آنها که بر اثر اعمال زشت، و انحراف عقیده غضب تو دامنگیرشان شد و نه آنها که جاده حق را رها کرده و در بیراهه‏ها گمراه و سرگردان شده (صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ).
در حقیقت چون ما آشنایى کامل به راه و رسم هدایت نداریم، خدا به ما دستور مى‏دهد که در این آیه طریق و خط پیامبران و نیکوکاران و آنها که مشمول نعمت و الطاف او شده‏اند را بخواهیم.
و نیز به ما هشدار مى‏دهد که در برابر شما همیشه دو خط انحرافى قرار دارد، خط" مغضوب علیهم" و خط" ضالین" که به زودى به تفسیر این دو آشنا خواهیم شد. [ نظرات / امتیازها ]

دو خط انحرافى!
این آیه در حقیقت تفسیر روشنى است براى" صراط مستقیم" که در آیه قبل خواندیم، مىگوید: مرا به راه کسانى هدایت فرما که آنان را مشمول انواع نعمتهاى خود قرار دادى (نعمت هدایت، نعمت توفیق،
نعمت رهبرى مردان حق و نعمت علم و عمل و جهاد و شهادت) نه آنها که بر اثر اعمال زشت، و انحراف عقیده غضب تو دامنگیرشان شد و نه آنها که جاده حق را رها کرده و در بیراههها گمراه و سرگردان شده (صِراطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لَا الضَّالِّینَ).
در حقیقت چون ما آشنایى کامل به راه و رسم هدایت نداریم، خدا به ما دستور مىدهد که در این آیه طریق و خط پیامبران و نیکوکاران و آنها که مشمول نعمت و الطاف او شدهاند را بخواهیم.
و نیز به ما هشدار مىدهد که در برابر شما همیشه دو خط انحرافى قرار دارد، خط" مغضوب علیهم" و خط" ضالین" که به زودى به تفسیر این دو آشنا خواهیم شد.

نکته ها:
1-" الذین انعمت علیهم" کیانند؟
سوره نساء آیه 69 این گروه را تفسیر کرده است: وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحِینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً.
:" کسانى که دستورات خدا و پیامبر را اطاعت کنند، خدا آنها را با کسانى قرار مىدهد که مشمول نعمت خود ساخته، از پیامبران و رهبران صادق و راستین و جانبازان و شهیدان راه خدا و افراد صالح، و اینان رفیقان خوبى هستند".
همانگونه که ملاحظه مىکنیم این آیه افراد مورد نعمت خدا را چهار گروه معرفى مىکند: پیامبران، صدیقین، شهداء، و صالحین.
این مراحل چهارگانه شاید اشاره به این معنى باشد که براى ساختن یک جامعه انسانى سالم و مترقى و مؤمن، نخست باید رهبران حق و انبیاء وارد میدان شوند.
و به دنبال آنها مبلغان صدیق و راستگو که گفتار و کردارشان با یکدیگر هماهنگ است، تا اهداف پیامبران را از این طریق در همه جا گسترش دهند.
به دنبال این دوران سازندگى فکرى، طبیعتا عناصر آلوده و آنها که مانع راه حقند سر بر دارند، جمعى باید در مقابل آنها قیام کنند و عدهاى شهید شوند و با خون پاکشان درخت توحید آبیارى گردد.
در مرحله چهارم محصول این کوششها و تلاشها به وجود آمدن" صالحان" است، اجتماعى پاک و شایسته و آکنده از معنویت.
بنا بر این ما در سوره حمد در شبانه روز پى در پى از خدا مىخواهیم که در خط این چهار گروه قرار گیریم، خط انبیاء خط صدیقین، خط شهدا و صالحین و روشن تفسیر نمونه، ج1، ص: 54
است که در هر مقطع زمانى باید در یکى از این خطوط، انجام وظیفه کنیم و رسالت خویش را ادا نمائیم.
2" مغضوب علیهم" و" ضالین" کیانند؟
جدا کردن این دو از هم در آیات فوق نشان مىدهد که هر کدام اشاره به گروه مشخصى است.
در اینکه فرق میان این دو چیست سه تفسیر وجود دارد:
1- از موارد استعمال این دو کلمه در قرآن مجید چنین استفاده مىشود که" مغضوب علیهم" مرحلهاى سختتر و بدتر از" ضالین" است، و به تعبیر دیگر" ضالین" گمراهان عادى هستند، و مغضوب علیهم، گمراهان لجوج و یا منافق، و به همین دلیل در بسیارى از موارد، غضب و لعن خداوند در مورد آنها ذکر شده.
در آیه 106 سوره نحل مىخوانیم وَ لکِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْکُفْرِ صَدْراً فَعَلَیْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ:" آنهایى که سینه خود را براى کفر گسترده ساختند غضب پروردگار بر آنها است".
و در آیه 6 سوره فتح آمده است، وَ یُعَذِّبَ الْمُنافِقِینَ وَ الْمُنافِقاتِ وَ الْمُشْرِکِینَ وَ الْمُشْرِکاتِ الظَّانِّینَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوْءِ عَلَیْهِمْ دائِرَةُ السَّوْءِ وَ غَضِبَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ لَعَنَهُمْ وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَهَنَّمَ:" خداوند مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک و آنها را که درباره خدا گمان بد مىبرند مورد غضب خویش قرار مىدهد، و آنها را لعن مىکند، و از رحمت خویش دور مىسازد، و جهنم را براى آنان آماده ساخته است".
به هر حال" مغضوب علیهم" آنها هستند که علاوه بر کفر، راه لجاجت و عناد و دشمنى با حق را مىپیمایند و حتى از اذیت و آزار رهبران الهى و پیامبران در صورت امکان فروگذار نمىکنند آیه 112 سوره آل عمران مىگوید: وَ باؤُ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ ... ذلِکَ بِأَنَّهُمْ کانُوا یَکْفُرُونَ بِآیاتِ اللَّهِ وَ یَقْتُلُونَ الْأَنْبِیاءَ بِغَیْرِ حَقٍّ ذلِکَ بِما تفسیر نمونه، ج1، ص: 55
عَصَوْا وَ کانُوا یَعْتَدُونَ
:" غضب خداوند شامل حال آنها (یهود) شد چرا که به خدا کفر مىورزیدند و پیامبران الهى را به ناحق مىکشتند".
2- جمعى از مفسران عقیده دارند که مراد از" ضالین" منحرفین نصارى و منظور از" مغضوب علیهم" منحرفان یهودند.
این برداشت به خاطر موضعگیریهاى خاص این دو گروه در برابر دعوت اسلام مىباشد، زیرا همانگونه که قرآن هم صریحا در آیات مختلف بازگو مىکند، منحرفان یهود، کینه و عداوت خاصى نسبت به دعوت اسلام نشان مىدادند، هر چند در آغاز، دانشمندان آنها از مبشران اسلام بودند، اما چیزى نگذشت که به جهاتى که اینجا جاى شرح آن نیست از جمله به خطر افتادن منافع مادیشان سرسختترین دشمن شدند، و از هر گونه کار شکنى در پیشرفت اسلام و مسلمین فروگذار نکردند (همانگونه که امروز نیز موضع گروه صهیونیست در برابر اسلام و مسلمانان همین است).
و با این حال تعبیر از آنها به" مغضوب علیهم" بسیار صحیح به نظر مىرسد ولى باید توجه داشت که این تعبیر در حقیقت از قبیل تطبیق کلى بر فرد است، نه انحصار مفهوم مغضوب علیهم در این دسته از یهود.
اما منحرفان از نصارى که موضعشان در برابر اسلام تا این حد سرسختانه نبود، تنها در شناخت آئین حق گرفتار گمراهى شده بودند، از آنها تعبیر به" ضالین" شده که آن هم از قبیل تطبیق کلى بر فرد است.
در احادیث اسلامى نیز کرارا" مغضوب علیهم" به یهود و" ضالین" به منحرفان نصارى تفسیر شده است و نکتهاش همانست که در بالا اشاره شد
3- این احتمال نیز وجود دارد که" ضالین" به گمراهانى اشاره مىکند که اصرارى بر گمراه ساختن دیگران ندارند در حالى که" مغضوب علیهم" کسانی هستند که هم گمراهند و هم گمراهگر، و با تمام قوا مىکوشند دیگران را همرنگ خود سازند!.
شاهد این معنى آیاتى است که سخن از کسانى مىگوید که مانع هدایت دیگران به راه راست بودند و به عنوان" یَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ" از آنها یاد شده در آیه 16 سوره شورى مىخوانیم: وَ الَّذِینَ یُحَاجُّونَ فِی اللَّهِ مِنْ بَعْدِ ما اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ داحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ عَلَیْهِمْ غَضَبٌ وَ لَهُمْ عَذابٌ شَدِیدٌ:" آنها که بعد از پذیرش دعوت اسلام از ناحیه مؤمنان، در برابر پیامبر ص به مخاصمه و بحثهاى انحرافى بر مىخیزند، حجت و دلیلشان در پیشگاه خدا باطل و بى اساس است و غضب خدا بر آنها است و عذاب شدید در انتظارشان خواهد بود.
اما با این همه چنین به نظر مىرسد که جامعترین این تفاسیر همان تفسیر اول است تفسیرى که بقیه تفسیرها در آن جمع است و در حقیقت مصداقى از مصادیق آن محسوب مىشود بنا بر این دلیلى ندارد که ما مفهوم وسیع آیه را محدود کنیم.
وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمِینَ.

[ نظرات / امتیازها ]

باتوجه به تفاسیر روایی: مطلق نعمت ولایت علی واله ع است ودراینجا نعمتی که خاص است تقاضا شده در حالیکه نعمتهای عامه بدون نیاز به دعا نصیب هر کس میشود(حتی غیر مسلمان وغیر انسان و...) واگر چهارده معصوم نعمت خاصه حساب شوند کلمه «انعمت علیهم » به غیر ایشان برمیگردد مانند انبیاء(که میثاق با ولایت بسته اند)واوصیائشان وجمیع پیروان را ستین انهایند نه خودچهارده معصوم.وادامه ایه مربوط به مخالفین ایشان است اعم از انهایی که دانستند ویقین کرده وسپس مرتدشدندمانند ابوبکر وعمر و...(مغضوب علیهم)وچه انان که دانستند ویقین نکردند وگمراه شدند(ضالین). [ نظرات / امتیازها ]

راه آنان که موهبتشان دادی، نه راه غضب شدگان و نه گمراهان
صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ قرآن کریم پاسخ می دهد هر که از خدا و رسول خدا اطاعت کند با نعمت داده شدگان همراه شود که عبارتند از انبیاء و صدیقین و شهدا و صالحان، و چه خوب رفیقانی هستند.(نساء/69)
با توجه به آیات قرآنی هم ضال و هم مغضوب اهل آتشند اما نوع درجه بندیشان فرق میکند یعنی مغضوب کافران و نافرمایانی هستند که هم بر صراط مستقیم نبوده و هم کینه و دشمنی و محاربه داشته اند ولی ضال به کافر و نافرمایانی که در گمراهی کسی دخیل نبوده و کار خود را میکند و به نوعی سر در آخور خود دارد.
...
انشاءالله در زمره ی این افراد نباشیم.آمین [ نظرات / امتیازها ]

صِرٰاطَ اَلَّذِینَ در برخى از روایات آمده است که مراد از «اَلْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ »، یهود و مراد از «اَلضّٰالِّینَ » نصاراست، لکن لفظ آیه عام مى باشد، نه تخصیص در آن وجود دارد و نه استثنا بنابراین، هرکس که فرمان بردار باشد نعمت و رحمت خدا شامل حال او خواهد شد و هرکس که گناهکار باشد گمراه و مورد خشم است در هر حال، هدف این آیه و هدف تمام سورۀ فاتحه آن است که بنده باید در پیشگاه مولاى خود بایستد و مؤمن، موحّد، شکرگزار، سپاسگزار و اهل اخلاص باشد و نیز دعا کند که خداوند او را به علم و عملى توفیق دهد که مورد خشنودى اوست هر انسانى هر کارى را که از پیش فرستاده است، در نزد آفرینندۀ خود خواهد یافت، امّا سخن به تنهایى اثرى ندارد، مگر اینکه طاعتى را نزدیک و گناهى را دور سازد [ نظرات / امتیازها ]