137) شقاق : شکاف ودشمنی پس از اختلاف
توضيح : در اشتقاقِ شقاق اختلاف است. این واژه اسم مصدر از ریشه شَقَّ یَشُقُّ شَقّاً (شکافتن و دو نیم کردن و جدا ساختن) است و به ناسازگاری و ستیز و عداوتی گفته مى‌شود که پس از منازعه و اختلاف و شکافى به وجود مى‌آید 1. از همین قبیل است آنچه در آیه مورد بحث آمده است: ﴿وإن تولّوا فإنّما هم فی شقاقٍ﴾؛ یعنی اگر روی برتابند و پشت کنند جز این نیست که در عداوت و ستیزند. تنوین شقاق برای تفخیم و بیان اهمیت آن است.
از برخی موارد استعمال این واژه استفاده مى‌شود که در معنای مصدری نیز به کار رفته است؛ نظیر ﴿لایجرمنّکم شِقاقی) 2 با توجه به اینکه یاء متکلّم در ﴿شقاقی﴾ مفعولٌ به برای شقاق است، آیه بدین معناست: دشمنی با من، شما را بر آن ندارد که... .
معنای تکوینی این واژه قرار گرفتن در شقّ جداست؛ نظیر قرار گرفتن در حدّ جدا در واژه محادّه و جانب جدا در واژه مجانبه، و معنای اخلاقی و اجتماعی آن موضع دشمنی گرفتن و قصد فتنه در سر پروراندن است.
شقاق در اصل به دره بین دوکوه اطلاق می شود به سبب آنکه هرشقه از دیگری جدا شده است.
^ 1 - ـ ر.ک: المصباح، ج 1 ـ 2، ص 319؛ معجم مقاییس اللغه، ج 3، ص 170؛ التحقیق، ج 6، ص 105، «ش ق ق».
^ 2 - ـ سورهٴ هود، آیهٴ 89.
[ نظرات / امتیازها ]